Τα κόκκινα φανάρια - Της Χριστιάννας Λούπα

Το ραντεβού είχε κανονιστεί από μέρες. Δεν ήταν εύκολο να πείσω τον καλό φίλο Μιχάλη για το εγχείρημα, ο οποίος, μάλλον δικαίως βέβαια, είχε τις αντιρρήσεις του. Με τον Μιχάλη γνωριζόμαστε από παιδιά, αλλά δεν βλεπόμαστε και πολύ συχνά, γιατί, λόγω της δουλειάς του, περνά πολύ καιρό στο εξωτερικό. Εξ άλλου, πάντα εκείνος ήθελε να αλλάξει τον κόσμο και ακόμα το επιδιώκει. Είναι αστυνομικός, ναι, αυτό που λέμε "μπάτσος". Με στολή δεν τον έχω δει ποτέ, είμαι σίγουρη όμως ότι οπλοφορεί, ούτε γνωρίζω καν ποιο ακριβώς είναι το αντικείμενο της δουλειάς του, αφού επιμελώς αποφεύγει να μιλήσει γι αυτό. Το σίγουρο πάντως είναι, ότι με τον δίμετρο Μιχάλη δίπλα του κάποιος, αισθάνεται απόλυτη ασφάλεια.

Η ώρα ήταν περασμένες δέκα το βράδυ. Στο ραντεβού μας ο Μιχάλης δεν ήρθε μόνος – για ευνόητους λόγους, όπως μου εξήγησε - αλλά μαζί με κάποιον φίλο του, ονόματι Νίκο, αξύριστο και με αλογοουρά, που θύμιζε έντονα περιθώριο. Πήραμε το μετρό και κατεβήκαμε Ομόνοια. Είχαμε μόλις πατήσει το πόδι μας στη διακεκαυμένη ζώνη. Από την Πειραιώς στρίβουμε αριστερά στη Σωκράτους. Η "άλλη" Αθήνα απλώνεται μπροστά μας.

Φάτσες μελαψές ή και ανοιχτόχρωμες, ύποπτες, μαστουρωμένες, συχνά τρομακτικές. Πηγαδάκια όπου γίνονται διάφορα αλισβερίσια. Σαραβαλιασμένα κι ετοιμόρροπα κτίρια. Παρακμιακά καφέ και σαντουϊτσάδικα. Πόρνες, κυρίως έγχρωμες, που κόβουν βόλτες ψαρεύοντας πελατεία. "Εδώ εκδίδονται κυρίως Νιγηριανές, αλλά μπορεί να δεις και τσιγγάνες", μου εξηγεί ο Μιχάλης. "Δυο βήματα παραπέρα, στην Αθηνάς, κάνουν πιάτσα Βουλγάρες και Ουκρανές". Περπατάμε ανάμεσα σε τόνους σκουπιδιών – πέσαμε και στην απεργία, βλέπεις – και ξεχειλισμένους κάδους καταμεσής στο πεζοδρόμιο, πάνω από τους οποίους γάτες σκαλίζουν τις σακούλες. Πού και πού κανένα ποντίκι περνά τρέχοντας μπροστά από τα πόδια μας. Κάποιος τρεκλίζει στο απέναντι πεζοδρόμιο, ένας κλοσάρ με μακριά καπαρντίνα σκαλίζει τα σκουπίδια. Μυρωδιά αλλόκοτη φτάνει στα ρουθούνια μας, κάτι ανάμικτο με κλεισούρα, αποφορά σαπισμένων σκουπιδιών, σπιρτάδα ούρων, αλκοόλ, τσιγαρίλα και μια περίεργη γλυκιά οσμή καμένου. "Χασίς", με διαφώτισε ο Νίκος, μαντεύοντας την απορία μου.

