1925: Την εποχή του Πάγκαλου κυνηγούσαν τις γυναικείες φούστες με τη μεζούρα...

Απέραντες ήταν οι συζητήσεις στον Τύπο στις αρχές του 20ού αιώνα για τη «γυμνοκνημίαν», δηλαδή τις γυμνές κνήμες που εμφάνισαν ως θέαμα στην Ελλάδα δύο ξένες καλλιτέχνιδες!!! Δεκάδες χρονογραφήματα, γαργαλιστικές ειδήσεις, άλλοτε ευμενείς και άλλοτε αφοριστικές, εξιτάριζαν τη φαντασία των Ελλήνων.

Τον όρο ως φαινόμενο της εποχής έκανε της μόδας ο ταλαντούχος, δύστροπος, πολυγραφότατος και γνωστός θαυμαστής του συνόλου (!!!) των γυναικείων υπάρξεων δημοσιογράφος Δημήτριος Χατζόπουλος.

Σήμερα το ίδιο φαινόμενο θα το λέγαμε ίσως lifestyle και φυσικά λόγω των σοβαρών προβλημάτων που υπήρχαν εκείνα τα χρόνια είχαμε και αντιδράσεις απλών λαϊκών ανθρώπων, που στην κυριολεξία μαρτυρούσαν υπό ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες εργασίας για να βγάλουν ένα καρβέλι ψωμί…

Λίγο πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, χρονογράφημα της εποχής αποτυπώνει την άποψη των λαϊκών ανθρώπων, που θεωρούσαν περιττό να πάνε στο θέατρο για να δουν το γυναικείο κάλλος: «Ωχ, αδελφέ, να πληρώνη κανείς εισιτήριον δια να βλέπη γυμνάς γάμπας; Εις την βρύσιν της γειτονιάς τις βλέπει τζάμπα»! Αυτά πιστοποιούσε σε πρωτοσέλιδο χρονογράφημά του ο «Αττικός», ο οποίος προτιμούσε να επισκέπτεται τα «άρτι αφιχθέντα θεάματα εις μεταμεσονύκτια καμπαρέ μεγάλων πόλεων, τα οποία είχον προβή εις την καινοτομίαν της εμφανίσεως γυμνών χορευτριών επί σκηνής».

Όμως σε όλα αυτά τα θεάματα όσοι πήγαιναν δεν μπορούσαν να τα απολαύσουν, αφού συνήθως αστυνομικές δυνάμεις διέκοπταν τις παραστάσεις.

Αντιδρούσαν οι έμποροι

Πρέπει πάντως να επισημάνουμε ότι εκείνοι που ανησυχούσαν από το νέο φαινόμενο ήταν οι έμποροι των μεταξωτών καλτσών (!!!), οι οποίοι πάσχιζαν να πείσουν πως «η κάλτσα πρέπει να παραμείνη ο ακατάλυτος γυναικείος διάκοσμος». Οι σχετικές διαφημίσεις επισήμαιναν ότι «η κάλτσα συγκαλύπτει τα μειονεκτήματα και εξαίρει τα πλεονεκτήματα».

Επικαλούνταν δε οι έμποροι καλτσών τη μαρτυρία των «κνημολόγων της δραματικής τέχνης, διά τους οποίους τα κάτω άκρα του γυναικείου σώματος αποτελούν την βάσιν πάσης θεατρικής επιτυχίας».

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Χατζόπουλο, τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα μεταξωτές κάλτσες φορούσαν πλέον «οι παραμάνες και αι καθυστερημέναι οψιπλουτίνες»!

Στο μεταξύ στα μέσα της δεκαετίας του 1920 ο πολύς στρατηγός Πάγκαλος έβαλε στο στόχαστρο τις γιαγιάδες μας και τους παππούδες μας… Ο στρατηγός ήταν υπέρμαχος του «τάξις και ηθική» και είχε βαλθεί να κυνηγά το γυναικείο κάλλος κηρύσσοντας τον ανένδοτο κατά της γυμνοκνημίας.

