Ἡ Συντέλεια τοῦ Κόσμου - Του Νίκου Πάσσα

Ἡ Συντέλεια τοῦ Κόσμου καὶ ἡ ἐπανεμφάνιση τοῦ Χριστοῦ.

(Ματθ. 24. 1-28).

Γράφει ὁ Νικόλαος  Δ.  Πάσσας

Καθηγητής  Δρ. Θ

Πολλὰ λέγονται καὶ γράφονται περὶ τῆς Συντέλειας του Κόσμου. Στοὺς ἀνθρώπους ἀνέκαθεν καὶ τώρα ὑπάρχει τὸ χάραγμα τοῦ Τέλους, τῆς Στιγμῆς, ὅπου τὰ πάντα θὰ μετασχηματισθοῦν καὶ τὰ λογικὰ ὄντα, οἱ ἄνθρωποι θὰ ἀναστηθοῦν, γιατὶ ὁ Χριστὸς «Πρωτότοκος τῶν νεκρῶν ἐγένετο», καὶ ἡ Ἀνάστασή του θὰ συμπαρασύρει στὸν χρόνο καὶ τὴν ἀνάσταση τῶν ἀνθρώπων.

Ἀποτελεῖ γιὰ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἰδιαίτερη διδασκαλία, ἡ ὁποία, ἀναμφίβολα, βασίζεται στὶς διακηρύξεις τοῦ Διδασκάλου, προκαλούμενος, ἐνίοτε, ἀπὸ τοὺς μαθητές του, οἱ ὁποῖοι, κάποια στιγμή,  ἄρχισαν νὰ γίνωνται «διψῶντες». Μερικὲς συζητήσεις εἶχαν τὴ δυσκολία τους καὶ δὲν ὑπῆρχε, περιέργως, ἀκροατήριο. Ἔτσι, τὸ «κατ’ ἰδίαν» ἐπιβεβαιώνει τοῦ λόγου τὸ ἀληθές. Γιὰ τὴν προκείμενη περίπτωση, ἡ πρόκληση γιὰ νὰ δημιουργηθεῖ τὸ ἐρώτημα ἦταν ἡ ἐπίσκεψη τοῦ ὁμίλου καὶ ὁ θαυμασμός τῶν οἰκοδομῶν τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντα. Οἱ μαθητὲς ξεναγοῦσαν τὸν Διδάσκαλο στοὺς ἀπέραντους χώρους τοῦ μεγαλοπρεποῦς μνημείου τοῦ Σολομῶντα καὶ ἦταν ὑπερήφανοι γι’ αὐτό. Ὁ Χριστός, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν θαυμασμό, ἀναφέρεται στὴν καταστροφὴ τοῦ Ναοῦ, λέγοντας: «οὐ μὴ ἀφεθῇ ὧδε λίθος ἐπὶ λίθον, ὅς οὐ καταλυθήσεται»(Ματθ.24,2).Μὲ ἀφορμή, λοιπόν, τὴν καταστροφὴ τοῦ Ναοῦ, οἱ μαθητὲς κατενόησαν τὴν προέκταση τῆς καταστροφῆς καὶ ζήτησαν νὰ πληροφορηθοῦν περισσότερα πράγματα περὶ τῆς «συντελείας τοῦ αἰῶνος».

