Πρόσωπα - Της Ρίτσας Μασούρα

Περιφέρομαι στην πόλη μου και αναρωτιέμαι για όσα χάθηκαν στον χρόνο, όσα ασφυκτιούν στο πολυκαιρισμένο λεύκωμα και όσα δεν έχουν ακόμη συντελεστεί. Διασχίζω την πλατεία Συντάγματος. Προσπαθώ να μετρήσω τη βαριά ιστορία της. Επιλέγω τις μεταπολιτευτικές πολιτικές συγκεντρώσεις, «στημένες και μη» από τους σκηνοθέτες της τότε κρατικής ΕΡΤ. Η δύναμη της τηλεοπτικής εικόνας και τα εύσημα των πολιτικών αρχηγών στους σκηνοθέτες. Ανασύρω την εικόνα από τα αλλαλάζοντα πλήθη, τα πούλμαν από την περιφέρεια, τον πολύχρωμο, αλλά κάθε φορά μονοχρωματικό σε σημαίες κόσμο, τους κομματικούς αρχηγούς να επενδύουν στην άγνοια και στο ευμετάβολο του ψηφοφόρου της πλατείας. Και επιστρέφω στο κενό της μεταπολεμικής Iστορίας. Συγκρατώ τις αφηγήσεις των παλιότερων για την έρημη πλατεία της χούντας, με το τανκ μπροστά στη Βουλή, τους φοβισμένους πολίτες, αλλά και τους τολμηρούς να αναζητούν ευκαιρίες μιας κατά μέτωπον σύγκρουσης με τους συνταγματάρχες. Μια δύναμη με ωθεί παραπέρα. Είναι η δύναμη των ανθρώπων που κατέκλυσαν την πλατεία και τους γύρω δρόμους. Είναι το δακρυσμένο πλήθος που συνόδευσε τον Γεώργιο Παπανδρέου στην τελευταία του κατοικία, στο Α΄ Νεκροταφείο.

Κι ύστερα ήρθε η ευημερία της πλατείας. Οι αναπλάσεις. Κάθε δήμαρχος και μια νέα εικόνα. Κάθε δήμαρχος και νέα κονδύλια. Τα μάρμαρα, φώναζαν οι ιθύνοντες. Κάθε νέος δήμαρχος ανταγωνιζόταν τον προηγούμενο και στο χριστουγεννιάτικο δένδρο. Να δούμε ποιο θα είναι ψηλότερα προς τον Θεό. Κι όσο η πλατεία Ομονοίας αχρηστευόταν για τους γνωστούς λόγους, όσο χανόταν η εμπορική αξία ενός αγαπημένου στο παρελθόν τόπου (ας μην ξεχνάμε ότι η «Καθημερινή» λειτουργούσε επί της Σωκράτους), τόσο το χρήμα, ως συνήθως καυτό και άτιμο, έπεφτε βροχή στην πλατεία Συντάγματος. Αυτή η ιστορική πλατεία που πρόσφατα φιλοξένησε στα σκαλιά της τα συμπαθέστατα emo και τους νέους με τα πατίνια και τα σκέρτσα στον αέρα, η πλατεία που έγινε προαύλιος χώρος του υπερσύγχρονου ολυμπιακού μετρό, αίφνης διεκδίκησε ανατρεπτικό ρόλο στη σύγχρονη ιστορία της οικονομικής ελληνικής κρίσης.

Σήμερα στέκομαι στο κάτω διάζωμα και κοιτάζω προς τη Βουλή, προς την Ερμού και την Καραγεώργη Σερβίας. Αρνούμαι να συμβιβαστώ με τη συνθηματική ρυπαρότητα. Διαγράφω τις χειρονομίες και τις βρισιές. Αδιαφορώ για τις ταμπέλες και τις διαχωριστικές γραμμές. Πάνω και κάτω πλατεία, ακροδεξιοί και ακροαριστεροί ή δεν ξέρω τι άλλο. Αλλά δεν διαγράφω την ασχήμια της πλατείας, έτσι όπως την θωρώ με σπασμένα μάρμαρα, με θρυμματισμένα σκαλοπάτια, με τους τουρίστες να κοιτάζουν έκπληκτοι. Δεν διαγράφω τα ρημαγμένα από τη βία καταστήματα της περιοχής ούτε τον φόβο στο βλέμμα των καταστηματαρχών. Με τρομάζει η πρωτόγνωρη βία στην πόλη που εφηύρε τη δημοκρατία. Η πλατεία Συντάγματος αποτελεί κομμάτι της πόλης. Για την πόλη έχουμε πολλούς επιθετικούς προσδιορισμούς: ναρκισσευόμενη, φιλόδοξη, επηρμένη, πομπώδης, λερή, ανοργάνωτη, ανεκτική, αλλά και πρωτάρα, έκπληκτη μπροστά σε όσα της συμβαίνουν, αλλά είναι μια πόλη με δικαίους και αδίκους.

Οσοι μετέχουν στις συγκεντρώσεις διατείνονται ότι η αδικία εκπορεύεται από τη Βουλή, στην πάνω πλευρά του Συντάγματος. Θυμάμαι τον Καλβίνο. Ξεφυλλίζω ξανά τις «Αόρατες Πόλεις» και στέκομαι στη Βερενίκη. «Αντί να σου μιλήσω για τη Βερενίκη, την πόλη της αδικίας», λέει ο Μάρκο Πόλο στον αυτοκράτορα των Τατάρων, «θα σου μιλήσω για την κρυφή Βερενίκη, την πόλη των δικαίων που ματαιοπονούν, δουλεύοντας με αυτοσχέδια υλικά στη σκιά... Αντί να σου περιγράψω τις μυρωδάτες γούρνες των λουτρών στις άκρες των οποίων ξαπλωμένοι οι άδικοι της Βερενίκης υφαίνουν τις μηχανορραφίες τους, θα σου μιλήσω για τον τρόπο με τον οποίο οι δίκαιοι αναγνωρίζονται μεταξύ τους από τον τρόπο ομιλίας... Από τη λιτή, αλλά εύγευστη μαγειρική τους που ’χει τις ρίζες της στη χρυσή αρχαία εποχή... Από τα στοιχεία αυτά μπορείς να συμπεράνεις την εικόνα της μελλοντικής Βερενίκης που θα σε φέρει πιο κοντά στη γνώση της αλήθειας, αρκεί να ’χεις κατά νουν πως στο σπέρμα της πόλης των δικαίων κρύβεται με τη σειρά του ένας κακός σπόρος. Η βεβαιότητα και η περηφάνια τους ότι βρίσκονται με το μέρος του δικαίου γεννούν μνησικακίες, πείσματα και ο φυσικός πόθος μιας ρεβάνς κατά των αδίκων χρωματίζεται από τη μανία να βρεθούν στη θέση τους και να κάνουν τα ίδια πράγματα με αυτούς...». Η δική μας πλατεία θα πρέπει να γίνει κομμάτι μιας μελλοντικής Βερενίκης χωρίς τον κίνδυνο της ρεβάνς.