Πολιτικοί, διανοούμενοι και καλλιτέχνες στην πρώτη γραμμή του Μετώπου της Αλβανίας

Φωτ: Από το Μέτωπο, από αριστερά όρθιοι: Δ. Γαλερίδης (δημοσιογράφος), Γεώργιος Καρτάλης (υπουργός), Δ. Θιβαδόπουλος ( καθηγητής), Γεώργιος Θεοτοκάς ( συγγραφέας), Συμεόνογλου (βιομήχανος) Κώστας Μάγερ (δημοσιογράφος). Καθιστοί: Ευ. Μαγκλιβέρας (βαρύτονος), Λάμπρος Κωνσταντάρας (ηθοποιός) Κώστας Σάμιος ( τενόρος) και Τσαλίκης (έμπορος)

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Θα ανταποκρίνονταν οι σημερινοί διανοούμενοι, οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, σ’ ενδεχόμενο προσκλητήριο της πατρίδος για να πολεμήσουν, αν κινδύνευε η ακεραιότητα της; Σε έρευνα μεγάλης Αθηναϊκής εφημερίδας, πριν απο μία δεκαετία, δυο, τρείς είπαν θα έσπευδαν να συστρατευθούν με το λαό να πολεμήσουν. Οι άλλοι, μιμήθηκαν το… «στρίβειν δια του αρραβώνος !» Ένας δήλωνε «να πάνε τα κορόιδα να πολεμήσουν…», ένας άλλος «εφόσον κινδύνευε το σπίτι του στην Κυψέλη» ένας τρίτος « δεν πολεμάω για τις ιδέες του Χριστόδουλου» και ένα σωρό άλλες αμπελοφιλοσοφίες…

Aς δούμε όμως τι έκαναν οι διανοούμενοι, εβδομήντα χρόνια πριν, το 1940, από τους οποίους δεν έλειψε κανείς από το προσκλητήριο της πατρίδος ! Εδωσαν όλοι το βροντερό παρόν στην πρώτη γραμμή του Μετώπου, μαζί και οι απεσταλμένοι δημοσιογράφοι των εφημερίδων, που έστελναν τις ανταποκρίσεις τους, με την ένδειξη «κάπου εις το Μέτωπο».

Ο συγγραφέας του μυθιστορήματος «Αργώ» Γιώργος Θεοτοκάς για να τον δεχτούν εθελοντή στον πόλεμο, το ζήτησε ρουσφέτι απ’ τον στρατηγό Σέργιο Γυαλίστρα! Ο Οδυσσέας Ελύτης, κατατάχθηκε ανθυπολοχαγός στην πρώτη γραμμή ( έγραψε το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας») όπως ο λογοτέχνης Ανδρέας Καραντώνης, ο ακαδημαϊκός Άγγελος Βλάχος , (έγραψε « το Μνήμα της Γριάς» ), οι συγγραφείς Άγγελος Τερζάκης, ( έγραψε την «Ελληνική Εποποιία 1940-41), Λουκής Ακρίτας ( έγραψε το διήγημα «οι Αρματωμένοι»), Γιάννης Μαγκλής, Διονύσιος Ρώμας (μετέπειτα βουλευτής) ο πολιτικός- υπουργός Γεώργιος Καρτάλης, ο βαρύτονος Ευάγγελος Μαγκλιβέρας, οι τενόροι Γ. Τουμπακάρης (έπεσε ηρωϊκώς μαχόμενος), Κώστας Σάμιος, οι ζωγράφοι Σπύρος Βασιλείου και Γιάννης Τσαρούχης ( που κρατούσε στα χέρια του πάντα μια δική του εικόνα της Παναγίας), οι ηθοποιοί, Λάμπρος Κωνσταντάρας ( τραυματίσθηκε σε μάχη και όταν έγινε καλά στα μετόπισθεν, ζήτησε να τον ξαναστείλουν στην πρώτη γραμμή!!!) Διονύσης Παπαγιανόπουλος (ο πολέμαρχος ανθυπολοχαγός στην πρώτη γραμμή), Ντίνος Ηλιόπουλος ( ασυρματιστής του πυρoβολικού), Παντελής Ζερβός ( λοχίας στην πρώτη γραμμή), Νίκος Σταυρίδης (τραυματιοφορέας), Λυκούργος Καλλέργης, Θάνος Κωτσόπουλος, Μάνος Κατράκης, Στέλιος Βόκοβιτς, Γκίκας Μπινιάρης, Νάσος Χριστογιαννόπουλος, Φρίξος Θεοφανίδης, Μάκης Τζίνης, Στέφανος Πήλιος, όλοι με ψυχή λέοντα στην πρώτη γραμμή!!!. Δυο γενναίοι ηθοποιοί που σκοτώθηκαν, οι Δήμος Αυγείας και Πάνος Παπακυριακόπουλος (ο γνωστός ως Πάνος Ντόλης)