Ἆρα γε, πρόκειται γιὰ λόγο ὑπερβολῆς, γιὰ μιὰ προειδοποίηση φόβου καὶ τρόμου, σχετικὰ μὲ τὸ τέλος τοῦ κόσμου; Ἀναμφίβολα ὄχι, γιατὶ τὸ τέλος εἶναι ἡ φυσικὴ κατεύθυνση καὶ ἀπόρροια τῆς κοσμικῆς πραγματικότητας. Ἐξάλλου, βρισκόμαστε στὸν «ἀστερισμό» τοῦ πεπερασμένου, ποὺ μὲ ἁπλᾶ λόγια σημαίνει τὸ συναμφότερο, τὴν ἀρχή, μὲ τὴ σχετικότητά της, καὶ τὸ τέλος, ποὺ συναρτᾶται ἀπόλυτα μὲ τὴν ὄγδοη ἡμέρα. Παρατηροῦμε, ὅτι καὶ γιὰ τὴν πορεία τοῦ κοσμικοῦ χώρου ὑπάρχει τὸ δυαδικὸ στοιχεῖο. Ἡ ἔναρξη καὶ ἡ παύση. Οἱ μαθητές, ποὺ κι αὐτοί, λίγο πολύ, παρακολουθοῦσαν τὶς ἑρμηνευ- τικὲς διδασκαλίες στὶς Συναγωγές, γνώριζαν τὶς ἀναφορὲς τῶν συγγραφέων τῶν Γραφῶν, περὶ τοῦ Τέλους.

Θεώρησαν, λοιπόν, τὴ στιγμὴ μοναδική, γιὰ νὰ πληροφορηθοῦν ἀπὸ τὸν Διδάσκαλό τους, ποὺ γνώριζε τὰ πάντα καὶ ἔδινε ἀπαντήσεις «παντὶ τῷ αἰτοῦντι».-Διδάσκαλε, τώρα ποὺ εἴμαστε μόνοι, πές μας, πότε ὅλα αὐτὰ θὰ συντελεστοῦν, ποιὸ θὰ εἶναι τὸ σημεῖο τῆς παρουσίας σου καὶ πότε θὰ ἐπισυμβεῖ τὸ τέλος τοῦ κόσμου; (Ματθ. 24,3). Ἐρωτήματα καίρια, μεγάλης σπουδαιό- τητας, ποὺ ἀνθρωπίνως θα ’ταν ἀδύνατη ἡ ὅποια ἀπάντηση. Δὲν ἀνήκουν στὸν χῶρο τὸν κοσμικό, ὁπότε ἡ ἐρευνητικὴ ἀνθρώπινη σκέψη θὰ μποροῦσε νὰ βρεῖ ἀπάντηση καὶ λύση. Δυστυχῶς, γιὰ τὸν ἄνθρωπο τῆς μονοσήμαντης λογικῆς, τὰ ἐρωτήματα αὐτὰ ὑπέρκεινται τοῦ λόγου, γιατὶ ἀνήκουν στὸν χῶρο τῆς μεταφυσικῆς καὶ τοῦ ὑπερκόσμου καὶ κατανοοῦνται μὲ τὴν πίστη καὶ τὸν λόγο, γιὰ νὰ σχηματισθεῖ ἡ «ἔλλογη πίστη».Ὅμως, τὰ πράγματα τοῦ κόσμου ἤ τῆς ἐνδοκοσμικῆς πραγματικότητας κατανοοῦνται ἀποκλειστικά καὶ μόνο μὲ τὴ λογική.

Τὸ τέλος, ὅμως, τοῦ κοσμικοῦ σύμπαντος ἔχει κι αὐτὸ τὴν ἑρμηνεία του. Φόβος καὶ τρόμος προκαλεῖται στὸ ἄκουσμα μιᾶς  εἰδήσεως καὶ εἰδικότερα σ’ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι συναρτοῦν τὰ πάντα μὲ τὸν παρόντα κόσμο, μὲ τὴν ἐπίγεια παρουσία τους, γιατὶ κατ’ αὐτοὺς μόνη αὐτὴ ὑπάρχει. Εἶναι, ἡ πίστη τῶν κοσμικῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ἀρνοῦνται τὸ πέρα ἀπ’ἐδῶ, τὸ «au delà». Ὅμως, ὑπάρχουν κι ἐκεῖνοι, ποὺ ἐκμεταλλευόμενοι τὴν πίστη αὐτὴ ἐμφανίζονται ὡς ἄλλοι προφῆτες καὶ προαναγγέλλουν τὸ τέλος τοῦ κόσμου.

