Λαϊκή Εξουσία ή Καπιταλιστική Βαρβαρότητα; - Του Νικόλαου Μόττα

ΜΟΝΗ ΔΙΕΞΟΔΟΣ ΑΠ' ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Η ΜΟΝΟΜΕΡΗΣ ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΜΕ ΛΑΪΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ.

Η Ελλάδα της κρίσης ζει σε ρυθμούς εκλογών. Η αναμέτρηση της ερχόμενης Κυριακής γίνεται μέσα σε ένα κλίμα ιδεολογικής τρομοκρατίας και εκβιαστικών διλημμάτων. Μνημόνιο ή αντιμνημόνιο; Συγκυβέρνηση ή ακυβερνησία; Ευρωπαϊκή Ένωση ή χάος; Αυτά είναι μερικά από τα βασικά διλήμματα που, με εκβιαστικό τρόπο, θέτουν ενώπιον του ελληνικού λαού οι αστικές πολιτικές δυνάμεις. Για να λύσεις όμως ένα πρόβλημα (εν προκειμένω την βαθύτατη κρίση που διάγουμε) πρέπει πρώτα να κατανοήσεις τις ρίζες του. Κάποιοι αναφέρονται σε «κρίση χρέους», άλλοι σε «κρίση θεσμών» επικαλούμενοι την εκτεταμένη διαφθορά, κάποιοι άλλοι κάνουν λόγο, γενικά κι' αόριστα, για «εθνική κρίση»  - Καμία από αυτές τις διαπιστώσεις δεν είναι αληθής. Έχει γίνει σαφές εδώ και τρία τουλάχιστον χρόνια ότι η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στην ταξική δομή του ελληνικού - και του ευρωπαϊκού ευρύτερα - καπιταλιστικού εποικοδομήματος. Το εξαιρετικά αυξημένο δημόσιο χρέος, τα μνημόνια και η εξοντωτική δημοσιονομική πολιτική δεν προήλθαν απο παρθενογέννεση, ούτε αποτελούν μέρος κάποιου σκοτεινού σχεδίου για τον αφανισμό της πατρίδας. Είναι παράγωγα της κρίσης του Καπιταλισμού, ενός συστήματος δηλαδή που έχοντας αγγίξει τα όρια του προσπαθεί να ξανασταθεί στα πόδια του χρησιμοποιώντας κλασσικές νεοφιλελεύθερες μεθόδους, πάντοτε υπέρ της βιωσιμότητας των μονοπωλιών και κατά των λαϊκών στρωμμάτων. Ένα πρώτο λοιπόν ερώτημα που τίθεται είναι πως αντιμετωπίζεις μια καπιταλιστική κρίση: την διαχειρίζεσαι στα στενά πλαίσια του ίδιου του καπιταλιστικού οικοδομήματος (περιμένοντας να έρθει η επόμενη μεγάλη κρίση) ή ανατρέπεις το ίδιο το σύστημα που τη γεννάει;

