Στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας - Του Πάσχου Μανδραβέλη

«Ως ένα ακόμη ελληνικό παράδοξο χαρακτηρίζουν άνθρωποι της αγοράς την ανάγκη εισαγωγής αλλοδαπών εποχικών εργατών γης στον κάμπο της Μακεδονίας», έγραφε πέρυσι η «Καθημερινή» (8/4/2012). «Σε μια περίοδο που η ανεργία χτυπάει κόκκινο, η Ελλάδα θα “εισαγάγει” και φέτος, κυρίως από την Αλβανία, εργατικό δυναμικό γης (περίπου 12.000 άτομα) που θα αναλάβουν τις δύσκολες αγροτικές εργασίες, κυρίως στους νομούς Πέλλας, Ημαθίας και Πιερίας».

Αν εξαιρέσουμε τους εγκλωβισμένους λόγω Δουβλίνου -που στοιβάζονται στις πύλες εξόδου, Πάτρα ή Ηγουμενίτσα- υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες που εργάζονται νομίμως ή παρανόμως στη χώρα. Πώς γίνεται λοιπόν σε μια χώρα με μεγάλη ανεργία να έχει και μεγάλη μετανάστευση; Είναι απλό: οι δεξιότητες και οι επιθυμίες του εγχώριου εργατικού δυναμικού δεν συμβαδίζουν με τη διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Ολόκληρο το σύστημα -από την οικογένεια, μέχρι τα ΑΕΙ- προσανατόλισε τους νέους να αποκτήσουν δεξιότητες χρήσιμες στην εσωστρεφή αγορά υπηρεσιών ενώ εξωστρεφείς κλάδοι -όπως είναι οι φράουλες Ηλείας- δεν βρίσκουν Ελληνες εργαζόμενους. Επειδή δε τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα δεν αποκτούν προστιθέμενη αξία (π.χ. διά της επεξεργασίας) παραμένουν ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές μειώνοντας το κόστος εργασίας, έχοντας δηλαδή κακοπληρωμένους μετανάστες που ζουν σε άθλιες συνθήκες, όπως γίνεται σε πολλά φραουλοχώραφα της Μανωλάδας.

Αυτό που ζούμε είναι η πολλαπλή κατάρρευση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Οι αγροτικές επιχειρήσεις βολεύτηκαν επί πολλά χρόνια με τα χαμηλά μεροκάματα των μεταναστών. Δεν εκσυγχρόνισαν την παραγωγή και δεν φρόντισαν να έχουν προστιθέμενη αξία. Παραμένουν ανταγωνιστικές όσο το κράτος κάνει τα στραβά μάτια στις παραβιάσεις της εργατικής και μεταναστευτικής νομοθεσίας.

Από την άλλη, όσο υπήρχαν δανεικά οι εκπαιδευμένοι για υπηρεσίες νέοι απορροφούνταν σε μεγάλο ποσοστό από το Δημόσιο. Τώρα δεν μπορούν ή και δεν θέλουν να κάνουν τις αγροτικές δουλειές που απέμειναν διότι, εκτός των άλλων, η αγορά είναι διαρθρωμένη τριτοκοσμικά. Αλλες δραστηριότητες που φέρνουν θέσεις εργασίας, π.χ. εξορύξεις, εμποδίζονται δυναμικά από τις ιδεοληψίες που χρόνια τροφοδοτεί η παλαβή Αριστερά. Οι νέοι με δεξιότητες στην παραγωγή υπηρεσιών δεν μπορούν να επιχειρήσουν στον ιδιωτικό τομέα διότι, προκειμένου να διατηρηθούν τα προνόμια όσων είναι εντός, συντηρείται ένα ασφυκτικό νομικό πλαίσιο (κλειστές αγορές, γραφειοκρατία κ.λπ.). Ετσι αποθαρρύνεται κάθε νέα δραστηριότητα.

Επομένως, το σύστημα διαμορφώνεται «παράλογα»: οι νέοι μας μένουν άνεργοι ή μεταναστεύουν στο εξωτερικό και οι μετανάστες έρχονται στα χωράφια για να παράγουν ανταγωνιστικά τα χαμηλής προστιθέμενης αξίας αγροτικά προϊόντα. Το γεγονός, δηλαδή, ότι εξάγουμε υψηλής ειδίκευσης ανθρώπινο δυναμικό και εισάγουμε χαμηλής, είναι η προσαρμογή της αγοράς εργασίας στο παραγωγικό μοντέλο που είχαμε χτίσει. Αυτή η προσαρμογή απλώς άργησε διότι με δανεικά υποαπασχολούσαμε χιλιάδες νέους υψηλής εξειδίκευσης στα γκρίζα γραφεία του Δημοσίου.

Το θέμα είναι απλό: όσο προσπαθούμε να συντηρήσουμε το παλιό μοντέλο τόσο αυτό θα προσαρμόζεται στα παραγωγικά κυβικά του. Αν δεν απελευθερώσουμε τους νέους ανθρώπους, ώστε να δοκιμάσουν νέα πράγματα θα έχουμε Μανωλάδες στο εσωτερικό και μεγάλες κοινότητες Ελλήνων στο εξωτερικό. «Είναι η οικονομία, ανόητε», που πρώτος είπε (κι όχι μ’ αυτές τις λέξεις) ο Μαρξ.

Η Καθημερινή