Ὁ Χριστὸς προσπαθεῖ νὰ καταστήσει τοὺς μαθητές του προσεκτικοὺς: «βλέπετε μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ». –Πολλοὶ θά’ναι ἐκεῖνοι ποὺ θὰ ἐμφανιστοῦν μὲ τὸ ὄνομά μου καὶ πολλοὶ θὰ πλανηθοῦν. Θὰ ὑπάρξουν ἀκοὲς γιὰ πολέμους, γιὰ πεῖνες καὶ ἐπιδημικὲς ἀρρώστιες, γιὰ σεισμοὺς καὶ καταστροφὲς ἀνυπολόγιστες, ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ θὰ εἶναι ἠ ἀπαρχὴ τῶν ὠδίνων καὶ τῶν πόνων. Ἰδιαίτερα, σᾶς πληροφορῶ ὅτι ἐξαιτίας τοῦ ὀνόματός μου θὰ γίνετε μισητοί. Πολλοὶ θὰ ἐξεγερθοῦν, ψευδοπροφῆτες θὰ περιτρέχουν τὴν οἰκουμένη καὶ πολλοὶ θὰ πλανηθοῦν. Ἡ ἁμαρτία καὶ ἡ κακία θὰ πληθυνθοῦν καὶ θὰ παγώσει ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν συνάνθρωπο-.(Ματθ, 24,4-12).

Σημαντικὴ ἐπίσης εἶναι ἡ πληροφορία τοῦ Χριστοῦ γιά τὴ Συντέλεια, ἡ ὁποία θὰ ἐπισυμβεῖ ὅταν τὸ Εὐαγγέλιο τῆς βασιλείας θὰ κηρυχτεῖ: «ἐν ὅλῃ τῇ οἰκουμένῃ εἰς μαρτύριον πᾶσι τοῖς ἔθνεσι καὶ τότε ἥξει τὸ τέλος». (Ματθ, 24,14).

Ὅσον ἀφορᾶ στὴν Ἐπιφάνεια τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ὁ λόγος του δὲν εἶναι ἀόριστος καὶ ἀφηρημένος. Γίνεται συγκεκριμένος, ἀλλὰ μὲ τὸν τρόπο τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος δανείζεται εἰκόνες ἀπὸ τὴ φύση, ὥστε οἱ ἀκροατές του νὰ διατηρήσουν ἀνεξίτηλα στὴ μνήμη τους τὰ σπουδαῖα του λόγια. Τὰ πράγματα εἶναι ἁπλᾶ, γιατὶ ἡ ἁπλότητα ἔχει τὴ μεγαλοσύνη καὶ τὴν κατανόηση. Ἐξάλλου, ὁ Χριστὸς δὲν ἐπιδιώκει τὴν πληροφόρηση καὶ τὴν κατάρτιση τῶν καλλιεργημένων, ἀλλὰ τῶν ἁπλοїκῶν ἀνθρώπων, ποὺ ἔχουν τὴν ἀνάγκη τῆς μαθήσεως. Ἡ εἰκόνα τῆς παρουσίας τῶν φαινομένων εἶναι φυσική, τὴν ὁποία ὅλοι μας ἔχουμε ἀντικρίσει, ἔχουμε ἐντυπωσιαστεῖ ἤ καὶ φοβηθεῖ: «ὥσπερ γὰρ ἡ ἀστραπὴ ἐξέρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ φαίνεται ἕως δυσμῶν, οὕτως ἔσται καὶ ἡ παρουσία τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου».(Ματθ,24,27). Ἡ ὁμολογία εἶναι ἁπλῆ∙ ἡ εἰκόνα σὲ ὅλους εἶναι γνωστή. Ὅμως, αὐτὸ ποὺ ἐκπλήσσει εἶναι ἡ ἀστραπή, τὸ φῶς. Φῶς στὴ Βάτο τὴ φλεγόμενη καὶ μὴ καιόμενη∙ φῶς στὴ Μεταμόρφωση στὸ ὄρος Θαβώρ, φῶς τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Ὅλα τὰ πράγματα τοῦ Θεοῦ εἶναι λουσμένα στὸ φῶς∙ τὰ πάντα εἶναι φωτεινὰ καὶ ἀπαστράπτοντα. Ἔτσι, προτιμᾶ νὰ ἐκδηλώνεται ὁ Θεός∙ ἔτσι, ἐμφανίζεται στὸν ἄνθρωπο. Ἡ δεύτερη, λοιπόν, ἔλευση τοῦ Χριστοῦ θὰ γίνει σάν τὴν ἀστραπή, μεγαλειώδης καὶ λαμπερή, ὥστε οἱ πάντες, ποὺ στὴ συγκυρία αὐτὴ θά’ναι στὴ ζωή, νὰ ἀντικρίσουν τὸ μεγαλεῖο τῆς ἐπιφάνειάς του.