Πού και πού, έξω από τα πάλαι ποτέ ευκλεή εκείνα νεοκλασικά, που θα μπορούσαν να είναι στολίδια του ιστορικού κέντρου, αλλά τώρα στέκουν ετοιμόρροπα και παρατημένα στην τύχη τους, υπάρχει ένα φωτάκι. Η πόρτα τους πάντα μισάνοιχτη. Κάποιοι μπαίνουν. Κάποιοι βγαίνουν. Στρίβοντας δεξιά στη Σοφοκλέους, η παράξενη ομάδα μας, κοντοστέκεται έξω από ένα τέτοιο σπίτι. Από κάπου ακούγονται τσιριχτά γέλια και δυνατές ομιλίες σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνουμε. Ο θόρυβος ενός μπουκαλιού που σπάει. Γυναικεία τακούνια στο πεζοδρόμιο. Πόρτες που ανοιγοκλείνουν. Ο Μιχάλης κάτι μουρμουρίζει και μου ρίχνει δολοφονικές ματιές, αλλά το ξέρω καλά: Ποτέ δεν παίρνει το λόγο του πίσω. Προχωρεί πρώτος, ανεβαίνει δυο σκαλιά και σπρώχνει τη μισάνοιχτη πόρτα.

Κάτω από το φανάρι του δρόμου, μια ψηλόλιγνη και προφανώς κουρασμένη ιερόδουλη ακουμπά την πλάτη της στην κολόνα και καπνίζει αρειμανίως. Στο απέναντι πεζοδρόμιο, μια άλλη κοπέλα με σοκολατένιο χρώμα, λευκό κολλάν και ψηλοτάκουνες γόβες, κόβει βόλτες με το τσιγάρο στο χέρι και τα μάτια στυλωμένα στο έδαφος. Τι να σκέφτεται άραγε; Λίγο πιο κει μια σειρά άδεια κουτάκια από μπύρες, κάτι μισοδιαλυμένες χαρτόκουτες και ανοιγμένες σακούλες σκουπιδιών.  Ένας άντρας κουλουριασμένος στη γωνία με το κεφάλι ν' ακουμπά στα γόνατα. Δίπλα του μια πεταμένη σύριγγα. Δυο βήματα παρά πέρα, ένα πηγαδάκι τριών αντρών - ένας ξανθός και δύο από την Αφρική που μιλούσαν δυνατά – "προστάτες" προφανώς – μόλις μας είδαν σταμάτησαν τη συζήτηση και κάρφωσαν το βλέμμα τους επάνω μας. Σίγουρα μας πέρασαν για "μπάτσους". Με κατέλαβε μια έντονη επιθυμία να το βάλω στα πόδια, όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Δεν το έκανα όμως.

Από τη μισάνοιχτη πόρτα παρατηρώ το Μιχάλη να μιλά με μια υπέρβαρη μεσήλικη γυναίκα με κοκκινωπό φουντωτό μαλλί, που έχει γυρισμένη την πλάτη προς τα εμάς, μιλά έντονα και κάνει χειρονομίες. Δεν ακούω τι λένε, βλέπω όμως το φίλο μου να βγάζει κάτι από την τσέπη και να της το δίνει. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι της έδωσε χαρτονόμισμα. Η γυναίκα ησύχασε και παραμέρισε κι εμείς, μετά από ένα νεύμα του Μιχάλη, μπήκαμε διστακτικά στο σπίτι.

Η ατμόσφαιρα ήταν θολή και βαριά από τα τσιγάρα, ενώ έντονη ήταν και η μυρωδιά της χλωρίνης. Η γυναίκα μας πλησίασε μάλλον αδιάφορα και μας είπε να καθίσουμε. Ήταν κι αυτή μελαψή, μασούσε ασταμάτητα τσίκλα σαν κατσίκα και μιλούσε σπαστά ελληνικά. Τα μάτια της ήταν γερασμένα και κόκκινα. Μας διευκρίνισε ότι αυτή ήταν η "μάνταμ", λες και επρόκειτο για τίτλο ευγενείας.

Δίπλα στην πόρτα, υπήρχε ένα υποτυπώδες μικροσκοπικό δωματιάκι, χωρισμένο με νοβοπάν και μέσα μπορούσα να διακρίνω ένα πολύ μικρό τραπέζι και μια καρέκλα. Αριστερά από την είσοδο, μια ξύλινη σαραβαλιασμένη σκάλα, χωρίς κάγκελα σε μερικά σημεία, οδηγούσε στον πρώτο όροφο και δεξιά υπήρχε ένας διάδρομος με δύο κλειστές πόρτες από την κάθε πλευρά. Ανάμεσα στις πόρτες και αντικριστά ο ένας από τον άλλον, τοποθετημένοι δυο κόκκινοι καναπέδες, από εκείνους που πολλοί βγάζουν στο δρόμο για να τους πάρει το φορτηγό του Δήμου και δίπλα στον καθέναν, ένα μικρό τραπεζάκι της συμφοράς, όπου επάνω ήταν αραδιασμένα τασάκια γεμάτα αποτσίγαρα, κανα δυο μπουκάλια μπύρας και πλαστικά ποτήρια με μισοτελειωμένο καφέ. Στο βάθος του διαδρόμου ένας κίτρινος πλαστικός κουβάς και μια σφουγγαρίστρα ακουμπισμένη στον τοίχο.

