Λαϊκή αγορά πολιτισμών - Του Τάκη Θεοδωρόπουλου

Ενας πατέρας ο οποίος πιστεύει ότι η κόρη του πρέπει να υποβληθεί σε κλειτοριδεκτομή μπορεί να συνυπάρξει με έναν πατέρα ο οποίος ευλογεί τον γάμο της κόρης του με την καλή της καρδιάς της; Είναι γείτονες, χρησιμοποιούν το ίδιο ασανσέρ, συναντιούνται στην ουρά του σούπερ μάρκετ, αλλά ανήκουν σε δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους. Σε δύο αλληλοαναιρούμενους κόσμους. Το παράδειγμα μπορεί να μοιάζει ακραίο, όμως η συνύπαρξη αυτών των δύο ανθρώπων υπήρξε το ιδανικό της πολυπολιτισμικής κοινωνίας, μια από τις μεγάλες κοινωνικές σταθερές που χρησιμοποιήθηκαν για την οικοδόμηση της Ευρώπης.

Τα γεγονότα της Στοκχόλμης πριν από μερικές ημέρες, οι ισλαμιστές μαχαιροβγάλτες του Λονδίνου, σε εμάς εδώ κάποτε έμοιαζαν μακρινά, σχεδόν εξωτικά. Η Ελλάδα, που πίστεψε πως συμμετέχει στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα επειδή ορισμένοι εκ των κατοίκων της απέκτησαν Καγιέν και νεόκτιστα με σάουνες, μέχρι πριν από μερικά χρόνια δεν είχε αντιμετωπίσει το ζήτημα. Υπήρχαν πάντα οι μειονότητες, οι μουσουλμάνοι της Θράκης, οι Πομάκοι και οι Ρομά, όμως αυτοί εντάσσονταν στο πλέγμα των εθνικών προβλημάτων. Μας τους είχε κληροδοτήσει η Ιστορία.

Το πρώτο κύμα μετανάστευσης, που προερχόταν από τα ερείπια του υπαρκτού σοσιαλισμού, παρήγαγε κάποιους κραδασμούς, αλλά αφομοιώθηκε στον δικό μας τρόπο ζωής. Πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι, ήσαν ομόθρησκοί μας, η πλειονότητα έμαθε τη γλώσσα μας και εγκαταστάθηκε ανάμεσά μας. Εξάλλου, το Ισλάμ στα Βαλκάνια, ιστορικά, ποτέ δεν υπήρξε ριζοσπαστικό – παραπέμπω στο αριστούργημα του νομπελίστα Σέρβου Ιβο Αντρις, το «Γεφύρι του Δρίνου». Οσο για την περίφημη εγκληματικότητα που κουβάλησαν στις αποσκευές τους, αυτή δεν είχε να κάνει ούτε με φυλετικό μίσος ούτε με εθνοτικές ή θρησκευτικές διαφορές. Οι «μαφίες» τους δεν είναι χειρότερες από τις δικές μας.

Τα πράγματα άλλαξαν ριζικά τα τελευταία χρόνια, όταν στις μεγαλουπόλεις άρχισε να συρρέει άγνωστος αριθμός μεταναστών, συνήθως αγνώστου ταυτότητος, ανθρώπων εξαθλιωμένων και πανικόβλητων. Δεν ήξεραν για ποιον λόγο βρέθηκαν εδώ, όπως κι εμείς δεν ξέραμε, ανθρώπων που δεν προσδοκούν τίποτε παρά μόνον το παρόν της επιβίωσής τους. Συνωστίζονται στο κέντρο της Αθήνας, σε συνοικίες ολόκληρες που έχουν εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους τους, και το μόνο που μπορούν να κάνουν για να επιβιώσουν είναι να οχυρωθούν πίσω από τα δικά τους ήθη. Γιατί αυτά τα ήθη φτιάχνουν το περίγραμμα της ζωής τους, της δίνουν μορφή, και χωρίς μορφή δεν υπάρχει ζωή.

Το όραμα της πολυπολιτισμικής κοινωνίας ήταν να δημιουργήσει ένα περίγραμμα τόσο γενναιόδωρο και τόσο ανεκτικό που θα μπορούσε να συμπεριλάβει όλες τις μορφές της ζωής, όσο διαφορετικές και αν ήσαν. Το κεντρικό σύνθημα του πολιτικού προγράμματος ήταν «σεβασμός στη διαφορά». Τα πρόσφατα γεγονότα στη Στοκχόλμη, ή παλιότερα στα παρισινά προάστια, και το 2005 οι βομβιστικές επιθέσεις του Λονδίνου δείχνουν ότι ο «σεβασμός στη διαφορά» έχει φτάσει στα όριά του. Οι γεωμέτρες της κοινωνικής ψυχολογίας θα μιλήσουν για κρίση. Μόνο που οι τρομοκράτες του Λονδίνου δεν ήσαν φτωχόπαιδα, και όταν έγινε η εξέγερση των προαστίων στη Γαλλία δεν υπήρχε οικονομική κρίση. Αν υπήρχε κρίση ήταν αυτή του πολυπολιτισμικού προτύπου.

Η ανοχή απέναντι στη διαφορά δεν αρκεί για να συστήσει κοινωνία. Οταν το Κοράνι υπερισχύει των κανόνων της δημοκρατίας και της ελευθερίας του λόγου, αυτός που το ενστερνίζεται δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι ο διπλανός του το αποδέχεται γιατί σέβεται την ελευθερία του να πιστεύει στο Κοράνι. Οι κοινωνίες, όσο ανεκτικές κι αν είναι, δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως πολυκαταστήματα τρόπων ζωής, ηθών και εθίμων.

Παρ’ ημίν, βέβαια, οι αρχαϊσμοί ευδοκιμούν. Συμφωνώ απολύτως με την πρωτοβουλία του κ. Καμίνη να ιδρυθεί τέμενος στην Αθήνα. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμη είναι απόδειξη ότι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει, ως κοινωνία, τους όρους που μας επιβάλλει η πραγματικότητα της ζωής μας. Και όσο η συνείδηση αυτή παραμένει ελλειμματική, τόσο η αγριότητα της Χρυσής Αυγής θα γιγαντώνεται. Το γεγονός ότι η πολυπολιτισμική κοινωνία, ακόμη και στις πιο εκλεπτυσμένες εκδοχές της, όπως στη Σουηδία, κατάντησε να είναι ένα πολυκατάστημα πολιτισμών δεν σημαίνει ότι δεν είναι μια πραγματικότητα.

Εχουμε τη δύναμη ως κοινωνία να την αντιμετωπίσουμε; Ελάτε τώρα. Εμείς ακόμη αγοράζουμε κοινωνική συνύπαρξη απ’ το ανατολίτικο παζάρι. Αντε λαϊκή αγορά, όπου οι ιδέες πουλιούνται απευθείας από τους παραγωγούς και η αντιμετώπιση του ρατσισμού γίνεται διά της απλής αναλογικής. ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ μαζί, ΣΥΡΙΖΑ χώρια, ΑΝ.ΕΛ. χώρια, Ν.Δ. χώρια. Ετσι όπως πάμε, θα δούμε αντιρατσιστικό νομοσχέδιο και απ’ τη Χρυσή Αυγή. Ποιος όμως μπορεί να πει τι είναι ο ρατσισμός σε μια κατ’ ευφημισμόν κοινωνία;

Και πώς θα αντιμετωπισθεί το πραγματικό μας πρόβλημα; Πόση μετανάστευση μπορούμε να αντέξουμε και με ποιον τρόπο;

Η Καθημερινή