Η ευρωζώνη εξακολουθεί να είναι ευάλωτη

Υπάρχει μία διάσημη γελοιογραφία του Γάλλου καλλιτέχνη Voutch, στην οποία ένας πελάτης σε μία κάβα ζητά από τον ιδιοκτήτη να του προτείνει «ένα μπουκάλι κρασί που θα ταιριάζει με τα πολύ κακά νέα τα οποία πρόκειται να πει στη γυναίκα του το βράδυ».Επί του παρόντος, υπάρχουν σίγουρα αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες που να αναζητούν το ίδιο κρασί.

Το κρασί αυτό, σίγουρα θα ήταν χρήσιμο και για τον Pedro Passos Coelho, τον πρωθυπουργό της Πορτογαλίας, ενώ μετέφερε τα κακά μαντάτα περί πρόσθετων περικοπών δαπανών για την κάλυψη του κενού του ελλείμματος του προϋπολογισμού, το οποίο προέκυψε έπειτα από απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου. Ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολλάντ έχει σίγουρα ήδη επισκεφτεί πολλές φορές την τοπική του κάβα, καθώς τα κακά μαντάτα για το έλλειμμα και την ανάπτυξη δεν έχουν τελειωμό, για να μην αναφερθούμε στα σκάνδαλα παραιτήσεων. Του Τζωρτζ Όσμπορν, Υπουργού Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, θα του χρησίμευαν ένα-δυο τέτοια μπουκάλια όταν τον εγκατέλειψε το ΔΝΤ, και όταν αποδείχθηκε ότι η κρίσιμη ανάλυση της Carmen Reinhart και του Kenneth Rogoff σχετικά με το χρέος και την ανάπτυξη, είχε βασιστεί σε ένα αριθμητικό λάθος. Επιπλέον, ο Πρόεδρος της Ιταλίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, σίγουρα θα μπήκε στον πειρασμό να ανοίξει ένα κιβώτιο Brunello, ενώ το κοινοβούλιό του αποτύγχανε να εκλέξει διάδοχο, αφήνοντάς τον να φυλάει ένα «μάλλον ασθενικό μωρό». Στα 87 του, πρόκειται για έναν μάλλον ηλικιωμένο γονέα.

Ενώ όλοι αυτοί οι εθνικοί ηγέτες αγωνίζονται για να στρώσουν τα οικονομικά τους, με μία ανεμελιά που προέρχεται από την έλλειψη πραγματικών ευθυνών, ο Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο επέλεξε την περασμένη εβδομάδα για να αναρωτηθεί εάν είναι βιώσιμες οι πολιτικές λιτότητας τις οποίες έχει προωθήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η πολιτική αυτή, πρότεινε ο πρόεδρος της επιτροπής, «έχει φτάσει στα όριά της από πολλές απόψεις και ενδέχεται να μην έχει «ούτε την ελάχιστη πολιτική και κοινωνική στήριξη». Με τέτοιους φίλους, όπως λέει κι η παροιμία…

Είχαν ήδη περάσει δύο κακές εβδομάδες για την Ευρώπη, ακόμη και πριν αναφερθεί κανείς στις συνεχιζόμενες αναταραχές στην Κύπρο και στον αναβρασμό στη Σλοβενία. Τα τελευταία στοιχεία του δημόσιου χρέους, τα οποία μόλις κυκλοφόρησαν, δείχνουν ότι μόνο η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο στη μείωση του συνολικού βάρους του χρέους της τον τελευταίο χρόνο. Ωστόσο, οι αγορές έχουν αντιδράσει ελάχιστα. Οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων υποχώρησαν στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 18 μηνών. Πώς μπορεί να εξηγήσει κανείς αυτή την προφανή έλλειψη ενδιαφέροντος;

Μία πιθανή εξήγηση είναι το ότι παραμένουμε στο έτος του Ντράγκι. Η διαβεβαίωσή του για τη διατήρηση του ευρώ υπό όλες τις συνθήκες, θεωρείται ως μία αξιόπιστη υποστήριξη για τις αγορές κρατικών ομολόγων. Ακόμη και αν η κατάσταση έχει επιδεινωθεί περισσότερο μετά τις δηλώσεις του, οι στόχοι μείωσης του χρέους δεν έχουν επιτευχθεί και η τραπεζική ένωση την οποία επιδιώκει –με μία αξιόπιστη αρχή εξυγίανσης και αμοιβαία εγγύηση προστασίας των καταθέσεων- απέχει ακόμη πολύ από την πραγματικότητα. Οι αγορές φαίνεται να στοιχηματίζουν ότι τα προβλήματα αυτά θα επιλυθούν με κάποιο τρόπο, ίσως μετά τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου.

Μία άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι το μήνυμα που στέλνουν οι αγορές είναι πολύ πιο λεπτό. Ενώ αληθεύει το γεγονός ότι οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων δεν έχουν εμφανίσει μεγάλα χάσματα, τα περιθώρια τα οποία καταβάλλονται από εταιρείες στην Ισπανία και στην Ιταλία σε σχέση με αυτά της Γερμανίας, είναι όσο υψηλά όσο ποτέ. Οι τράπεζες σε αυτές τις χώρες αγωνίζονται να βρουν κεφάλαια, και η πίστωση είναι περιορισμένη (όπως παραμένει πράγματι και στο Ηνωμένο Βασίλειο). Δε μπορούμε πλέον να προσποιούμαστε ότι υπάρχει μία ενιαία χρηματοπιστωτική αγορά στην Ευρώπη.  Ο διασυνοριακός δανεισμός έχει καταρρεύσει, καθώς οι τράπεζες βρίσκονται σε πλήρη υποχώρηση εντός των εγχώριων αγορών τους. Οποιεσδήποτε τυχόν διασυνοριακές ροές παραμένουν, είναι μεταξύ των κεντρικών τραπεζών.

Η κατάσταση δεν είναι σταθερή. Ενώ οι πολιτικοί εξακολουθούν να μιλούν διαρκώς για μία στενότερη ένωση, οι χρηματοπιστωτικές αγορές ακολουθούν εντελώς διαφορετικό μονοπάτι. Ο κίνδυνος είναι ότι ένα ακόμα σοκ, παρόμοιο με αυτό της Κύπρου, θα προκαλέσει επανεκτίμηση των κινδύνων του δημόσιου χρέους, ή ότι οι γερμανικές εκλογές θα αποτύχουν να παράγουν μία αποτελεσματική και εξυπηρετική κυβέρνηση. Αν συμβεί αυτό, το πιθανότερο είναι να χρειαστούν πολλές ακόμα επισκέψεις στην κάβα για μπουκάλια της παρηγοριάς.

Σοφοκλέους 10