Η "μάνταμ" μας είπε να περιμένουμε κι ανέβηκε επάνω με δυσκολία και βαριά βήματα. Η σκάλα έτριζε και αγκομαχούσε. Στο μεταξύ, συνεχίζω να καταγράφω τις εικόνες στο μυαλό μου. Ένας διάφανος γλόμπος κρέμεται από το ταβάνι, σχηματίζοντας έναν περιγεγραμμένο κύκλο γύρω του κι απλώνοντας ένα κιτρινωπό απαλό φως στο χώρο. Κάποιοι μιλούν χαμηλόφωνα στο δωμάτια, ωστόσο μερικές στιγμές οι φωνές δυναμώνουν και είναι διακριτοί πλέον οι ήχοι του πληρωμένου έρωτα. Σκιές στους τοίχους, το ταβάνι. Κλειστά παραθυρόφυλλα. Από κάποιο ραδιόφωνο ακούγονται σκυλάδικα σε χαμηλή ένταση. Μια πόρτα  ανοίγει, ένας τύπος βγαίνει ανάβοντας τσιγάρο και φεύγει χωρίς να κοιτάξει γύρω του.

"Η πληρωμή γίνεται πάντα προκαταβολικά, για καλό και για κακό", είπε ο Μιχάλης ψιθυρίζοντας.

Σε λίγα λεπτά η πληθωρική "μάνταμ" κατεβαίνει τη σκάλα, μισοκρύβοντας με τον όγκο της την κοπέλα που ακολουθεί. Μας πλησιάζουν.

"Αυτή είναι η Αλίμα", λέει η μεσήλικη, κάνοντας τις συστάσεις με τα μασημένα ελληνικά της.

Η Αλίμα, ένα γελαστό, έγχρωμο κορίτσι από τη Νιγηρία, μολονότι επιφυλακτική και φοβισμένη, κάθεται τελικά μαζί μας. Τα ελληνικά της περιορίζονται σε καμιά δεκαπενταριά λέξεις και τα αγγλικά της σε λίγες περισσότερες. Η  "μάνταμ" με τα δικά της κουτσοελληνικά και την τσίκλα στο στόμα κάνει τον διερμηνέα της συμφοράς. Δεν προλαβαίνει ωστόσο καλά καλά να ξεκινήσει εκείνη η συζήτηση και ένας από τους "προστάτες" που είχαμε δει έξω από την είσοδο, μπαίνει στο χώρο κι αρχίζει να κόβει βόλτες καπνίζοντας, δήθεν αδιάφορα.

Το μικρό χωριό της Αλίμα, είναι αρκετά χιλιόμετρα μακριά από την πόλη Gboko, κοντά στα σύνορα με το Καμερούν. Η ίδια και η πολυμελής οικογένειά της – έχει δυο αδελφές μεγαλύτερες και δυο μικρότερους αδελφούς - ανήκουν στη φυλή Igbo, μια από τις ισχυρότερες φυλές της Νοτιοανατολικής Νιγηρίας, όπως μας εξήγησε, ενώ η θρησκεία τους συνίσταται στη λατρεία των πνευμάτων. Σε ηλικία οκτώ ετών, η Αλίμα, όπως όλα τα κορίτσια της ηλικίας της, υποβλήθηκε σε κλειτοριδεκτομή, την οποία, παρ’ όλο που ήταν μικρή, έχει συγκρατήσει ως την πιο επώδυνη και τρομακτική εμπειρία της ζωής της, αφού κόντεψε να πεθάνει από τη μόλυνση και την αιμορραγία. Σχολείο πήγε μόνο στο Δημοτικό, ενώ βοηθούσε τον πατέρα της στο χωράφι.

