Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το μεταναστευτικό

Η φωτογραφία είναι από το Newsnow.gr

Πολιτικό πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ

ΣΤΟΧΟΣ 10

Για μια νέα πολιτική για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες

Η στρατηγική μας κατεύθυνση

Οι διαφαινόμενες τάσεις γύρω από το φαινόμενο της μετανάστευσης και την αντιμετώπισή του δεν είναι ενθαρρυντικές. Οι επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης θα επηρεάσουν ιδιαίτερα τις ευάλωτες οικονομίες των χωρών του Τρίτου Κόσμου, με αποτέλεσμα να αυξηθεί το χάσμα Βορρά-Νότου, και αυτό παρά τα πολύ σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και οι χώρες του Πρώτου Κόσμου. Επομένως, τα μεταναστευτικά ρεύματα δεν αναμένεται να περιοριστούν, παρά τα σκληρά μέτρα των χωρών υποδοχής. Ταυτόχρονα, είναι λογικό να αναμένεται επιδείνωση της αντιμετώπισης των οικονομικών μεταναστών και της θέσης τους ως προς τα εργασιακά τους δικαιώματα, τις διαδικασίες νομιμοποίησης, την υγειονομική τους περίθαλψη, τη ρατσιστική σύνδεσή τους με την εγκληματικότητα κλπ., αφού εξακολουθούν να αποτελούν τα πιο ευάλωτα τμήματα των εργαζομένων ή όσων αναζητούν εργασία. Ένας υπαρκτός κίνδυνος είναι ακόμα η ενίσχυση της τάσης για σύνδεση των μεταναστών και της μετανάστευσης με την πάταξη της τρομοκρατίας.

Η σύγχρονη Αριστερά δεν αντιμετωπίζει μοιρολατρικά ούτε τις αρνητικές σημερινές καταστάσεις ούτε τις διαφαινόμενες τάσεις. Παρεμβαίνει οργανωμένα. Συμπαρίσταται ή συμπαρατάσσεται με τους μετανάστες εντός και εκτός κοινοβουλίου, συμβάλλοντας στην αυτό-οργάνωσή τους, στην προστασία τους και στην αποτελεσματικότητα των αγώνων τους για μια καλύτερη ζωή, χωρίς φόβο και άγρια εκμετάλλευση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η θέση της Αριστεράς για τη μετανάστευση οφείλει να είναι η άρση των αιτίων που δημιουργούν και γιγαντώνουν τα μεταναστευτικά ρεύματα στη φάση αυτή. Αυτό παραπέμπει ευθέως σε συνεχή μείωση των ανισοτήτων Βορρά-Νότου, δηλαδή σε μια αντίθεση την οποία ο νεοφιλελευθερισμός ούτε θέλει ούτε μπορεί να αντιμετωπίσει. Επικεντρώνουμε την προσοχή μας στη διαμόρφωση μιας μεταναστευτικής πολιτικής που θεωρεί ζήτημα ζωτικής σημασίας και προτεραιότητας την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μεταναστών και προσφύγων.

Και αυτό όχι μόνο γιατί οι μετανάστες αποτελούν τμήμα του σύγχρονου προλεταριάτου των μητροπολιτικών κέντρων ή γιατί ο βαθμός της εκμετάλλευσης που υφίστανται τους καθιστά το πιο ευάλωτο τμήμα της εργατικής τάξης. Αλλά πρωτίστως γιατί ο αγώνας ενάντια στον ρατσισμό και την ξενοφοβία, τον εθνικισμό και τους πολέμους, συνδέεται με τον αγώνα για την εμβάθυνση της δημοκρατίας στη σοσιαλιστική προοπτική, που θα βασίζεται σε αξίες οικουμενικές: την ελευθερία του ατόμου για την πραγμάτωση της προσωπικότητάς του και τη δυνατότητά του να απολαμβάνει από κοινού και ισότιμα τα αγαθά του παραχθέντος κοινωνικού πλούτου. Με βάση αυτές τις αρχές, που, εκτός των άλλων, αποτελούν και την πεμπτουσία του ευρωπαϊκού νομικού -και όχι μόνο- πολιτισμού, όλοι οι άνθρωποι είναι φορείς δικαιωμάτων που δεν πρέπει να υπόκεινται σε περιορισμό εξαιτίας της εθνικότητας, της γλώσσας, των θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων, του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού κλπ. Υπερασπιζόμαστε το θεμελιώδες δικαίωμα των μεταναστών και των προσφύγων στη ζωή και την αξιοπρεπή διαβίωση. Γι’ αυτό βρισκόμαστε στον αντίποδα μιας λογικής που ορθώνει την Ελλάδα-φρούριο, την Ευρώπη-φρούριο, και υποστηρίζουμε το δικαίωμα στην ελεύθερη και ασφαλή είσοδο και το άσυλο.