Ακούω αρχηγούς πολιτικών κομμάτων να μιλάνε για «εθνική συστράτευση» με στόχο την έξοδο απ' την κρίση. Αλήθεια, πως ορίζουν το «εθνικό» οι ταγοί του αστικού πολιτικού τοπίου; Τα συμφέροντα ορίζονται τάχα από τον εθνικό και όχι τον ταξικό προσδοιορισμό του καθενός; Ο έλληνας εργάτης της Χαλυβουργίας, παραδείγματος χάρη, που παραμένει απλήρωτος επί μήνες έχει κοινά συμφέροντα με τον - επίσης έλληνα - βιομήχανο που για να ανταγωνιστεί τα κέρδη των ομοίων του πρέπει να μειώσει δραστικά το κόστος παραγωγής (περικόπτωντας μισθούς, εργατικά δικαιώματα, θέσεις εργασίας κλπ); Άραγε ο απολυμένος οικογενειάρχης έχει τα ίδια συμφέροντα με τους μεγαλοεπιχειρηματίες; Ο εργαζόμενος των ναυπηγείων έχει παρόμοια προοπτική με τον εφοπλιστή που κατασκευάζει τα πλοία του στο εξωτερικό πολλαπλασιάζοντας σε χρόνο ρεκόρ τα κέρδη του; Το μεγάλο κεφάλαιο της χώρας - καθώς και όσοι παρασιτικά τρέφονται από την οικονομική ολιγαρχία - μπορεί πράγματι να επιθυμούν κάποια αναδιαπραγμάτευση των όρων του Μνημονίου. Και αυτό διότι ίσως έτσι να νομίζουν ότι θα κερδίσουν κάποια καλύτερη θέση στον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό εντός της ευρωζώνης. Η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού όμως τι έχει να κερδίσει από ένα «καλύτερο μνημόνιο» (αυτό που, εν ολίγοις, προσφέρουν τα δύο μεγάλα κόμματα και τα νεοφιλελεύθερα ή σοσιαλδημοκρατικά εξαπτέρυγα τους); Τι πραγματικά έχει να κερδίσει ο σημερινός άνεργος, ο φοιτητής, ο χαμηλοσυνταξιούχος, ο μισθοσυντήρητος από τη διαχείρηση ενός φαύλου συστήματος, τις εξοντωτικές θυσίες και την αναδιαπραγμάτευση ουσιαστικά της λιτότητας «χάρην της ευρωπαϊκής μας προοπτικής»; Ήδη, μετά την εφαρμογή του πρώτου Μνημονίου το δημόσιο χρέος αυξήθηκε ήδη από 127.1% του ΑΕΠ  το 2009 σε 142.8% το 2010. Το 2011 το δημοσιονομικό έλλειμμα ανήλθε στο 9,1% επί του ΑΕΠ αυξάνοντας το χρέος στο 165,3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος [1]. Και αυτά παρά τις αιματηρές θυσίες του ελληνικού λαού.

Με όχημα την ανάπτυξη, λένε στο λαό, η χώρα μπορεί να εξέλθει των μνημονίων το 2015. Εδώ προκύπτουν όμως δύο βασικά ερωτήματα: Πρώτον, για τι είδους ανάπτυξη μιλάμε; Μήπως για την ίδια «ανάπτυξη» της προ-Ολυμπιακών αγώνων εποχής που υπερχρέωσε το κράτος ή την ανάπτυξη που χαρίζει "γη και ύδωρ" τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, τους τραπεζικούς κολοσσούς και το εφοπλιστικό κεφάλαιο με την απατηλή υπόσχεση της δημιουργίας θέσεων εργασίας; Η ανάπτυξη, λοιπόν, που έχει ως πυρήνα της την μεγιστοποίηση του ιδιωτικού κέρδους σε βάρος των κοινωνικών αγαθών και των εργασιακών δικαιωμάτων είναι ανάπτυξη για τους λίγους και, όπως διδάσκει η ιστορία, συνεπάγεται εξαθλίωση για το λαό, τα χαμηλά και μεσαία κοινωνικά στρώμματα. Δεύτερον, ακόμη και αν η Ελλάδα εξέλθει του μνημονίου (αφού θα έχουν πλέον σαρωθεί κοινωνικά και εργατικά κεκτημένα και οι μισθοί θα αγγίξουν επίπεδα Βουλγαρίας) ποιό θα είναι το μέλλον της χώρας, της εργατικής τάξης, των μισθοσυντήρητων λαϊκών στρωμμάτων; Διότι οι δανειακές συμβάσεις που υπέγραψαν οι ελληνικές κυβερνήσεις είναι μια μόνο πτυχή του όλου προβλήματος. Ακόμη και αν επανέλθουμε στην προ του 2008 εποχή, οι πληγές της καπιταλιστικής κρίσης δεν πρόκειται να επουλωθούν εάν δεν έχει γκρεμιστεί το ίδιο το σύστημα που τις δημιούργησε. Ποιό σύστημα; Η Ευρωπαϊκή Ένωση του μονοπωλιακού καπιταλισμού και των Συνθηκών του Μάαστριχτ και της Λισαβώνας, την οποία το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της χώρας - πλην ΚΚΕ - θεωρεί ως μονόδρομο για το μέλλον της χώρας. Οι ίδιοι οι αριθμοί όμως αποδεικνύουν ότι όσα έχει κερδίσει η Ελλάδα απ' την συμμετοχή της στην Ενωμένη Ευρώπη τα έχει πληρώσει με δυσανάλογα υψηλό αντίτιμο:

