Προσκοπισμός : « Έσο έτοιμος» με 100 χρόνια κοινωνικής προσφοράς σε πορεία διάλυσης!

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Στη χρονιά που έρχεται, συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την πρώτη επίσημη εμφάνιση των προσκόπων στην παρέλαση της 25^ης Μαρτίου 1912 και το Μάη της ίδιας χρονιάς, έχουμε την καταστατική αναγνώριση τους με την  επωνυμία «Σώμα Ελλήνων Προσκόπων», με έκδοση Βασιλικού Διατάγματος  που δημοσιεύτηκε στον ΦΕΚ 179 τεύχος Α΄ (9-5-1912). Εκτοτε, βοηθούντος  του Βενιζέλου και του Στέμματος, o προσκοπισμός εξαπλώθηκε σ’ όλη την Ελλάδα, με έμβλημα τον αναγεννώμενο φοίνικα και σύνθημα το « έσο έτοιμος».

Ο προσκοπισμός γεννήθηκε το 1907 από τον βρετανό αξιωματικό λόρδο  Ρόμπερτ Μπάντεν Πάουελ, στο νησάκι Μπράουσνι, όπου φιλοξένησε ομάδα είκοσι εφήβων κατασκηνωτών, από διάφορες κοινωνικές ομάδες. Σκοπός της κατασκήνωσης ήταν να δοκιμαστεί η εφαρμογή  ενός προγράμματος  αγωγής, με βάση  το παιχνίδι και την ομαδική ζωή στη φύση, στο πλαίσιο ενός απλού ηθικού κώδικα κοινωνικής συμπεριφοράς.

Αυτή η πειραματική κατασκήνωση γέννησε τον προσκοπισμό που απλώθηκε σ’ όλη τη Βρετανία και εξήχθη κατόπιν σ’ όλο τον κόσμο. Εμφανίστηκαν τότε επικριτές που κατηγορούσαν τον Πάουελ ότι ο προσκοπισμός είχε μιλιταριστικό χαρακτήρα, με σύστημα αγωγής και εκπαίδευσης στρατιωτικού τύπου, ενώ η στρατιωτική στολή θύμιζε αποικιοκράτες στρατιώτες… Τους  ισχυρισμούς  αντέκρουσε ο ίδιος λέγοντας, ότι η κίνηση έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα, αίσθημα ισότητας και αλληλεγγύης.

Τον προσκοπισμό έφερε στην Ελλάδα και θεωρείται ιδρυτής του, ο κεφαλλονίτης  Αθανάσιος Λευκαδίτης, όταν πήγε ως αθλητής, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 1908. Το Νοέμβρη του 1910 σχημάτισε την πρώτη προσκοπική ομάδα, ενώ σημαντικές προσωπικότητες συνέδραμαν με προθυμία στην εξάπλωση του προσκοπισμού : Μελάς, Πασπάτης, Χρυσοβελώνης, Πανάς, Μπενάκης, Νεγρεπόντης, Γληνός,  Πτέρης, Περρωτής και Δημήτριος Μακρίδης (για την προσφορά του έγραψε η Θωμαϊς Κιζιρίδου, το βιβλίο: « ο Αετός του Ελληνικού Προσκοπισμού»). Στα χρόνια που ακολούθησαν, ιδρύθηκαν:  Ναυτοπρόσκοποι (1914), Σώμα Ελληνίδων Προσκόπων (1915), Λυκόπουλα  για παιδιά 8-12 ετών (1931).

Τον προσκοπισμό αγκάλιασε ο Ελευθέριος Βενιζέλος λέγοντας σε μια ομιλία του στη Βουλή: « Η Ελλάς χρειάζεται δύο πράγματα εις το  μέλλον, βιομηχανία και προσκοπισμόν. Ας φροντίσομεν όπως αποκτήση τουλάχιστον προσκόπους». Έτσι πρόσφερε γενναιόδωρα χρηματικά ποσά και  μία έκταση  στο δάσος της Μαγκουφάνας για προσκοπική κατασκήνωση. Και όταν την επισκεφθηκε  με τον υπουργό Παιδείας Ιωάννη Τσιριμώκο, υιοθετήθηκε τότε στο έμβλημα το « αιέν αριστεύειν»  που έγραψε ιδιοχείρως ο Βενιζέλος σε φωτογραφία του  που τους χάρισε!

Σημαντική συμβολή στην διάδοση και την ανάπτυξη του προσκοπισμού είχαν οι βασιλείς Κωνσταντίνος  Α΄  και Παύλος, και κυρίως ο διάδοχος και βασιλιάς Κωνσταντίνος, με τις αδελφές του Σοφία και Ειρήνη, παίρνοντας μέρος  σε Τζάμπορι, σε κατασκηνώσεις, σε κοινωνικές και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις. Στις δικτατορίες  Ιωάννη Μεταξά και Γεωργίου Παπαδοπούλου, ιδρύθηκαν οργανώσεις νεολαιών που κλόνισαν την πορεία και τη συνοχή του προσκοπισμού. Επι Μεταξά η Εθνική Οργάνωση Νέων (επιχειρήθηκε συγχώνευση με τον προσκοπισμό), και επι Παπαδοπούλου προβλήθηκαν οι Άλκιμοι Νέοι.

Φωτο: Διάδοχος και πριγκίπισσες

Ο προσκοπισμός στην Ελλάδα απλώθηκε έως και το τελευταίο χωριό. Οι πρόσκοποι μετείχαν σε εκδηλώσεις  και παρελάσεις όπου ακουγόταν το τραγούδι τους «Πρόσκοπος θα πει γενναίος, μ’ όψη χαρωπή σα νέος…» Πρωτοστατούσαν: στην προστασία του περιβάλλοντος, στις απογραφές πληθυσμού, στην προσφορά τροφίμων και ρούχων σε πλημμυροπαθείς,  στο στήσιμο σκηνών σε σεισμόπληκτους, όπως, Κορινθίας, Αιγίου, Φλώρινας, Αττικής και Γρεβενών, στην ανοικοδόμηση σπιτιών στο Καρπενήσι, στη διοργάνωση εράνων υπέρ φτωχών οικογενειών και σε πολλές αιμοδοσίες.

Ο  προσκοπισμός σήμερα

Ο προσκοπισμός που απλώθηκε σε 216 χώρες ( και στην Ελλάδα)  με πάνω από 28 εκατομμύρια προσκόπους αγόρια και κορίτσια, σήμερα έχει συρρικνωθεί. Πολλά Συστήματα στην πατρίδα μας διαλύθηκαν, οι νέοι βλέπουν την κίνηση ως ξεπερασμένη και δεν υπάρχει ο ενθουσιασμός που υπήρχε πολλά χρόνια πριν. Υπάρχουν και οι ρομαντικοί που πιστεύουν ότι ο προσκοπισμός θα συνεχίσει να παίζει σημαντικό ρόλο στην αγωγή των νέων, στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας βασισμένης στο σεβασμό, την κατανόηση και την αλληλοβοήθεια…

*To άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Real News