Στὴ συνέχεια, θὰ ἐπακολουθήσουν καὶ ἄλλα βοηθητικά σημεῖα τοῦ κεν- τρικοῦ γεγονότος. Πιὸ συγκεκριμένα, ὁ ἥλιος θὰ σκοτεινιάσει καὶ τὸ φεγγάρι δὲ θὰ φωτίζει τὴ νύχτα, τὰ ἀστέρια θὰ πέφτουν ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ τότε θὰ ἐμφανιστεῖ: «τὸ σημεῖον τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου». (Ματθ, 24,30). Οἱ ἄνθρωποι θὰ δοῦν τὸν Χριστὸ νὰ μεταφέρεται ἀπὸ τὰ σύννεφα τ’οὐρανοῦ, ἐνῶ οἱ ἄγγελοι μὲ σάλπιγκα βροντερὴ θὰ συγκεντρώσουν τοὺς ἐκλεκτούς του ἀπ’ ὅλα τὰ σημεῖα τῆς γῆς. Ἐντυπωσιάζεται κανεὶς μὲ τὴν ὁμοιότητα τῶν στοιχείων, τὰ ὁποῖα συναντᾶ διαβάζοντας τὴν α΄ ἐπιστολὴ τοῦ Παύλου πρὸς τοὺς Θεσσαλονικεῖς (κεφ.4,13-17), κείμενο ποὺ ἀναγινώσκεται κατὰ τὴν ἐξόδιο ἀκολουθία.

Ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἡμέρα καὶ τὴν Ὥρα: «οὐδεὶς οἶδεν οὐδὲ οἱ ἄγγελοι τῶν οὐρανῶν εἰ μὴ ὁ πατήρ μου μόνος».(Ματθ,24,36). Σαφὴς ἡ ἀναφορὰ καὶ μάλιστα ἀντιμέτωπη μὲ τὶς ἀνόητες προβλέψεις πολλῶν, περὶ τῆς Δευτέρας Παρουσίας. Λόγια ψευδοπροφητῶν καὶ ἀνθρώπων, ποὺ διαφημίζουν τὴν κενότητα τῆς δῆθεν πίστεώς τους, ἀλλὰ τρομοκρατοῦν τοὺς συνανθρώπους, τὸ μόνο ποὺ ἐπιτυγχάνουν.