1. To 1980, ένα χρόνο πριν την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ, το δημόσιο χρέος της χώρας ήταν 600 εκατομμύρια ευρώ. Το 2009 πλησίασε τα 300 δισεκατομμύρια ευρώ.

2. Το 1980, το εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο ήταν 5,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Το 2008 άγγιξε τα 44 δισεκατομμύρια ευρώ.

3. Το 1990 ο εξωτερικός δανεισμός της χώρας ήταν 694 εκατ. ευρώ. Το 2000 έφτασε τα 7,16 δισ. ευρώ και το 2009 άγγιξε τα 85 δισ. ευρώ.

4. Μεταξύ 1981-2009 το σύνολο των περίφημων κοινοτικών «πακέτων στήριξης» προς την Ελλάδα άγγιξε τα 43 δισεκατομμύρια ευρώ. Ταυτόχρονα όμως οι εισαγωγές προϊόντων έφτασαν τα 379 δισ. ευρώ(!) ενώ οι αντίστοιχες εξαγωγές περιορίστηκαν στα 125 δισ. ευρώ. Το αθροιστικό έλλειμμα επομένως του εμπορικού ισοζυγίου της Ελλάδας έναντι της Ε.Ε. εκτινάχτηκε μέσα σε 18 χρόνια στα 254 δισ. ευρώ. [2]

Η κρίση που διάγουμε απέδειξε όχι μόνο τις τραγικές ανισότητες εντός της Ε.Ε. αλλά και τον έντονα νεοφιλελεύθερο, αντιλαϊκό χαρακτήρα της οικονομικής της δομής. Την ίδια στιγμή η ανεργία στην ευρωζώνη σκαρφάλωσε στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαπενταετίας, αγγίζοντας το 10.9% το Μάρτιο [3]. Τι μέλλον έχουν οι λαοί της Ευρώπης μέσα σε αυτήν την Ένωση, πέραν της συνεχούς λιτότητας, των ασφυκτικών δημοσιονομικών πολιτικών και της κυριαρχίας του μεγάλου κεφαλαίου; Οι εξελίξεις δείχνουν να δικαιώνουν το Λένιν ο οποίος είχε προβλέψει το 1915 πως «οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μέσα σε καπιταλιστικό καθεστώς, είτε είναι απραγματοποίητες, είτε είναι αντιδραστικές» [4]. Στην σημερινή αντιδραστική Ε.Ε. τι περιθώρια πολιτικής και οικονομικής αυτονομίας έχει η όποια, κεντροαριστερή ή κεντροδεξιά, ελληνική (η ισπανική, η πορτογαλική ή ιρλανδική) κυβέρνηση; Και ακόμη παραπάνω, τι δυνατότητες έχουν οι λαοί των υπερχρεωμένων χωρών ώστε να ξεφύγουν από την αγχόνη της καπιταλιστικής καταδυνάστευσης; Απάντηση: Τίποτα.