"Στη δική μου περιοχή όλοι τα βγάζαμε δύσκολα πέρα, παρ’ όλο που η Νιγηρία είναι πλούσια χώρα με πολύ πετρέλαιο.  Σε μια  παράγκα μέναμε δέκα άνθρωποι. Ηλεκτρικό δεν είχαμε και για να βρούμε νερό έπρεπε να περπατήσουμε τρία χιλιόμετρα μέσα στον ήλιο και να το κουβαλήσουμε και στην πλάτη. Πολλοί νέοι κοιτάνε να φύγουν από τη χώρα με κάποιον τρόπο. Εμένα με έπεισε ο γιός του εξαδέλφου της μητέρας μου, ο Ουσέ", μας διηγήθηκε η Αλίμα, ρίχνοντας συνεχώς αγωνιώδεις ματιές στον "προστάτη", που δεν έλεγε να κουνηθεί από εκεί. Ήταν ολοφάνερο ότι η κοπέλα φοβόταν να μιλήσει και δεν ήθελα με κανέναν τρόπο να τη φέρω σε δύσκολη θέση.

Τη στιγμή εκείνη όμως, έγινε κάτι που με έκανε να χάσω το πάτωμα κάτω από τα πόδια μου. Πνιχτά κλαματάκια μωρού έφτασαν στ’ αυτιά μου. Βαθειά μέσα μου, κάτι έσπασε με κρότο. Η Αλίμα πετάχτηκε σαν να είχε ελατήριο, τρύπωσε στο δωματιάκι με το νοβοπάν και βγήκε με ένα μωράκι στην αγκαλιά της, τυλιγμένο σε μια ροζ κουβερτούλα. Εκείνη έλαμπε από περηφάνια κι εγώ κατρακύλησα στα Τάρταρα.

Του έβαλε την πιπίλα για να μην κλαίει και ενοχλεί, όπως είπε, ενώ ταυτόχρονα κατέβηκε τη σκάλα μια άλλη, επίσης πολύ νεαρή κοπέλα, που πήρε το μωρό αγκαλιά κι άρχισε να του τραγουδά σιγανά στη γλώσσα της. Κατόπιν το πήρε μαζί της επάνω, για να του δώσει το γάλα του.

"Όταν εγώ έχω δουλειά, μου την κρατάνε τα άλλα κορίτσια˙ την αγαπάνε πολύ, μαζεύουν και χρήματα και της παίρνουν πράγματα που χρειάζεται. Αύριο γίνεται τριών μηνών", πρόσθεσε η νεαρή μητέρα.

Ένας πελάτης μπήκε, μίλησε στη "μάνταμ", πλήρωσε κι εκείνη με τη σειρά της φώναξε την Αλίμα.

"Έχω δουλειά", είπε, μας χαιρέτησε και χάθηκε μαζί με τον πελάτη σε κάποιο από τα δωμάτια. Η ατμόσφαιρα, πνιγηρή από τα τσιγάρα. Ένας κόμπος στο στομάχι. Μαζεύοντας τα κομμάτια μου, κατευθύνθηκα προς την έξοδο. Ασφυκτιούσα.

Αμίλητοι πήραμε το δρόμο της επιστροφής, μέσα από το ίδιο θολό τοπίο. Θύτες και θύματα. Εκμετάλλευση και δυστυχία. Άγραφοι κι αμείλικτοι νόμοι της νύχτας. Omertà. Ένα κράτος εν κράτει μέσα στην Αθήνα, που ξαγρυπνά, όταν η άλλη πόλη κοιμάται. Έκανε ψύχρα - πάντα πέφτει η θερμοκρασία λίγο πριν το ξημέρωμα - κι ένα ρίγος διαπέρασε τη ραχοκοκαλιά μου. Το πρώτο εωθινό φως είχε ανεπαίσθητα αρχίσει να χαράζει πάνω από την πολύπαθη πρωτεύουσα...