Τὰ πάντα εἶναι προβλεπόμενα ἀπὸ τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος συνιστᾶ προσοχὴ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς καὶ νὰ μὴ δίνουν προσοχὴ στὰ λόγια αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων. Κανείς, μὰ ἀπολύτως κανεὶς δὲ γνωρίζει τὴ στιγμὴ τῆς συντέλειας τοῦ κόσμου καὶ τῆς ἐπανεμφανίσεως τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Δὲν εἴμαστε ἀπληροφόρητοι καὶ δὲ βρισκόμαστε στὴν ἄγνοια. Γνωρίζουμε ἐπακριβῶς τὰ πάντα καὶ μάλιστα μὲ λεπτομέρειες. Ἀπληροφόρητοι εἶναι ἐκεῖνοι, ποὺ ἐκ πεποιθήσεως ἀρνοῦνται τὴ μεταφυσικὴ πραγματικότητα.

Ὁ Δανιὴλ πληροφορεῖται ὅτι ἡ Ὅρασή του ἀφορᾶ: «τὴν ὥρα τοῦ τέλους» καὶ ἀκόμη μὲ ποιὸ τρόπο θὰ ἐνεργήσει ἡ ὀργή: «γιὰ τὶς ὧρες τοῦ χρόνου τοῦ τέλους». Στὸ ἴδιο βιβλίο ἐκφράζεται ἡ πορεία τοῦ γενικοῦ στὸ ἐπιμέρους: «γιατὶ ὁ χρόνος τρέχει πρὸς τὶς ὧρες». Ἡ ὥρα, ἐδῶ, ἐπικεντρώνει τὴ σημασία της στὸ ὁριστικὸ τέλος, ποὺ θὰ σημάνει συγχρόνως καὶ τὴν καταστροφὴ τοῦ ἐχθροῦ. Ὁ ἐχθρός παίρνει διάφορες σημασίες καὶ ἡ ἑρμηνευτικὴ τῶν Γραφῶν τείνει σὲ μιὰ ἀποσαφήνιση, ποὺ ἄλλοτε εἶναι κατάσταση καὶ ἄλλοτε γίνεται πρόσωπο. Ἀκόμη, τὸ Ἀπόκρυφο βιβλίο τοῦ Ἐνὼχ μετρᾶ τὶς ὧρες διαδοχῆς τῶν ἱερέων τῆς φυλῆς τοῦ Ἰούδα. Ἐντυπωσιακό, ἐπίσης, εἶναι τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Κουμρανική Κοινότητα τῶν Ἐσσαίων ὀνειρεύεται «τὸν χρόνο τοῦ τέλους». Ἡ ὥρα, λοιπόν, τῶν ἔσχατων καιρῶν εἶναι διάχυτη στὴ σκέψη τῶν Ἑβραίων καὶ ἐκφράζει τὴν ἐλπίδα τῆς μεταλλαγῆς. Προέκταση αὐτῆς τῆς θέσεως εἶναι καὶ ἡ ἀναγγελία τῆς Ὥρας τοῦ τελικοῦ θριάμβου τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ νίκη εἶναι γεγονὸς μελλοντικό, ἄγνωστο ὅμως τὸ πότε, ἡ συντελεστικὴ ὥρα, τὸ συμβάν. Ἐξάλλου, τὰ πάντα στὴν ἀνθρώπινη πορεία καὶ Ἱστορία εἶναι συμβάντα, τὰ ὁποῖα ἀποχωρίζονται καὶ ἱστοροῦνται ὡς γεγονότα. Ὁ Ματθαῖος, ἐδῶ, ἐκφράζει ἄποψη συγκεκριμένη: «περὶ δὲ τῆς ἡμέρας ἐκείνης καὶ τῆς ὥρας οὐδεὶς εἶδεν». Ἡ Ἀποκάλυψη, τὸ γεγονὸς τοῦ τέλους, τὸ χαρακτηρίζει ὡς θερισμό. Ἡ ὥρα ἔφτασε ἐπειδὴ: «ἦλθεν ἡ ὥρα τοῦ θερίσαι, ὅτι ἐξηράνθη ὁ θερισμὸς τῆς γῆς»(Ἀποκ.14,15). Εἶναι μιὰ ἀποτίμηση τοῦ ἔργου τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν διαδόχων τους, ἐνάντια στὸν Κακὸ τῶν ἀνθρώπων, τοῦ Σατανᾶ. Στὴν ἄγνοια τοῦ τέλους συμπεριλαμβάνεται καὶ ἡ στιγμὴ τῶν διαφόρων ἐπισκέψεων, ποὺ θὰ ἀναγγείλουν τὴν τελευταία ὥρα∙ θὰ ἐπισυμβοῦν γενικὲς δοκιμασίες ὅπου ὁ  νικητὴς θὰ διατηρήσει τὴν τιμὴ καὶ τὴν ὑπόληψη τῶν παιδιῶν του: «κἀγώ σε τηρήσω ἐκ τῆς ὥρας τοῦ πειρασμοῦ τῆς μελλούσης ἔρχεσθαι ἐπὶ τῆς οἱκουμένης ὅλης»(Ἀποκ.3,10). Ἡ ἐγρήγορση καὶ ἡ ἑτοιμότητα εἶναι στοιχεῖα ἀπαραίτητα γιὰ τὸν πιστὸ καὶ ἰδιαίτερα γι’ αὐτὴ τὴν ἀκριβῆ ὥρα, ἄν καὶ εἶναι ἀπροσδιόριστη: «γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ εἴδατε τὴν ἡμέραν οὐδὲ τὴν ὥραν ἐν ᾗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται». (Ματθ.24,42).

