Η Σρεμπρένιτσα της ντροπής!

Μια μικρή αναφορά, αντί μνημοσύνου...

Επιτρέψτε μου σήμερα, φίλοι μου, την αναδημοσίευση ενός παλαιότερου άρθρου μου, προσαρμοσμένου στις νεότερες εξελίξεις, σχετικά με τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα τον Ιούλιο του 1995, ένα έγκλημα, που - δεκαοκτώ χρόνια μετά - παραμένει ακόμα ατιμώρητο.

«Η τραγωδία της Σρεμπρένιτσα θα μας στοιχειώνει για πάντα. Οι ευθύνες μας είναι τεράστιες».

Κόφι Ανάν, τ. Γεν. Γραμματέας ΟΗΕ

«Αυτό που συνέβη στη Σρεμπρένιτσα είναι ντροπή. Ντροπή, που πρέπει να μείνει στη μνήμη όλων των Ευρωπαίων».

Ζακ Ντελόρ, τ. Πρόεδρος Κομισιόν

Δεκαοκτώ χρόνια μετά την τραγική σφαγή, στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης δικάζεται ακόμα ο πρώην στρατιωτικός ηγέτης των Σέρβων της Βοσνίας, Ράτκο Μλάντιτς, για τα εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία και κυρίως για την αποτρόπαια και επαίσχυντη σφαγή της Σρεμπρένιτσα. Ο Μλάντιτς είχε συλληφθεί τον Μάιο του 2011 από τις σερβικές αρχές και η δίκη αναπόφευκτα αναβιώνει μνήμες σχετικά με τον πόλεμο της Βοσνίας, που μόνο αποτροπιασμό μπορούν να φέρουν σε κάθε ανθρώπινο νου.

Το Μάιο του 1992, όταν η Εθνοσυνέλευση των Σέρβων της Βοσνίας αποφάσισε τη δημιουργία του σερβοβοσνιακού στρατού, ο Μλάντις επελέγη ως επικεφαλής του και παρέμεινε αρχηγός επί προεδρίας Ράντοβαν Κάραζιτς και καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου στη Βοσνία. Ο Ράτκο Μλάντιτς κατηγορείται για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και παραβίαση του εθιμικού δικαίου του πολέμου. Η σοβαρότερη κατηγορία που αντιμετωπίζει όμως, είναι η σφαγή της Σρεμπρένιτσα το 1995, κατά την οποία εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους 8.000 άμαχοι μουσουλμάνοι, άνδρες και νεαρά αγόρια.

Αναλυτικότερα, οι κατηγορίες προς τον Κάρατζιτς, που συνελήφθη το 2008, και τον στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς, όπως διατυπώθηκαν από το «Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία» το 1995, είναι οι ακόλουθες (σύμφωνα με τη Wikipedia):

Πέντε περιπτώσεις εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας (εξόντωση, φόνος, διώξεις για πολιτικούς, φυλετικούς και θρησκευτικούς λόγους, απάνθρωπες πράξεις - μετακίνηση δια της βίας).

Τρεις περιπτώσεις παραβιάσεων του εθιμικού δικαίου του πολέμου (φόνος, τρομοκράτηση αμάχων, ομηρία).

Μια περίπτωση σοβαρής παραβίασης των Συνθηκών της Γενεύης (απρόκλητος φόνος εκ προθέσεως).

Παράνομος εκτοπισμός πληθυσμών αμάχων λόγω της θρησκευτικής ή εθνοτικής τους ταυτότητας.

Η ανθρωπότητα είχε πιστέψει ότι μετά τον Χίτλερ και τον Στάλιν δεν θα έβλεπε ποτέ ξανά παρόμοια ειδεχθή και αποτρόπαια εγκλήματα. Όμως, τον Ιούλιο του 1995, στο όνομα της εθνοκάθαρσης, συντελέστηκε στη Σρεμπρένιτσα η μεγαλύτερη μεταπολεμική σφαγή στην ευρωπαϊκή ήπειρο.  Από χρόνια άλλωστε, οι εθνικιστικές οργανώσεις είχαν αρχίσει να δρουν ανενόχλητες. Από το 2000 μέχρι σήμερα, αμερικανικοί δορυφόροι της CIA, χρησιμοποιώντας υπέρυθρους θερμικούς ανιχνευτές, εντόπισαν και εξακολουθούν να εντοπίζουν δεκάδες ομαδικών τάφων.

Δεκαοκτώ χρόνια μετά, και οι μαυροφόρες της Σρεμπρένιτσα ακόμα περιμένουν την τιμωρία των ανδρών που σκότωσαν τους γιους και τους συζύγους τους. Πολλές περιμένουν ακόμα να τους επιστραφούν οι σοροί των αγαπημένων τους για να τις θάψουν.