Με άλλα λόγια, στη θέα απλά και μόνο μιας γυναικείας γάμπας επιστρατεύονταν οι δυνάμεις ασφαλείας της εποχής, οι οποίες –τότε δεν μπορούσαν καν να φανταστούν ότι θα μπορούσαν να κάνουν αλκοτέστ – μετρούσαν το μήκος της φούστας και αν δεν ήταν 30 πόντους πάνω από το έδαφος, τότε ουαί και αλίμονο…

Μετρούσαν με τη μεζούρα

Έξι μήνες αφότου λοιπόν ο Πάγκα­λος κατέλαβε με πραξικόπημα την εξουσία, τον Δεκέμβριο του 1925, εκδίδει αστυνομική διάταξη σπάνιας εμπνεύσεως με την οποία απαγορεύει στα κορίτσια άνω των 12 ετών και σε όλες τις γυναίκες να φορούν φούστες, το άκρο των οποίων θα απείχε περισ­σότερο από 30 εκατοστά από το έδα­φος.

«Κατόπιν διαταγής του Προέδρου της Κυβερνήσεως, καταρτίζεται και υποβάλλεται εις το υπουργείον Εσωτερι­κών προς έγκρισιν αστυνομική διάταξις δι’ ης απαγορεύονται αι κονταί φούσται των γυναικών. Το κατώτατον άκρον της φούστας δέον να απέχη από του εδά­φους 30 εκατοστά του μέτρου» αναφε­ρόταν χαρακτηριστικά, ενώ για τις παραβάτιδες προβλεπόταν αυτόφωρο και συνυπεύθυνοι ήταν και οι γονείς τους.

Σκηνές απείρου κάλλους

Επεισόδια απείρου κάλλους διαδρα­ματίζονταν στους δρόμους της Αθή­νας. Όργανα της τάξεως περιπολούσαν κρατώντας μια μεζούρα και σταματού­σαν αδιακρίτως γυναίκες προκειμένου να μετρήσουν το μήκος της φούστας τους. Κόρες καλών οικογενειών και γυ­ναίκες από λαϊκές συνοικίες κάθονται στο εδώλιο, προς μεγάλη ευχαρίστηση όλων των αργόσχολων της εποχής που σύχναζαν εκεί για να σπάσουν πλάκα.

Αμέσως οι θεατρικές επιθεωρήσεις έσπευσαν να καυτηριάσουν την όλη κατάσταση. Η κατάσταση γρήγορα ξέ­φυγε από κάθε έλεγχο. Τα σχόλια και η κριτική έδιναν και έπαιρναν και φυσικά οι Αθηναίες αντιδρούσαν έντονα. Σύ­ντομα κινητοποιήθηκαν οι άντρες βλέ­ποντας τις γυναίκες και τις κόρες τους να διαπομπεύονται.

Είναι χαρακτηριστικό σχετικό χρονο­γράφημα του Γρηγορίου Ξενόπουλου: «Κορίτσια καλών οικογενειών συνελήφθησαν εις την μέσην του δρόμου, ωδηγήθησαν εις το Πταισματοδικείον, διεπομπεύθησαν, εγιουχαΐσθησαν, κατεδικάσθησαν, εκρατήθησαν, εφωτογραφήθησαν και εφιγουράρησαν εις τας εφημερίδας με το σώμα του εγκλήματός των παραπλεύρως, δηλαδή με τις γυμνές των γάμπες. Φαντάζεσθε ότι ήτο δυνατόν να εξακολουθήση χωρίς εξέγερσιν επικίνδυνον μία τέτοια βαρβαρότης;…».

Υπό το βάρος της πίεσης το καθεστώς απέσυρε άρον - άρον τις αστυνομικές περιπόλους και με μια ανακοίνωση που εξέδωσε θέλησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις υποστηρίζοντας ότι η απαγορευτική διάταξη δεν ίσχυε πλέον, καθώς οι Αθηναίες συμμορφώθηκαν αμέσως και μάκρυναν τις φούστες τους.

Η ιστορία προέρχεται από δημοσίευση του ιστορικού ερευνητή και δημοσιογράφου Λευτέρη Σκιαδά, εκδότη της εφημερίδας «Μικρός Ρωμηός». www.mikros-romios.gr Τηλ.: 2103426833.

Το Ποντίκι

Αποστολή: Γιώργος Θαλασσινός