Ἡ φράση αὐτὴ τοῦ Ματθαίου ἀποτελεῖ ἀπάντηση σὲ ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι κατὰ καιροὺς προσδιορίζουν μὲ ἔμφαση τὴν ὥρα τοῦ τέλους. Ὅμως, ὁ Χριστὸς γνωρίζει τὴν ὥρα, ἡ ὁποία εἶναι ἐγγὺς καὶ μάλιστα μὲ τὴν ἔννοια τῆς προσεγγίσεως. Ἡ ὥρα, ἀκόμη, βρίσκεται σὲ πορεία καὶ θὰ σημάνει τὸ ἔσχατο τέλος, τὴν ἔσχατη ὥρα τοῦ Ἀντιχρίστου καὶ ὅλων ἐκείνων, ποὺ παρατάχθηκαν στὶς τάξεις του: «ὅτι ὁ ἀντίχριστος ἔρχεται, καὶ νῦν ἀντίχριστοι πολλοὶ γεγόνασιν». (Α΄Ἰωάν.2,18). Μέσα ἀπὸ τὴν πορεία αὐτὴ τῶν ὀπαδῶν τοῦ Ἀντιχρίστου ἀπαιτεῖται ἐνεργητικὴ ἐπαγρύπνηση καὶ τέλεια λατρεία στὸν χῶρο τῆς οἰκειότητας καὶ τῆς πατρότητας τοῦ Θεοῦ. Ἐπιση- μαίνουμε, ἐδῶ, ὅτι ἡ Ὥρα, μὲ ἕναν τρόπο λιγότερο θεαματικό, ἔρχεται μὲ τὸν Χριστό, ὅταν ἀναγγέλει τὴν Ὥρα τῆς βασιλείας του καὶ προπαντὸς ἐκείνη τοῦ Πάθους καὶ τῆς δόξας του, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἐκτύλιξη τοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ. Οἱ Συνοπτικοὶ Εὐαγγελιστὲς περιγράφουν τὴν Ὥρα μὲ ἕνα ἁπλό, ἀλλὰ ἐπίσημο ὑπόδειγμα: «Ἰδοὺ ἤγγικεν ἡ Ὥρα». (Ματθ,26,45).

