Τσάβες: αντί για νεκρολογία - Του Γιάνη Βαρουφάκη

Τον Σεπτέμβριο του 2006, ο Ούγκο Τσάβες εξαγρίωσε τον Λευκό Οίκο όταν, σε ομιλία του στα Ηνωμένα Εθνη, στο κεντρικό κτήριο της Νέας Υόρκης, είπε τα εξής: «Χθες, ο διάβολος βρισκόταν εδώ. Ακριβώς εδώ. Και η μυρωδιά από θειάφι αιωρείται ακόμα στην ατμόσφαιρα γύρω από το τραπέζι στο οποίο κάθομαι αυτή τη στιγμή».

Ο Τσάβες αναφερόταν βέβαια στον Τζορτζ Μπους Τζ., ο οποίος όντως είχε μιλήσει στον ΟΗΕ την προηγούμενη μέρα, υπερασπιζόμενος τα ανυπεράσπιστα: την εγκληματική εισβολή στο Ιράκ. Οσο για την αναφορά στο διάβολο, επρόκειτο για προσεκτική φραστική επιλογή που στόχο είχε να απαντήσει στην υπαγωγή της Βενεζουέλας, εκ μέρους του πρόεδρου Μπους, στον «Αξονα του Κακού».

Λίγες ώρες έπειτα από εκείνο το φραστικό παίγνιο, το οποίο συσπείρωσε τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά ΜΜΕ σε έναν παροξυσμό αντι-τσαβισμού, ο Τσάβες συναντήθηκε στο προξενείο της Βενεζουέλας με Αμερικανό που ασχολούνταν έντονα, εκείνη την εποχή, με το δυσβάσταχτο χρέος της Νικαράγουας, της Γουιάνας, της Βολιβίας και της Αϊτής – χρέος που είχαν προς τη Δια-Αμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (IADB) και το οποίο, για να το αποπληρώσουν, υπόκειντο σε καταστροφικά προγράμματα λιτότητας, υπό την πίεση του ΔΝΤ, τα οποία και αποτύγχαναν να μειώσουν το χρέος, ενώ παράλληλα οδηγούσαν τις χώρες αυτές σε ακόμα μεγαλύτερη εξαθλίωση (σας θυμίζει κάτι;).

ΟΑμερικανός συνομιλητής του Τσάβες τού είπε ότι ο Λευκός Οίκος και το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ήταν υπέρ ενός βαθιού κουρέματος του χρέους των χωρών αυτών. Αντίθετα, οι εκπρόσωποι των υπουργείων Οικονομικών της Αργεντινής και της Βραζιλίας ήταν αντίθετοι, καθώς είχαν για χρόνια «γαλουχηθεί» να φοβούνται καν να διανοηθούν να συζητήσουν οποιαδήποτε κίνηση (π.χ. κούρεμα) θα «θύμωνε» τους ισχυρούς του κόσμου – καλή ώρα σαν τον δικό μας κ. Παπακωνσταντίνου το 2010.

Τότε ο Τσάβες τον ρώτησε: «Γιατί όμως δέχεται ένα τέτοιο γενναιόδωρο κούρεμα [υπέρ των φτωχών χωρών] η κυβέρνηση Μπους;». Ο Αμερικανός τού απάντησε: «Επειδή οι συγκεκριμένοι γραφειοκράτες του Λευκού Οίκου, που χειρίζονται αυτή την υπόθεση τώρα, είναι ελευθεριάζοντες [libertarians] και θεωρούν ότι οι πιστωτές πρέπει να χάνουν όταν τα δάνεια που δίνουν «καούν». Επιπλέον, δεν έχουν κανένα συμφέρον να βοηθήσουν την IADB. Οι μόνοι που πολεμούν το κούρεμα είναι οι μεσαίοι γραφειοκράτες της Αργεντινής και της Βραζιλίας».

Πράγματι, ο Τσάβες μίλησε στους προέδρους Λούλα και Κίρχνερ (Βραζιλίας και Αργεντινής), οι γραφειοκράτες νικήθηκαν, και τον Νοέμβριο του 2006 η IADB ανακοίνωσε τη διαγραφή δισεκατομμυρίων χρέους της Νικαράγουας, της Βολιβίας, της Αϊτής και της Γουιάνας. Χωρίς δογματισμό, ο επαναστάτης πρόεδρος -το αγκάθι για το Λευκό Οίκο στη Λατινική Αμερική-συνεργάστηκε σιωπηλά με τις ΗΠΑ για να ξαλαφρώσει λίγο το αβάσταχτο βάρος που σήκωναν στους ώμους τους οι φτωχότεροι πολίτες της ηπείρου του.

Υπάρχουν μαθήματα για μας σε αυτή την ιστορία. Η σύγκρουση με τους ισχυρούς ποτέ δεν ωφελεί όταν γίνεται για να γίνει. Αν όμως συνδυαστεί με μετριοπάθεια και με την ετοιμότητα για συνεργασία ακόμα και με το διάβολο (στη δική μας περίπτωση, ακόμα και με το ΔΝΤ), μπορεί να μειώσει τα θύματα μεταξύ των πιο αδύναμων συνανθρώπων μας.

Ας αφήσω όμως τα δικά μας στην άκρη για σήμερα. Εκατομμύρια άνθρωποι θρηνούν τον Τσάβες σε όλη τη Λατινική Αμερική, την ώρα που οι αντίπαλοί του γιορτάζουν. Δεν είναι η στιγμή για μια συνολική αξιολόγηση της προσωπικότητάς του. Σήμερα, το μόνο που θέλω να προσθέσω είναι το εξής απλό. Ο Τσάβες πέτυχε δύο άθλους: ένα φτωχόπαιδο που ένιωσε τη φτώχεια στο πετσί του κατάφερε να τη μειώσει δραστικά μεταξύ των συνανθρώπων του. Και το έκανε κερδίζοντας με άψογες διαδικασίες τη μία εκλογική αναμέτρηση μετά την άλλη. Δεν είναι λίγο αυτό.

Το Κουτί της Πανδώρας