Πολιτικός και ουτοπικός ρεαλισμός σε εποχές κρίσης - Της Ρίτσας Μασούρα

Λίγο πριν και λίγο μετά τα Χριστούγεννα δημιουργήθηκε στον Έλληνα πολίτη μια ανεπαίσθητη αίσθηση αισιοδοξίας. Η κυβέρνηση από την πλευρά της, έχοντας εξασφαλίσει τις όντως πολύ μεγάλες εκταμιεύσεις του δανείου φρόντισε να καλλιεργήσει στο λαό αίσθημα προσμονής του καλύτερου, αυτό που παρηγορητικά έλεγαν μεταξύ τους οι μετακατοχικοί άνθρωποι ότι «θα ‘ρθουν καλύτερες μέρες, θα δεις». Σε παλιότερες εποχές, η εικόνα θα μπορούσε να συρθεί μέσα στο χρόνο. Σήμερα, όλα συμπιέζονται, ακόμη και ο χρόνος. Η στιγμιαία ευφορία κινδυνεύει να εξαφανιστεί, η ύλη να συναντηθεί με την αντιύλη, η λιτότητα να εξελιχθεί σε άπειρη φτώχεια και οι κραδασμοί του υπογείου να γίνουν πλέον κτήμα όσων κατοικούν σε ρετιρέ και ενδιαμέσως ένα αφρόντιστο «πάρτι άνιμαλ».

Τα πάντα έχουν τη δική τους εξήγηση. Τα’ χουμε πει κι έχουμε τόσο πια αυτομαστιγωθεί, ώστε αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάτι άλλο που θα μπορούσαμε να κάνουμε ως λαός για την πατρίδα, εκτός από το να υποταχτούμε στους ισχυρούς. Και για να το θέσω κομψά, να γίνουμε οπαδοί του διεθνούς πολιτικού ρεαλισμού! Με αφορμή τον πολιτικό ρεαλισμό επιστρέφω στο Θουκυδίδη και στη ρητορική των Αθηναίων εναντίον των κατοίκων της Μήλου, όπως εκείνος την περιγράφει και τη μεταφέρει στους αιώνες.(«Ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του»). Κάπου εκεί δεν βρισκόμαστε ; Δεν είμαστε όλοι κάτοικοι μιας φανταστικής Μήλου και οι δανειστές μας, πολυπράγμονες Αθηναίοι που νίκησαν τους Πέρσες και τώρα βάλλουν κατά των Λακεδαιμονίων ; Προφανώς πολλοί διαφωνούν και διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους υπέρ των εξαιρετικά αγνών προθέσεων των δανειστών, αλλά δεν εντυπωσιάζονται από το πείσμα και τις εμμονές τους ;

Κάποιοι άλλοι στρέφουν τα δηλητηριώδη βέλη τους στο εσωτερικό της χώρας, δηλώνοντας πως μας κυβερνά η «δικτατορία των ελίτ», διάσπαρτη στην πολιτική, τα μίντια και στην οικονομία. Δεν συμφωνώ με αυτές τις βιαστικές και εύκολες τοποθετήσεις και αντιτείνω ότι οι λαοί είναι άξιοι της μοίρας τους. Αν πραγματικά θέλαμε να έχουμε διαφορετική πορεία, θα’πρεπε να έχουμε μεριμνήσει εγκαίρως. Παρ όλα αυτά, περνάει αστραπιαία από το μυαλό μου η ιδέα ότι εκπρόσωποι αυτών των ελίτ, κατά καιρούς συνδράμουν ώστε να λαμβάνονται σε βάρος των πολιτών τα σκληρότερα δυνατά μέτρα, μέτρα απαξιωτικά για όλους ή σχεδόν όλους. Ακόμη και σε βάρος όσων παραμένουν πολίτες καθαροί ή δεν συμμετείχαν στο μεγάλο φαγοπότι, στο οποίο στελέχη των ελίτ ήταν παρόντες, οι ίδιοι που σήμερα διατείνονται πως μπορούν να βγάλουν τη χώρα από την κρίση. Γι αυτό και στο στενό χώρο του δωματίου μου αναφωνώ: ζήτωσαν οι κυνικοί!

Στον αντίποδα του πολιτικού ρεαλισμού βρίσκουμε τον ουτοπικό ρεαλισμό της Αριστεράς. Και ναι, συμφωνώ με όσους λένε ότι πρέπει να ξεκινήσει μια πολύ μεγάλη κουβέντα για το ρόλο της Αριστεράς τον 21ο αιώνα, όχι μόνον στην πολύπαθη πολιτικά Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, ειδικότερα μετά τα αποτελέσματα των εκλογών στην Ιταλία, αλλά και τη γνωστή τάση συγχώνευσης των κομμάτων για την επίτευξη εκλογικών πλειοψηφιών. Αυτή η κουβέντα αξίζει να γίνει και για έναν ακόμη σπουδαίο λόγο :για να διερευνηθεί αν ο Ευγένιος Ιονέσκο είχε δίκιο όταν έλεγε πως η Ιστορία έχει χρεοκοπήσει και οι πολιτικοί δεν αγαπούν τον άνθρωπο, αλλά τον χρειάζονται για να τον χρησιμοποιούν.

Τα τελευταία χρόνια, η Αριστερά έχει πάψει να είναι η ιερή μεταπολεμική αγελάδα που περπατάει ανεξέλεγκτη ανάμεσα σε ανθρώπους και οχήματα και κανείς, μα κανείς δεν έχει δικαίωμα να την αγγίξει. Στο βιβλίο του «Το Μειλίχιο Τέρας», ο Ιταλός γλωσσολόγος Raffaele Simone γράφει πως η Αριστερά θα πρέπει να βρει το σθένος να εκπληρώσει δύο δύσκολες αποστολές: να απαλλαγεί από τον ερεθιστικό ή και προκλητικό τόνο που είχαν πάντοτε οι θέσεις της απέναντι στα συμφέροντα των άλλων και στη συνέχεια να απελευθερωθεί από τη βαθιά ριζωμένη συνήθειά της να αμφισβητεί τις θεσμικές δομές και τις εξουσίες που συνδέονται με αυτές. Με άλλα λόγια πρέπει να πείσει τους άλλους ότι ο ρόλος της στις σύγχρονες κοινωνίες δεν είναι να δημιουργεί ρήγματα και έχθρες, αλλά να κτίζει σε άλλες βάσεις και με άλλες μεθόδους. Και συγχρόνως να εφευρίσκει νέους καλούς λόγους για να παραμένει κανείς στις μέρες μας αριστερός. Στην Ελλάδα, δυστυχώς το ερώτημα γίνεται εντονότερο, καθώς το ατομικό συμφέρον παραμένει προσδεμένο με το κομματικό συμφέρον - στην προκειμένη περίπτωση με τη σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση, που ηθελημένα ή μη υποκαθιστά παλιότερα σχήματα.

Επιμύθιο: Σε εποχές πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής απίσχνανσης, ανασύρω στην επιφάνεια έναν στίχο του Λειβαδίτη : «Σε όλο το μάκρος της Ιστορίας πρόσωπα πέτρινα, δίχως μάτια μας έχουν κοιτάξει…» κι αναθαρρώ, καθώς υπάρχουν γύρω πρόσωπα ζωντανά με μάτια που με κοιτούν κατάματα.

newsplus