Θεωρούμε πρακτικά ανεφάρμοστο το σύστημα «μετάκλησης μεταναστών», που δυστυχώς ισχύει απαρέγκλιτα από το 1991, αφού, κατά κανόνα, ένας εργοδότης δεν δέχεται να προσλαμβάνει προσωπικό εξ αποστάσεως, ιδίως όταν οι ανάγκες της παραγωγής δεν βασίζονται στα βιομηχανικά πρότυπα των δεκαετιών του ’50 και ’60 με τον αυστηρά καθορισμένο «κλειστό αριθμό» θέσεων στα εργοστάσια της εποχής εκείνης.

Υποστηρίζουμε ένα σύστημα διαρκούς νομιμοποίησης υπό προϋποθέσεις, μια ανοιχτή και διαρκή διαδικασία νομιμοποίησης.

Υποστηρίζουμε τα κοινωνικά δικαιώματα των μεταναστών, όπως το δικαίωμα στην εργασία, την εκπαίδευση, την υγεία, την κατοικία.

Υποστηρίζουμε την παροχή πολιτικών δικαιωμάτων στους μετανάστες, όπως ιθαγένεια, δυνατότητα ενεργού συμμετοχής στην πολιτική ζωή κλπ.

Οι προγραμματικοί μας στόχοι

Μετανάστες

Είσοδος μεταναστών

Κατάργηση των σημερινών κέντρων κράτησης αλλοδαπών (προσφύγων και μεταναστών) και δημιουργία χώρων με αξιοπρεπείς όρους διαβίωσης για όσο διάστημα χρειάζεται να παραμείνουν σε αυτούς οι πρόσφυγες και οι μετανάστες.

Κατάργηση των άτυπων επαναπροωθήσεων από τον Έβρο και το Αιγαίο.

Απαγόρευση της απέλασης και της διοικητικής κράτησης κάθε ανηλίκου, και ειδικό ενδιαφέρον για τη διαμονή τους στη χώρα μας.

Αποποινικοποίηση (μόνο σε ό,τι αφορά τους εργαζόμενους) του αδικήματος της παράνομης εισόδου, διαμονής και εργασίας όταν συντρέχουν λόγοι οικονομικής επιβίωσης, με σαφή αναφορά της ρήτρας αυτής σε νομοθετικό κείμενο.

Ριζική αναδιοργάνωση του Τμήματος Φύλαξης Συνόρων, αλλά και της ίδιας της διοικητικής απέλασης, που γίνεται χωρίς δικαστικές εγγυήσεις.

Ανάληψη πρωτοβουλίας της χώρας μας για κατάργηση του νέου ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το άσυλο, καθώς και της λεγόμενης «Οδηγίας της Ντροπής» («Οδηγία για την εναρμόνιση των διαδικασιών επιστροφής υπηκόων τρίτων χωρών»).

Νομιμοποίηση μεταναστών

Εφαρμογή ενός συστήματος ανοιχτής και διαρκούς νομιμοποίησης, υπό προϋποθέσεις

Θέσπιση ενός πρόσθετου τύπου άδειας, που θα λέγεται «άδεια προς αναζήτηση εργασίας», με την οποία θα εφοδιάζεται αυτομάτως κάθε ενδιαφερόμενος (είτε με αίτηση προς τις αρμόδιες ελληνικές αρχές είτε με αίτηση στο ελληνικό προξενείο της χώρας προέλευσης) και θα αποκτά αυτοδικαίως το δικαίωμα παραμονής στην ελληνική επικράτεια για ένα χρόνο, με στόχο να αναζητήσει δουλειά.