Μέσα, ἀκόμη, ἀπὸ μιὰ καθορισμένη στιγμὴ τοῦ χρόνου προβάλλει ἡ πλήρωση τῆς ὑπέρτατης πορείας τῆς δράσεως, ποὺ στεφανώνει καὶ ἐπιβραβεύει, ὅπως ἀκριβῶς τὸ ἐμφανίζει ἡ ὥρα τῆς γυναίκας, ὅπου οἱ πόνοι σημαδεύουν τὴν ἐμφάνιση μιᾶς νέας ζωῆς. Εἶναι ἡ ὥρα τοῦ πόνου, ποὺ ἡ ἐγγύτητα ἐπιτρέπει ἕναν ἐσωτερικὸ ἐπίπονο ἀγῶνα. Τὸν δοκίμασε ὁ Χριστός, λίγο πρὶν τὴν Ὥρα τοῦ Σταυροῦ: «καὶ προσηύχετο∙ ἵνα παρέλθῃ ἀπ’ αὐτοῦ  ἡ ὥρα». (Μάρκ.ια΄35).

Ἡ Ὥρα ταυτίζεται ἀκόμη μὲ τὸν ἀντίχριστο, μέσα ἀπὸ τὸ φαινομενικὸ θρίαμβο τοῦ σκότους. Καυτηριάζεται μιὰ δράση ἔξω ἀπὸ τὴν ὁποιαδήποτε κοινωνικὴ δεοντολογία καὶ νομιμότητα. Ἡ ἀναφορὰ εἶναι συγκεκριμένη καὶ ἐπικεντρώνεται στὴ συμπεριφορὰ τῶν ἀντίχριστων, οἱ ὁποῖοι καθημερινὰ βρίσκονταν μὲ τὸν Χριστό, ἀλλὰ δὲν ἅπλωναν τὰ χέρια πάνω του, γιὰ νὰ πάρουν τὴν εὐλογία καὶ τὴ Χάρη. Παρέμεναν ἀπαθεῖς καὶ σχολίαζαν τὴν ὅλη του δράση εἰρωνικὰ καὶ κακόβουλα.Ἤθελαν, ὅμως, καὶ ἐπιζητοῦσαν τὸ σκοτάδι καὶ τὸ δόλο: «αὕτη ἐστὶν ὑμῶν ἡ ὥρα καὶ ἡ ἐξουσία τοῦ σκότους» (Λουκ.22.53).

Εἶναι, ὅμως, καὶ ἡ ὥρα τοῦ Θεοῦ, καθορισμένη ἀπὸ τὸν ἴδιο καὶ ἐνεργητικὴ μέσα ἀπὸ τὴ δράση τοῦ Χριστοῦ, σύμφωνα μὲ τὴ βούληση τοῦ Πατέρα. Ἡ Σάρκωση τοῦ Λόγου ἔχει τὴν κάθετη καὶ ὁριζόντια πορεία. Ἡ ὁριζόντια ἀποσκοπεῖ στὴν  πραγματοποίηση τῆς θελήσεως τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ἡ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Δέχεται, ἑπομένως, αὐτόβουλα αὐτὴν τὴν Ὥρα, παρὰ τὴν ἀγωνία καὶ τὸν πόνο ποὺ αἰσθάνεται. Θὰ λέγαμε ἐδῶ πὼς ἡ μεγάλη στιγμὴ τοῦ ὄχι προβλήθηκε σ’ὅλο της τὸ μεγαλεῖο. Τὸ ὄχι εἶναι ἡ ἄρνηση στοὺς πειρασμοὺς μὲ τὸ δέλεαρ τῆς ἀποκτήσεως καὶ τῆς δυνάμεως∙ εἶναι ἡ περιφρόνηση πρὸς τὸν ἄρχοντα αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ὁ περιορισμὸς στὴ δύναμη τοῦ κακοῦ.