Οι πεσόντες στον πόλεμο ηθοποιοί

Ο Δήμος Αυγείας και ο Πάνος Παπακυριακόπουλος, ήταν οι μεγάλες απώλειες των ηθοποιών στον πόλεμο. Ο Δήμος στις 21-11-40, κολυμπώντας, μ’ ένα μαχαίρι στο στόμα, έκοψε τα καλώδια κι έσωσε μια σημαντική γέφυρα από την ανατίναξη κι έτσι μπήκε ο στρατός μας στην Κορυτσά. Για την πράξη του αυτή παρασημοφορήθηκε. Ξαναπήγε στο Μέτωπο, όπου σε μια άλλη μάχη τραυματίσθηκε στην κοιλιά και πέθανε από αιμορραγία. Ο Πάνος Παπακυριακόπουλος ( Ντόλης το ψευδώνυμό του στο θέατρο του Λαού στο Μεταξουργείο, όπου έπαιζε) έπεσε πολεμώντας στον Αυλώνα στις 25-1-1941.

Ο Χρήστος Πύρπασος, (Πυρπασόπουλος), δημοσιογράφος, ηθοποιός και συγγραφέας, συγκλονισμένος αποτύπωσε τον πόνο των συναδέλφων του νεκρού Πάνου Ντόλη, στους παρακάτω στίχους: « …κι έπεσε για την πατρίδα / ο φτωχός ο θεατρίνος, / έξω από τον Αυλώνα,/ ο άξιος πολεμιστής. / Πέθανε ανδρικά στη μάχη / ωσάν Έλληνας εκείνος / του θεάτρου του πολέμου / που ήταν πρωταγωνιστής»

Στον πόλεμο και … πρωθυπουργοί

Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, πήραν μέρος και πολιτικοί. ΄Ενας εθελοντής δεκανέας ο Παν. Κανελλόπουλος, που έγινε δυο φορές πρωθυπουργός, εξέδιδε στο Μέτωπο με συνεργάτες τους Στρατή Αναστασέλη και Ελευθέριο Κοτσαρίδα την εφημερίδα με τις δυο ονομασίες, πότε ως «Αχρίς» και πότε ως «Οχρίς» με άρθρα και νέα για τους στρατιώτες του Μετώπου. Ο Γεώργιος Ράλλης ήταν του Ιππικού, πολέμησε στην πρώτη γραμμή και μία από τις συγκλονιστικές στιγμές που έζησε ήταν όταν τραυματίσθηκε σοβαρά το ιπποδρομιακό άλογό του, και αναγκάστηκε μετά να το σκοτώσει…. Ο Κων. Μητσοτάκης πήγε καθυστερημένος στο Μέτωπο από τη Σύρο, πήρε μέρος στην εαρινή επίθεση το Μάρτιο. Ο Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος,γενναία στην πρώτη γραμμή. Ο έφεδρος υπολοχαγός, ο Ισαάκ Λαυρεντίδης, έγινε αντιπρόεδρος της Βουλής, πολέμησε γενναίατραυματίσθηκε στη φοβερή μάχη του υψώματος 731,όπου έπεσαν πολλά κορμιά. Και όταν έδεσαν τα τραύματα του, ζήτησε από τον διοικητή του να πάει και πάλι στο « πανηγύρι του πολέμου». Ο στρατιώτης Χαρίλαος Φλωράκης, έγινε Γ.Γ. του ΚΚΕ και πολέμησε στην πρώτη γραμμή. Στην πρώτη γραμμή πολέμησε και ο Γεώργιος Καρτάλης μετέπειτα υπουργός, όπως και διάφοροι άλλοι. αντιπρόεδρος κυβερνήσεως του ΠΑΣΟΚ, πολέμησε

Αντί για τουφέκι κρατούσαν την πέννα!