Αποσύνδεση της ανανέωσης της άδειας παραμονής από την ύπαρξη ορισμένου αριθμού ενσήμων, για να μην μεταπίπτουν εργαζόμενοι μετανάστες, μαζικά και άδικα, από το καθεστώς της νομιμότητας στο καθεστώς της παρανομίας, εξαιτίας της απροθυμίας των εργοδοτών τους να καταβάλουν τις προβλεπόμενες από τη νομοθεσία ασφαλιστικές εισφορές.

Εργασιακά δικαιώματα

Απόλυτη ευχέρεια μεταβολής του σκοπού της άδειας διαμονής (με ανεμπόδιστη εναλλαγή του καθεστώτος εξαρτημένης και μη εξαρτημένης εργασίας) και αποσύνδεση της άδειας διαμονής για ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα από απόδειξη ύπαρξης πόρων 60.000 €.

Διασφάλιση των εργασιακών, ασφαλιστικών, συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος της ασφάλειας στην εργασία.

Ένταξη των μεταναστών σε προγράμματα γεωργικής κατάρτισης που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ για την κατανόηση νέων γεωργικών πρακτικών.

Στήριξη μεταναστών για τη συμμετοχή τους στο συνδικαλιστικό κίνημα και τα εκλεγμένα όργανα.

Εκπαίδευση

Δομές προαιρετικής εκμάθησης ελληνικής γλώσσας σε όλους τους ενήλικους μετανάστες πρώτης γενιάς από επαρκώς στελεχωμένα Κέντρα Εκμάθησης Ελληνικής Γλώσσας που θα λειτουργούν σε δημοτικό επίπεδο.

Μαθήματα μητρικής γλώσσας και πολιτισμού για μαθητές μετανάστες στα δημόσια σχολεία, όταν ο αριθμός των μεταναστών μιας ομάδας υπερβαίνει το 8%.

Καθιέρωση της αντιρατσιστικής εκπαίδευσης, παρεμβάσεις στα σχολικά βιβλία ώστε να προάγουν την πολυπολιτισμικότητα και το σεβασμό στη διαφορετικότητα, οργάνωση ειδικών διαπολιτισμικών δραστηριοτήτων.

Πολιτικά δικαιώματα – Ιθαγένεια – Μετανάστες δεύτερης γενιάς
Απόδοση ελληνικής ιθαγένειας στα παιδιά των μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα, καθώς και σε όλα τα παιδιά που συμπληρώνουν τρία χρόνια παραμονής στη χώρα μας.
Αναγνώριση στα παιδιά που αποφοιτούν από σχολεία μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα (και δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για κτήση ιθαγένειας ή δεν επιθυμούν να πάρουν την ελληνική ιθαγένεια) του καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος με την ενηλικίωσή τους, ανεξάρτητα από τη νόμιμη ή μη διαμονή των γονέων τους στη χώρα.

Παροχή άδειας αόριστης διάρκειας στους αλλοδαπούς μαθητές που φοιτούν στην ελληνική εκπαίδευση.

Καθιέρωση της αρχής της κατοικίας προκειμένου για την κτήση της ιθαγένειας (residence citizenship), που θα στηρίζεται όχι στον τόπο γέννησης ή στην καταγωγή βάσει αίματος, αλλά στον τόπο που βρίσκεται η κατοικία και η εργασία του μετανάστη, δημιουργώντας ειδικό δεσμό με τη χώρα.

Παροχή δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις δημοτικές εκλογές για όσους τεκμηριώνουν 5ετή νόμιμη παραμονή στην Ελλάδα.

Υγειονομική περίθαλψη

Διεύρυνση της πρόσβαση των μεταναστών στις υπηρεσίες υγείας, όπως ακριβώς ισχύει και για τους Έλληνες. Τροποποίηση του άρθρου 84 του ν. 3386/05, που προβλέπει υγειονομική περίθαλψη μόνο για έκτακτα περιστατικά, εφόσον οι συγκεκριμένοι αλλοδαποί δεν βρίσκονται νομίμως στη χώρα μας.

