Το 1821 και η Κύπρος - Του Ντίνου Αυγουστή

Οι εθνικές εκκρεμότητες, τα ανοικτά εθνικά προβλήματα επιβάλλουν την αναδρομή στο παρελθόν ως απαραίτητη ενέργεια αγωνιστικής αφύπνισης, ως βήμα εθνικής ανάτασης και ως έμπνευση για τις διαχρονικά άφθορες αξίες της ελευθερίας, την αληθινής Δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Ως μια τέτοια ευκαιρία πρέπει να αντικρίζεται και η Εθνεγερσία του 1821 η οποία αν αναλογισθεί κανείς τους όρους, εσωτερικούς και διεθνείς, κάτω από τους οποίους διεξήχθη, μοιάζει με θαύμα. Σε εκείνο το ανυπέρβλητο θαύμα παρούσα όπως πάντα η Κύπρος. Εκείνες τις μεγάλες ώρες του εθνικού ξεσηκωμού οι Έλληνες της Κύπρου, έκαναν για πολλοστή φορά το καθήκον τους. Σημαντικές πράξεις ηρωισμού και αυταπάρνησης σημάδεψαν ανεξίτηλα την συμμέτοχη τους και σε εκείνο τον Εθνικό ξεσηκωμό

Η Κύπρος δίνει το παρόν της στην πρώτη επαναστατική απελευθερωτική κίνηση που εκδηλώνεται με τη δραστηριοποίηση του Ρήγα Βελεστινλή. Στις13/24 Ιουνίου 1798 ο Ρήγας και οι εφτά σύντροφοί του στραγγαλίζονται μέσα στο κελί τους, ύστερα από μυστικές οδηγίες της Πύλης και οι σοροί τους ρίχνονται στο Δούναβη. Ανάμεσά τους ο Λευκωσιάτης Ιωάννης Καρατζάς, 31 ετών. Ακολούθησαν σφαγές και απαγχονισμοί που ξεκίνησαν στην Μεγαλόνησο όταν τον Απρίλιο του 1821 έπεσαν στα χέρια των τούρκων, προκηρύξεις με επαναστατικό περιεχόμενο. Στο Σεράϊ της Λευκωσίας, ο Κουτσούκ Μεχμέτ διαβάζει το φιρμάνι του σουλτάνου και αρχίζει τις σφαγές και τους απαγχονισμούς. Πρώτο κρεμάζει τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό. Ακολουθούν οι άγριες δολοφονίες όλων των Δεσποτάδων και των προκρίτων, στο σύνολο 470. Πνιγμένη στο αίμα η Κύπρος αναζητά τρόπος ενίσχυσης της Ελληνικής Επανάστασης. Πολύ συχνά Ελληνικά πλοία προσεγγίζουν τις Κυπριακές ακτές και μαζί με τις προμήθειες, παίρνουν μαζί τους και Κυπρίους οι οποίοι εντάσσονταν στις Ελληνικές επαναστατικές δυνάμεις.  Όταν στις 19 Ιουνίου του 1821, ο Κωνσταντίνος Κανάρης άραξε στις Κυπριακές ακτές κοντά στον Καραβά και την Λάπηθο και ύστερα από συνάντηση του με τους Κυπρίους, αναχωρούσε με φορτωμένα τρία καράβια του με προμήθειες, αριθμός Ελλήνων της Κύπρου συνενώθηκαν με τη ναυτική του δύναμη.  Ήταν τα πρώτα αυτά στάδια του πολέμου που νεαροί Κύπριοι από κάθε γωνιά της Μεγαλονήσου σχημάτισαν φάλαγγα κάτω από την ηγεσία του Χατζή Χρίστου Βούλγαρη.