Στην πρώτη γραμμή βεβαίως και οι απεσταλμένοι των εφημερίδων, τρανταχτά ονόματα της δημοσιογραφίας. Τα χειρόγραφα τους έφταναν την επομένη στην Αθήνα, με ειδικό ταχυδρομείο, αυτολογοκριμένα όπως επέβαλαν οι κανόνες του πολέμου: Σπύρος Μελάς ( Καθημερινή - Εστία), Βάσος Τσιμπιδάρος, Ευστάθιος Θωμόπουλος, Γιώργος Παπαγιώργος Π. Αγγελόπουλος (Ακρόπολις), Παύλος Παλαιολόγος, Γεώργιος Ρούσσος και Μιχάλης Κυριακίδης ( Ελεύθερον Βήμα) , Γεώργιος Δρόσος, Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου, Γιώργος Ανδρουλιδάκης και Χρήστος Μούζιος ( Πρωία) Νίκος Γιοκαρίνης (Αθηναϊκά Νέα), Αλέκος Λιδωρίκης, Πάνος Καραβίας, Κώστας Τριανταφυλλίδης, Αθανάσιος Γεωργίου, Σάββας Κωνσταντόπουλος  (Ασύρματος), (Σπύρος Μαντάνος (Τύπος), Θωμάς Μαλαβέτας ( Έθνος) Παντελής Καψής, Κώστας Ουράνης ( Ελληνικόν Μέλλον) Τίμος Μωραϊτίνης, Λουκής Ακρίτας (Εστία), Χρήστος Κολιάτσος, Νίκος Αναστασόπουλος, Τάκης Παπαγιαννόπουλος, Θεμιστοκλής Αμουτζόπουλος ( Καθημερινή), Κώστας Σκαλτσάς (Έθνος) Κώστας Αθάνατος, Νίκος Καπιτζόγλου Θ. Δογάνης (Βραδυνή). ΄Ηταν επίσης οι Στράτης Μυριβήλης, Δημ. Δεβετζής , Σόλων Γρηγοριάδης και Σπ. Αυλωνίτης.

Η μοναδική γυναίκα απεσταλμένη, ήταν η Αντέλα Μέρλιν,που την έστειλε ο Δημ. Λαμπράκης για τα Αθηναϊκά Νέα, κατόπιν παρακλήσεώς της. Στο Μέτωπο βρισκόταν και οι φωτορεπόρτερ Τσακιράκης, Κουρμπέτης, Φλώρος,Πουλίδης, Μεγαλοοικονόμου, στους οποίους οφείλονται οι πολλές φωτογραφίες που δημοσιεύονται τέτοιες μέρες.

Σημαντική ήταν και η προσφορά των γελοιογράφων, όπως του Φωκίωνα Δημητριάδη, του Παυλίδη, του Μπέζου, του Καστανάκη, του Γκέϊβελη, του Λυδάκη, του Παπασταύρου, αλλά και του Στέλιου Πολενάκη, με τα σπαρταριστά κινούμενα σχέδια, για τον επηρμένο αρλεκίνο του φασισμού, τον Μπενίτο Μουσολίνι.

΄Ολα τα θέατρα τότε, με την κήρυξη το πολέμου, προσαρμόζουν στο κλίμα της ημέρας τις επιθεωρήσεις τους, και ακούγονται τραγούδια σε στίχους του Μιχάλη Σουγιούλ του Γιώργου Οικονομίδη και του Μίμη Τραϊφόρου, όπως «το Κορόϊδο Μουσολίνι» που ξεσηκώνουν και δονούν τις ψυχές των Ελλήνων με τη φωνή του σύγχρονου Τυρταίου, που ακούει στο όνομα Σοφία Βέμπο!

*To άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Real News