Κατοχύρωση ιατρικής παρακολούθησης και πρόσβασης στην περίθαλψη για τις εγκύους (κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και την περίοδο της λοχείας).

Παροχή άδειας διαμονής για λόγους ανθρωπιστικής φύσεως σε πρόσωπα που πάσχουν από σοβαρά προβλήματα υγείας (άρθρο 44, παράγραφος 1, εδάφιο ε’) χωρίς να απαιτείται προηγούμενη άδεια διαμονής.

Κρατικές υπηρεσίες

Αύξηση του μόνιμου υπαλληλικού προσωπικού που ασχολείται με τη χορήγηση και την ανανέωση αδειών διαμονής.

Ειδική αντιρατσιστική εκπαίδευση στους δημόσιους λειτουργούς και αναβάθμιση των υπηρεσιών που ασχολούνται με τη μετανάστευση ώστε να μην αποτελούν χώρους δυσμενούς μετάθεσης.

Ουσιαστική οικονομική στήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως προϋπόθεση για εκχώρηση αρμοδιοτήτων που αφορούν την υποδοχή και ομαλή ένταξη μεταναστών και προσφύγων στην τοπική κοινωνία.

Πρόσφυγες – Αιτούντες άσυλο

Είναι ανάγκη η Ελλάδα να κάνει στροφή στο θέμα των προσφύγων και να παίξει ενεργό ρόλο για μια αντίστοιχη αλλαγή της πολιτικής της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να γίνουν τα εξής:

Διακοπή κάθε προσπάθειας τεχνητού περιορισμού του αριθμού των αιτήσεων ασύλου που εγκρίνονται. Κάθε άνθρωπος που διώκεται και κινδυνεύει στη χώρα του δικαιούται και πρέπει να λαμβάνει άσυλο.

Παροχή σε όλους τους πρόσφυγες γρήγορης και ξεκάθαρης πρόσβασης σε όλη τη διαδικασία ασύλου, με εξασφάλιση διερμηνέων και με έγκαιρη, γραπτή ενημέρωση για την εξέλιξη της υπόθεσής τους σε γλώσσα που κατανοούν, με δωρεάν παροχή νομικών υπηρεσιών σε όλη τη διοικητική διαδικασία ασύλου.

Στις αποφάσεις για τη χορήγηση ασύλου να καταγράφονται οι ισχυρισμοί του αιτούντος, η έρευνα των κρατικών υπηρεσιών σχετικά με την υπόθεση, τα πρακτικά της Επιτροπής και βέβαια η πλήρης αιτιολόγηση της τελικής απόφασης.

Ρητή και απόλυτη απαγόρευση των άτυπων επαναπροωθήσεων. Παροχή στον Συνήγορο του Πολίτη δικαιώματος εξέτασης καταγγελιών για άτυπες επαναπροωθήσεις και για άρνηση αποδοχής από τις αστυνομικές αρχές υποβαλλόμενων αιτημάτων ασύλου.

Απαγόρευση της κράτησης των αιτούντων άσυλο χωρίς να έχουν διαπράξει κάποιο αδίκημα, και ιδίως των ασυνόδευτων ανηλίκων, των εγκύων γυναικών, των θυμάτων βασανιστηρίων και των ατόμων με αναπηρία. Να υπάρχει ταχύτατη δικαστική διερεύνηση της νομιμότητας της κράτησης αυτής στις περιπτώσεις που κατ’ εξαίρεση επιβάλλεται.

Απάλειψη από την ελληνική νομοθεσία (και ανάλογες πρωτοβουλίες για τις κοινοτικές οδηγίες) της δυνατότητας να απορρίπτονται αιτήματα ασύλου με την άμεση ή έμμεση χρήση των ρητρών της «ασφαλούς χώρας καταγωγής», της «ασφαλούς τρίτης χώρας» και της «επικουρικής προστασίας».

Θόδωρος Κατσανέβας

Αποστολή: Παύλος Καρκανίδας, Αυστραλία