Θλιβερή «Αναβάθμιση» - Του Γιάνη Βαρουφάκη

Τον περασμένο Μάιο, με τα σύννεφα ήδη πυκνά πάνω από την χώρα μας, ξάφνου εμφανίστηκε μια λεπτή αχτίδα φωτός. Η στατιστική υπηρεσία ανέφερε ότι, αναπάντεχα, το εθνικό μας εισόδημα είχε αυξηθεί κατά 0,8% στο πρώτο τρίμηνο του 2011. Καθώς όλοι μας ποθούμε ένα σωσίβιο ελπίδας μέσα στην αντάρα της απελπισίας, πολλοί πιάστηκαν τότε από αυτό το μαντάτο, ελπίζοντας ότι θα φέρει κι άλλα τέτοια χαρμόσυνα νέα. Όπως όμως γνωρίζουμε τώρα όλοι, ο χρυσός ήταν κίβδηλος. Στις 15 Μαΐου, μια μέρα μετά την ανακοίνωση (περί αύξησης του ΑΕΠ κατά 0,8%), δημοσίευσα εδώ, στο protagon, την ανάλυση του λόγου που, φευ, η αύξηση αυτή ήταν ένα στατιστικό τερτίπι άνευ σημασίας. Ο τίτλος του άρθρου: «Το θλιβερό 0,8%».

Πολλοί αναγνώστες αντέδρασαν σε εκείνο το άρθρο γράφοντάς μου σχόλια του τύπου: «δεν μπορείτε να ξεφύγετε από την μίζερη κριτική της καταστροφολογίας.  Άραγε τι είδους ευχαρίστηση είναι δυνατόν να σας προσφέρει η συνεχής γκρίνια;» Προφανώς δεν μου δίνει καμία ευχαρίστηση να διαψεύδω ελπίδες, όσο ανεδαφικές και να είναι. Απεχθάνομαι την γκρίνια όπως όλοι μας. Αλλά, παράλληλα, απεχθάνομαι ακόμα περισσότερο κακόβουλες προσπάθειες να δίνονται ψεύτικες ελπίδες στους απελπισμένους συνανθρώπους μου.

Έτσι λοιπόν αναγκάζομαι να επανέλθω σήμερα καταρρίπτοντας άλλη μια «χαρμόσυνη είδηση». Αυτή που από χθες κάνει τον γύρο της, σκορπίζοντας παραπληροφόρηση και ανεδαφικές ελπίδες σε πολίτες που έχουν μεγάλη ανάγκη για αισιοδοξία αλλά ακόμα μεγαλύτερη για σωστή πληροφόρηση. Δεν είναι άλλη, βέβαια, από την είδηση ότι η Fitch αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας μετά το PSI. Όσοι έσπευσαν να θεωρήσουν θετική αυτή την κίνηση της Fitch, την οποία θα ακολουθήσει αντίστοιχη κίνηση της Standard and Poor’s, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε εκείνους που, θεμιτά, έπεσαν θύματα οφθαλμαπάτης διακρίνοντας σε αυτή την κίνηση της Fitch ανύπαρκτο νερό στην έρημο, και στους άλλους που, αν και γνωρίζουν ότι νερό δεν υπάρχει, αποπροσανατολίζουν σκορπίζοντας ελπίδες που οι ίδιοι γνωρίζουν ότι είναι φρούδες.

Ας έρθουμε όμως στο δια ταύτα: Τι σημαίνει αυτή η αναβάθμιση; Πως προέκυψε; Ήταν ξαφνική ή αναμενόμενη; Η σύντομη απάντηση είναι: Ήταν προαποφασισμένη και απολύτως άνευ σημασίας. Θα ξεκινήσω από το «προαποφασισμένη». Αν θυμάστε, τον περασμένο Ιούλιο, με την υπουργοποίηση (στο Οικονομικών) του κ. Βενιζέλου έγινε η πρώτη νύξη περί πτώχευσης. Μόνο που ο νέος υπουργός είχε πει πως θα είναι «επιλεκτική» καθώς το κούρεμα θα είναι εθελοντικό. Ο ίδιος μάλιστα εξήγησε ότι μέρος αυτού του πακέτου ήταν η προσωρινή και προσυμφωνημένη υποβάθμιση των ελληνικών ομολόγων από την κατηγορία «σκουπίδια» στην κατηγορία «στάχτες». Με το που θα επιτευχθεί όμως η ανταλλαγή νέων με παλαιά ομόλογα, μας είχε ενημερώσει ο κ. Βενιζέλος, τα νέα ομόλογα θα «αναβαθμιστούν» και πάλι, τουλάχιστον πίσω στο επίπεδο των «σκουπιδιών».