Στο πρώτο τόμο του «Κεφαλαίου» ο Κ.Μαρξ έγραφε ότι το «μοναδικό κομμάτι του λεγόμενου εθνικού πλούτου, που στους σύγχρονους λαούς ανήκει πραγματικά στο σύνολο του λαού είναι το δημόσιο χρέος τους» [5]. Η τωρινή κρίση του καπιταλισμού αποδεικνύει με τον πλέον έντονο τρόπο του λόγου το αληθές: ότι από την στιγμή που τα μέσα παραγωγής βρίσκονται στα χέρια οικονομικών ολιγαρχιών, η συντριπτική πλειοψηφία του εθνικού πλούτου που οι λαοί παράγουν θα τρέφει την παρασιτικώς διαβιούσα κεφαλαιοκρατία. Γι' αυτό λοιπόν πρέπει να ειπωθεί ότι ουτοπία δεν είναι ούτε ο σοσιαλισμός, ούτε η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, όπως εντέχνως καλλιεργούν στο λαό οι υπέρμαχοι των αγορών και της ελεύθερης οικονομίας. Αντιθέτως, ουτοπία είναι να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να υπάρξει καπιταλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο και ευρεία λαϊκή ευημερία εν μέσω μονοπωλιακών ανταγωνισμών.

Οι εκλογές πλησιάζουν. Δεν θα αλλάξουν τίποτα όμως όσο το πολιτικό παιχνίδι παίζεται στο πεδίο της διαχείρισης της εξουσίας. Καμία ουσιαστική αλλαγή δεν θα επέλθει μέχρι την στιγμή που το σύνολο του ελληνικού λαού - και ο κάθε ένας απο εμάς ξεχωριστά - να πεισθεί για τις δυνατότητες της πραγματικής του δύναμης: Της λαϊκής εξουσίας, που διαγράφει μονομερώς τα χρέη που οι αστικές κυβερνήσεις της φόρτωσαν επί δεκαετίες και παίρνει στα χέρια της τον πλούτο που η ίδια παράγει. Μέχρι τότε θα ζούμε το θέατρο του καπιταλιστικού παραλόγου και τα παρελκόμενα του: τις «κρίσεις χρέους», τα μνημόνια, τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, τις περιοδικές εκρήξεις απολίτικης αγανάκτησης, τον εξευτελισμό της εργασίας, την ιδιωτικοποίηση των πάντων και την κοινωνικοποίηση της ανέχειας, την εκλογική άνοδο νεοφασιστικών συμμοριών, τους υποκριτικούς διαξιφισμούς εντός του πολιτικού κατεστημένου.

Είναι στο χέρι του λαού να αλλάξει τα πράγματα. Όχι τόσο στις 6 Μαϊου αλλά κυρίως την επόμενη μέρα, στο πεδίο της καθημερινότητας και του συνεχούς αγώνα.

[1] Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, 23 Απριλίου 2012.

[2] Στοιχεία από Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας, Ριζοσπάστης, 21 Δεκεμβρίου 2010. Επίσης στο βιβλίο "Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε" (Εκδ. Λιβάνη) του Νίκου Μπογιόπουλου, Μέρος Δεύτερο, Κεφάλαιο Δέκατο.

[3] Εφημ. Το Ποντίκι, 2 Μαϊου 2012.

[4] Β.Ι.Λένιν, «Για το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», 23 Αυγούστου 1915, Sotsial-Demokrat, αριθ. φύλλου 44.

[5] Κ. Μάρξ, Κεφάλαιο, Τόμος Ι, σ. 779-781.

*Ο Νικόλαος Μόττας είναι υποψήφιος διδάκτωρ (PhD) Πολιτικής Ιστορίας και Εξωτερικής Πολιτικής. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το Γενάρη του 1984, σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και κατέχει μεταπτυχιακούς τίτλους στις Διπλωματικές Σπουδές (Διπλωματική Ακαδημία Λονδίνου) και στις διπλωματικές διαπραγματεύσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβιβ). Υπήρξε επί τριετία τακτικός συνεργάτης των εφημερίδων «Μακεδονία» και «Θεσσαλονίκη» αρθρογραφώντας γιά διεθνή γεγονότα, ενώ κείμενα του περί ελληνικής, ευρωπαϊκης και διεθνούς πολιτικής έχουν δημοσιευθεί και σε αγγλόφωνες πηγές. Είναι ίδρυτής και διαχειριστής του ελληνικού αρχείου Τσε Γκεβάρα, www.guevaristas.net.