Οκτώ μέρες μετά…

Η αστυνομία εξάρθρωσε κύκλωμα trafficking. Η επιλογή του οίκου ανοχής δεν ήταν τυχαία από το Μιχάλη. Το συγκεκριμένο "σπίτι" ήταν υπό παρακολούθηση αρκετό καιρό πριν, ασχέτως αν εγώ βρισκόμουν σε πλήρη άγνοια για όλα αυτά, φυσικά. Κάποια από τα κορίτσια ήταν ανήλικα. Η Αλίμα και το μωράκι της βρίσκονται σε ασφαλές μέρος. Το επόμενο ερωτηματικό είναι, ποια θα είναι η τύχη μάνας και κόρης. Η Αλίμα ήρθε εδώ ως πολιτική πρόσφυγας και ό,τι χαρτιά είχε καταστράφηκαν από τους σωματέμπορους - μια πάγια τακτική τους για να μην μπορούν τα θύματα να δραπετεύσουν, ενώ είναι βέβαιο ότι χωρίς χαρτιά , αν συλληφθούν, θα καταλήξουν στη φυλακή και κατόπιν θα απελαθούν. Στη Νιγηρία, αν επιστρέψει άλλωστε, την περιμένει βέβαιος θάνατος, αφού εκεί η γυναίκα με εξώγαμο παιδί τιμωρείται και με θάνατο δια λιθοβολισμού ακόμα. Είναι απίστευτο, αλλά όταν τη συνάντησα ξανά, ήταν τρομοκρατημένη γιατί καταπάτησε τους όρκους της, το βουντού, δίνοντας ονόματα. Αυτή η δεισιδαιμονία, όσο κι αν ακούγεται γελοίο, είναι ο τρόπος που οι διακινητές κρατούν "δεμένες" τις κοπέλες απ’ αυτή τη χώρα! Σε μία τελετή, που σφάχτηκε κάποιο ζώο, ο ιερέας "τζούτζου", ζήτησε από την κοπέλα μια τούφα από τα μαλλιά της. Όσο εκείνος κρατά αυτήν την τούφα, η Αλίμα είναι δεσμευμένη με όρκο σιωπής. Δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν για τον εξάδελφό της  ή για κάποιον άλλον, αλλά ούτε και για τον τρόπο που έφυγε από τη Νιγηρία, ενώ έχει ορκιστεί να ξεπληρώσει στον εξάδελφο το ποσό των σαράντα χιλιάδων ευρώ που απαιτήθηκε για το ταξίδι της και για όλα τα υπόλοιπα. Από εκείνη τη στιγμή οι δαίμονες κατοικούσαν μέσα της και, αν γινόταν επίορκος, θα έκαναν κακό (οι δαίμονες!) στην ίδια ή στα αγαπημένα της πρόσωπα! Φοβάται λοιπόν η Αλίμα για την οικογένειά της, μα πάνω απ' όλα φοβάται για την κορούλα της...

Ένα είναι βέβαιο: Η νεαρή Νιγηριανή δεν εγκαταλείπει με τίποτα το παιδάκι της και είμαι βέβαιη ότι στα χέρια της Οργάνωσης, που την έχει υπό την προστασία της, θα έχει την καλύτερη δυνατή μεταχείριση. Θέλω επίσης να πιστεύω ότι το ανάπηρο ελληνικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης, θα λειτουργήσει σωστά, έστω και για μια φορά και θα βρει τρόπο να νομιμοποιήσει την παραμονή της Αλίμα στη χώρα μας, αλλά και να της χορηγήσει και άδεια εργασίας, όπως ακριβώς προβλέπεται για τα θύματα που καταγγέλλουν τα κυκλώματα εκμετάλλευσής τους. Για ό,τι νεότερο, θα σας ενημερώσουμε.

Τελειώνοντας θα ήθελα να επισημάνω το εξής:
Αν είστε θύμα trafficking ή γνωρίζετε κάτι σχετικό με παρόμοια κυκλώματα, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με την Αστυνομία, έστω και ανώνυμα. Τηλεφωνείστε στο 100 και ζητείστε να συνδεθείτε με την υπηρεσία Antitrafficking.

Υ.Γ. Πολλές ευχαριστίες στο Μιχάλη Κ. Χωρίς εσένα, καλέ μου φίλε, θα κοιμόμουν ακόμη ήσυχη πάνω στο ροζ συννεφάκι μου.

Ευχαριστίες επίσης στο Νίκο Β. και τη Mary, που στην κυριολεξία αγκάλιασε την Αλίμα και της συμπαραστέκεται με κάθε τρόπο.

Χριστιάννα Λούπα