Έτσι γίνεται με τις ανταλλαγές ομολόγων στο πλαίσιο συμφωνιών στις οποίες έχουν συμμετάσχει, ως σύμβουλοι, οι γνωστές εταιρείες αξιολόγησης. Οι ίδιες, π.χ. η Fitch, συμφωνούν εκ προοιμίου ότι την στιγμή της ανακοίνωσης της ανταλλαγής (του κουρέματος), τα παλαιά ομόλογα υποβαθμίζονται σε «στάχτες» και, με την έκδοση των νέων, τα νέα ομόλογα «αναβαθμίζονται» μερικές σκάλες σε επίπεδο που αντανακλά την βιωσιμότητα του εναπομείναντος χρέους.

Για του λόγου το αληθές να τι είχε γράψει η Ημερησία την 29η Φεβρουαρίου σε άρθρο με τίτλο S&P: Προσωρινή υποβάθμιση στη βαθμίδα της «επιλεκτικής χρεοκοπίας».  Ο ίδιος ο οίκος Fitch, την 9η Μαρτίου ανακοίνωνε ότι, όπως είχε προ-αποφασιστεί, η ανακοίνωση του κουρέματος (δηλαδή της ανταλλαγής ομολόγων) τον οδηγεί να υποβαθμίσει «τις αξιολογήσεις των τίτλων που ανταλλάσσονται και διέπονται από το ελληνικό δίκαιο σε ΄D΄ από ΄C΄, όπου και θα παραμείνουν για όσο η αξιολόγηση είναι ΄RD΄, ενώ στη συνέχεια η αξιολόγηση θα αποσυρθεί.»

Και για να μην αφήσει κανένα περιθώριο αμφιβολίας, στην ίδια ανακοίνωση η Fitch πρόσθεσε τα εξής: «Η ημέρα έκδοσης των νέων ελληνικών ομολόγων θα είναι η 12η Μαρτίου. Μετά από την ολοκλήρωση της ανταλλαγής χρέους και την έκδοση νέων τίτλων, η Fitch θα αναβαθμίσει το IDR της Ελλάδας από το RD και θα δώσει αξιολογήσεις στους νέους τίτλους συμβατές με την προσωπική εκτίμηση του οίκου για το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας μετά από την υποχρεωτική ανταλλαγή χρέους.»

Έτσι κι έγινε. Όπως είχε δεσμευτεί απέναντι στην τρόικα και στον γνωστό μας κ. Dallara, με το που άρχισαν να κυκλοφορούν τα νέα ομόλογα, αναβαθμίστηκαν εκεί που ήταν πριν την ανακοίνωση της χρεοκοπίας (που την ονομάσαμε PSI). Άρα, η «αναβάθμιση» αυτή θα γινόταν έτσι κι αλλιώς και δεν έχει καμία σχέση με μια πιο αισιόδοξη ανάγνωση των οιωνών που αφορούν την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Μάλιστα αυτό δεν το λέω μόνο εγώ (δείτε αν θέλετε όσα έγραφα το περασμένο Σάββατο), και τα οποία εξακολουθούν να ισχύουν στο ακέραιο). Το λέει η ίδια η Fitch η οποία στην χτεσινή της ανακοίνωση της «αναβάθμισης» ξεκαθαρίζει την δική της καταδικαστική (για την εξέλιξη του Μνημονίου 2 και PSI) άποψη-πρόβλεψη: The agency considers that significant and material default risk remains in light of the still very high level of indebtedness post-PSI and the profound economic challenges faced by Greece, as reflected in the low speculative grade rating of 'B-' [Η εταιρεία θεωρεί ότι παραμένει σημαντικός και υπαρκτός κίνδυνος (νέας) πτώχευσης δεδομένης της υψηλότατης μετά-PSI χρέωσης (της Ελλάδας) και του γεγονότος ότι (η χώρα) αντιμετωπίζει τεράστιες οικονομικές προκλήσεις, κάτι που αντανακλάται στην αξιολόγηση Β-. (Σημ. Ο όρος low speculative grade rating είναι ένας ευφημισμός για ομόλογα-σκουπίδια. Για ομόλογα τα οποία πρέπει να είσαι ιδιαίτερα καιροσκόπος για να αξίζει να σκεφτείς να αγοράσεις.)

Όπως και τον περασμένο Μάη, με το «θλιβερό 0,8%», κάποιοι θα με πουν καταστροφολόγο ή, στην καλύτερη περίπτωση, θα υποστηρίξουν ότι ακόμα και η ανεδαφική αισιοδοξία καλό είναι να μην καταρρίπτεται, καθώς ο κόσμος και η οικονομία την έχει ανάγκη. Θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω. Ο κόσμος και η οικονομία, στις δύσκολες αυτές στιγμές, έχει ανάγκη γνώση και σωστή πληροφόρηση. Και πάνω από όλα απαιτεί το ξεσκέπασμα εκείνων που εκμεταλλεύονται την απελπισία όλων μας σπέρνοντας φρούδες ελπίδες ώστε να κρατηθούν λίγο ακόμα στην εξουσία.

Protagon.gr