Τὸ ὄχι εἶναι ἡ μεγαλειώδης ἔκφραση τῆς ὑπάρξεως, ποὺ ἀρνεῖται νὰ ὑποταχθεῖ στὰ δεσμὰ τῆς δουλείας. Προτιμᾶ τὸν πόνο, τὸ διασυρμό, τὴν ταπείνωση καὶ γενικὰ τὴν ὕβρη, γιὰ νὰ κερδίσει τὴν ἐλευθερία. Τὸ ἀδούλωτο πνεῦμα εἶναι μιὰ ἄρνηση στὰ ἀνελεύθερα σχήματα τῆς κοινωνίας, ποὺ ἀποσκοποῦν στὴν ὁμαδοποίηση καί στὴ δημιουργία ἄβουλων συνειδήσεων. Ἔτσι, μέσα ἀπὸ τὴν προβολὴ τοῦ ὄχι καὶ ἐνῶ τὰ γεγονότα ἔχουν τὴν ἀλληλουχία τους, τὸ πᾶν εἶναι διευθετημένο σὲ ἕνα σκοπὸ καθορισμένο, ποὺ θὰ ἀναμένεται στὸν χρόνο του, στὴν ἡμέρα του καὶ στὴν Ὥρα του.

Πάντως, ἡ κατακλείδα τῆς ὅλης παρουσίας καὶ πληροφόρησης εἶναι ἕνα εἶδος συστάσεως διαχρονικῆς, λόγῳ τῆς ἄγνοιας, τοῦ ἀπροειδοποίητου καὶ τοῦ ξαφνικοῦ. Τὸ μόνο ποὺ ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ κάμει εἶναι ἡ προετοιμασία, ἡ ἐγρήγορση καὶ ἡ ἑτοιμότητα: «γρηγορεῖτε οὖν ὅτι οὐκ οἴδατε ποίᾳ ὥρᾳ ὁ Κύριος ὑμῶν ἔρχεται». (Ματ,24,42). Ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν, γράφοντας στοὺς Θεσσαλονικεῖς, συνιστᾶ τὴν ἐγρήγορση καὶ τὴν προετοιμασία τῶν πιστῶν, γιατί  «ἡ ἡμέρα Κυρίου ὡς κλέπτης ἐν νυκτί ἔρχεται» (Α΄Θεσ. 5,2). Τὸ μόνο φάρμακο τῆς ἑτοιμότητας γιὰ τοὺς πιστούς, γιὰ ὅλους μας, εἶναι ἡ προειδοποίηση τοῦ Παύλου, πρὸς τοὺς Θεσσαλονικεῖς: (Α΄5,6). «μὴ καθεύδομεν ὡς καὶ οἱ λοιποί, ἀλλὰ γρηγορῶμεν καὶ νήφωμεν». Αὐτό τὸ «νήφωμεν» δημιούργησε, ἰδιαίτερα στοὺς μοναχούς,  τὸ «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι» καὶ ὀνομάστηκαν Νηπτικοὶ πατέρες. Γιὰ τοὺς κοσμικοὺς ἄς εἶναι ἡ προσοχή, ἡ προσευχὴ καὶ ἡ ἐναπόθεση τῶν ἐλπίδων μας στὴν κρίση τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος θὰ ὁρίσει τὴν ἡμέρα καὶ τὴν ὥρα τῆς ἐπανεμφανίσεως καὶ τοῦ τέλους τῶν πάντων.

Τέλος, ἄς κλείσουμε τὰ αὐτιὰ στὰ λεγόμενα τῶν ψευδοπροφητῶν, οἱ ὁποῖοι μεθοδευμένα καὶ κακόβουλα τρομοκρατοῦν τοὺς ἀνθρώπους, εἴτε μὲ τὶς ἀναδρομὲς ἀπὸ ἡμερολόγια λαῶν ἀρχαίων, εἴτε μὲ τὶς κακοποιήσεις ὀροθοδόξων χριστιανῶν καὶ μάλιστα καὶ ἱερέων, εἴτε, τέλος, μὲ δῆθεν χριστιανοὺς φίλα προσκείμενους στὸν Χριστὸ, ἀλλ’ ὄχι στὴν Ἐκκλησία Του.