Τόμας Χάμαρμπεργκ: «Περιορίστε τα κέντρα κράτησης παράνομων μεταναστών»

Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης εξηγεί γιατί κατέρρευσε η μεταναστευτική πολιτική στην Ελλάδα

Φωτο: Ο Τόμας Χάμαρμπεργκ επισκέπτεται κέντρο κράτησης μεταναστών στη Θράκη σε πρόσφατο ταξίδι του στην Ελλάδα

«Πρέπει να περιορίσετε στο ελάχιστο την χρήση κέντρων κράτησης παράνομων μεταναστών», λέει σε συνέντευξή του προς το «Βήμα» ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ). Σε μια περίοδο που η Αθήνα θεωρεί ως λύση του προβλήματος της λαθρομετανάστευσης τα κέντρα αυτά _ τα οποία κανένας δήμος δεν επιθυμεί στην περιοχή του _, ο Τόμας Χάμαρμπεργκ τονίζει ότι η προσέγγιση του ΣτΕ είναι τελείως διαφορετική. «Η συντριπτική πλειονότητα των μεταναστών αυτών δεν έχει διαπράξει κανένα έγκλημα», λέει εκφράζοντας την αντίθεσή του προς την κράτησή τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Ο κ. Χάμαρμπεργκ, που μας παραχώρησε αυτή τη συνέντευξη τηλεφωνικά από το Στρασβούργο με την ευκαιρία της λήξης της εξαετούς θητείας του την Παρασκευή, επιρρίπτει ευθύνες για την ένταση ανάμεσα σε Έλληνες και μετανάστες «σε δυο κατευθύνσεις. Πρώτον, η παράνομη μετανάστευση πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν ευρωπαϊκό ζήτημα και όχι να αναλαμβάνουν ολόκληρη την ευθύνη οι χώρες που λόγω γεωγραφικής θέσης υποδέχονται πρώτες τους μετανάστες στην Ευρώπη. Αλλά, δεύτερον, είναι σημαντικό οι έλληνες πολιτικοί να μην το χρησιμοποιούν αυτό σαν επιχείρημα για να μην κάνουν τίποτε».

Σουηδός στην καταγωγή, ο κ. Χάμαρμπεργκ τονίζει ότι «είναι πολύ σημαντικό να γίνεται σεβαστή η αξιοπρέπεια των ξένων στην Ελλάδα».

Θεωρεί ότι η ελληνική πολιτική υποδοχής μεταναστών και χορήγησης ασύλου έχει καταρρεύσει ολοκληρωτικά. «Το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εδώ στο Στρασβούργο αποφάσισε να εξαιρεθεί η Ελλάδα από τη Συνθήκη του Δουβλίνου» _ που προβλέπει την άμεση επιστροφή των παράνομων μεταναστών στην χώρα από την οποία εισήλθαν στην Ευρώπη. «Γι' αυτό ζητήθηκε απ' όλες τις χώρες Σένγκεν να μη στέλνουν μετανάστες πίσω στην Ελλάδα, ακόμη και αν μπήκαν στην Ευρώπη διασχίζοντας τα ελληνικά σύνορα», λέει.

Τον ρωτάμε αν το σύστημα αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης έχει καταρρεύσει στην Ελλάδα επειδή λόγω της γεωγραφικής της θέσης δέχεται πολύ μεγάλα κύματα μεταναστών. Ο κ. Χάμαρμπεργκ είναι κάθετος: «Δεν είναι μόνο γεωγραφικοί οι λόγοι. Ειλικρινά, το σύστημα κατέρρευσε επειδή οι ελληνικές αρχές δεν έδωσαν την πρέπουσα έμφαση στην καλή λειτουργία της μεταναστευτικής πολιτικής».

Κάνοντας έναν απολογισμό της τελευταίας εξαετίας που υπηρέτησε στο ΣτΕ _ και κατά την οποία η Αθήνα επικρίθηκε σφόδρα για πολλές παραλείψεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έφαγε πολλές «καμπάνες» από το δικαστήριο στο Στρασβούργο _, ο κ. Χάμαρμπεργκ αναφέρεται στην αστυνομική βιαιότητα κατά πολιτών. Είχε μάλιστα επισκεφθεί ο ίδιος την Αθήνα μετά τα γεγονότα που ακολούθησαν την δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου από αστυνομικό στα Εξάρχεια το 2008 και είχε προτείνει να αλλάξει ο μηχανισμός επεξεργασίας των καταγγελιών κατά αστυνομικών. «Οι προτάσεις μας δεν εφαρμόστηκαν», λέει.

Εύχεται στον επίτροπο που θα τον διαδεχθεί, στον λετονό Νιλς Μούιζνιεκς, να κατορθώσει να πετύχει την εφαρμογή των συμφωνηθέντων στην Ελλάδα και, στην Ευρώπη, να κατορθώσει να ανακόψει την άνοδο που έχουν οι εξτρεμιστικές ομάδες.

Κάνοντας έναν απολογισμό της θητείας του όσον αφορά και τα 47 κράτη-μέλη του ΣτΕ, ο κ. Χάμαρμπεργκ λέει ότι το θετικό είναι πως στα έξι αυτά χρόνια ο θεσμός του Συνηγόρου του Πολίτη εξαπλώθηκε παντού. Αλλά τα ανθρώπινα δικαιώματα επλήγησαν επειδή τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 «άνοιξαν τον δρόμο για σοβαρές παραβιάσεις όπως βασανισμούς, παράνομη κράτηση υπόπτων κ.ά.».

Ένα ακόμη σοβαρό πλήγμα δέχτηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα λόγω της οικονομικής κρίσης. «Εχω συνείδηση ότι απευθύνομαι σε Ελληνες, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη υιοθετήθηκαν προϋπολογισμοί λιτότητας που είχαν αρνητικές επιπτώσεις στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες», λέει. «Η παιδική φτώχεια αυξήθηκε σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, η αύξηση της ανεργίας έφερε πολύ κόσμο κοντά στην απόλυτη ανέχεια. Αυτά αποτελούν ζητήματα που σχετίζονται κυρίως με τα κοινωνικά δικαιώματα. Η Ελλάδα είναι η χώρα-σύμβολο όλων αυτών των προβλημάτων».

Ο κ. Χάμαρμπεργκ εκφράζει την ανησυχία του για την άνοδο των εξτρεμιστικών κινημάτων και καλεί τους πολιτικούς «να αντισταθούν με μεγαλύτερη σαφήνεια κατά αυτής της τάσης αντί να κάνουν συμβιβασμούς και να μιμούνται τα επιχειρήματα των ακραίων εναντίον των μεταναστών, των ρομά, των μειονοτήτων. Ο εθνικισμός ανήκει στην ιστορία και δεν έχει καμία θέση στο σήμερα», λέει.

ΤΟ ΒΗΜΑ