Σημαντική προσφορά αίματος στην εθνεγερσία του΄21 είχαν οι επίσκοποι και άλλοι ιερωμένοι. Μνημονεύουμε εδώ τον Κύπριο επίσκοπο Δημητσάνας Φιλόθεο, που παραμονές της επανάστασης κλήθηκε στην Τριπολιτσά, φυλακίσθηκε από τους  τούρκους και πέθανε μέσα στο κάτεργο λίγο πριν ο Κολοκοτρώνης απελευθερώσει την πόλη και τον Νικομηδείας Αθανάσιο Καρύδη από τη Λάρνακα, στενό συνεργάτη του εθνομάρτυρα πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, που οδηγήθηκε στα ικρία στις 10 Απριλίου 1821 και παρόλο που’ χε παραδώσει το πνεύμα στην πορεία προς την αγχόνη το νεκρό του σώμα κρεμάστηκε στον καθορισμένο χώρο.

Από τα απομνημονεύματα και τα  γραπτά κείμενα των Κολοκοτρώνη, Μακρυγιάννη, Νοταρά, Πετρόμπεη, Γιατράκου, Μαυρομιχάλη και άλλων πολλών αγωνιστών, πιστοποιείται η μαζική συμμετοχή τουλάχιστον χιλίων εθελοντών Ελλήνων Κυπρίων στην Εθνεγερσία του 1821. Ανυπέρβλητη προσφορά, αν αναλογισθούμε τις δυσκολίες της εποχής και το μικρό μέγεθος του πληθυσμού της Κύπρου. Ήταν δεν ήταν 80.000, τότε, οι Ελληνικές ψυχές στην Μεγαλόνησο.

Στην μάχη της Τριπολιτσάς υπήρχε συμμετοχή τεσσάρων τουλάχιστον Κυπρίων, του Ιωάννη Γεωργίου, του Χρήστου Μιχάηλου (υπαξιωματικού), του Ιωάννη Κυπρίου (λοχαγού) και του Ιωάννη Κυπρίου. Και σε μαρμάρινη πλάκα στο Ιστορικό Πάρκο Μεσολογγίου μαρτυριέται ο θάνατος επτά Κυπρίων κατά την ηρωική έξοδο. Ο Ιωάννης Σταυριανού από την Λόφου της Λεμεσού, υπασπιστής του Γεωργίου Καραϊσκάκη, παρόν στην μάχη των Αθηνών, είναι ο μόνος Έλληνας Κύπριος που άφησε απομνημονεύματα στα οποία μάλιστα υποστηρίζει ότι ο μεγάλος μας οπλαρχηγός δεν έπεσε από εχθρικό βόλι, αλλά δολοφονήθηκε πισώπλατα από χέρι αδελφικό. Ο Μιχάλης Κυπραίος πρωτοπαλίκαρο του Μακρυγιάννη πέρασε κολυμπώντας τις γραμμές τους εχθρού και έσωσε τους 1180 πολιορκημένους του Νεοκάστρου.

Η Κύπρος είναι παρούσα με τους δικούς της αντιπροσώπους και στις Εθνοσυνελεύσεις του 1825. Τρία χρόνια αργότερα δημιουργείται το πρώτο Ελληνικό Κράτος που αποτέλεσε την αφετηρία, με την παράδοση που δημιούργησε, για την μετέπειτα απελευθέρωση και άλλων ελληνικών εδαφών. Η Κύπρος παρά τους αιματηρούς αγώνες που ακολούθησαν δεν ευτύχισε ποτέ να γίνει μέρος του ενιαίου ελληνικού Κράτους. Παρ΄ όλα αυτά, όμως, οι Έλληνες της Κύπρου συνεχίζουν να συμμετέχουν στους εορτασμούς της παλιγγενεσίας, είτε ως υπόδουλοι, είτε ως πωληθέντες από τους τούρκους, είτε ως υπόδουλοι των βρετανών, είτε ως «ανεξάρτητοι», είτε σήμερα ως ημικατεχόνενοι αντιμετωπίζοντας το φάσμα της ολοκληρωτικής καταστροφής….

Ντίνος Αυγουστή

Εκπαιδευτικός στο Α.Τ.Ε.Ι. της Λάρισας

Από το Μονάγρι Λεμεσού.

a.avgoustis@hotmail.com