Η Σρεμπρένιτσα ήταν μια κωμόπολη 6.000 κατοίκων στη Νότια Βοσνία, όπου, πριν ξεσπάσει ο εμφύλιος, η ζωή κυλούσε ήρεμα και αθόρυβα στους καθημερινούς ρυθμούς της. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου ωστόσο, κατέφυγαν εκεί 20.000 πρόσφυγες Βόσνιοι, αφού η Σρεμπρένιτσα τελούσε υπό την απόλυτη προστασία του ΟΗΕ. Όμως, οι 100 Ολλανδοί κυανόκρανοι που επόπτευαν την περιοχή, αποδείχθηκαν ανεπαρκείς ποσοτικά και ποιοτικά, ενώ η βοήθεια που τους είχε υποσχεθεί ο ΟΗΕ έφτασε μετά τη σφαγή. Η Σρεμπρένιτσα ήταν ήδη στα χέρια του Μιλόσεβιτς, που την κατέλαβε ύστερα από μικρή αντίσταση.

Πράγματι, από τις 11 έως τις 18 Ιουλίου οι δυνάμεις των Σερβοβοσνίων, υπό τον στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς και την πολιτική κάλυψη του Ράντοβαν Κάρατζιτς και του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, προχώρησαν ανενόχλητοι στο εθνοκαθαρτήριο έργο τους, δηλαδή στην ανελέητη σφαγή περίπου 8.000 αμάχων ανδρών μουσουλμάνων 14 – 75 ετών, που άγγιξε τα όρια της γενοκτονίας. Η αδυναμία των Ολλανδών στρατιωτών να υπερασπιστούν την πόλη εξ άλλου, οδήγησε σε παραίτηση σύσσωμης της ολλανδικής κυβέρνησης.

Σύμφωνα με αναφορά του Ολλανδικού Ινστιτούτου Πολεμικής Τεκμηρίωσης (NIOD)  πάντως, στην επιχείρηση πήραν μέρος και δώδεκα Έλληνες, οι οποίοι ανήκαν στην ελληνική φρουρά εθελοντών. Το πιθανότερο είναι ότι ανήκαν σε ακραίες εθνικιστικές οργανώσεις, παρ’ όλο που τίποτα ακόμα δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα, καθ’ ότι άκρα του τάφου σιωπή καλύπτει τις σχετικές δραστηριότητες της εποχής εκείνης.

Η Ελλάδα, με την τότε κυβέρνηση, τάχθηκε στο πλευρό των «ορθόδοξων αδερφών Σέρβων» και οι εθελοντές πίστευαν ότι αγωνίζονται για να υπερασπιστούν τον χριστιανισμό από τη λαίλαπα του ισλαμισμού! Ο ίδιος ο Ράντοβαν Κάρατζιτς μάλιστα παρασημοφόρησε τους Έλληνες εθελοντές για το θεάρεστο έργο τους!

Μολονότι η αλήθεια είναι δύσκολο να αποδειχθεί, ο Άλεξ Χάγκεντορν, Γερμανός δικηγόρος και πρόεδρος του μεγαλύτερου δικηγορικού γραφείου της Ολλανδίας, στρέφεται κατά των Ηνωμένων Εθνών και της ολλανδικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβάνοντας τρεις βασικές κατηγορίες στην αγωγή του:

Πρώτον, ο θύλακας της Σρεμπρένιτσα παραδόθηκε χωρίς προηγουμένως να έχουν μεταφερθεί οι άνθρωποι από τους κυανόκρανους σε ασφαλείς περιοχές.

Δεύτερον, παράλειψη παροχής βοήθειας στους ανθρώπους που κατέφυγαν στον καταυλισμό στο Ποτότσαρι της Σεμπρένιτσα.

Τρίτον, ελλιπής ενημέρωση. Αν είχαν μεταδοθεί περισσότερες πληροφορίες, η επέμβαση ίσως να είχε πετύχει.

Όπως και να ‘χει πάντως το πράγμα, η ταπείνωση και ανεπάρκεια του ΟΗΕ, που θύμισε εκείνη της ΚτΕ, ανάγκασε τη διεθνή κοινότητα να βομβαρδίσει τις σερβοβοσνιακές περιοχές και η Βοσνία χωρίστηκε σε κροατομουσουλμανικό και σερβοβοσνιακό τομέα, ενώ το πρόβλημα δεν φαίνεται να παίρνει τέλος.

Ποιος έδωσε τελικά την εντολή για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα; Το σίγουρο είναι ότι για το ειδεχθές αυτό έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, μέχρι στιγμής έχουν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη μόνο δύο χαμηλόβαθμοι Σερβοβόσνιοι αξιωματικοί. Ο Μιλόσεβιτς δεν είναι πια στη ζωή, ενώ, όπως προαναφέρθηκε, εκκρεμούν οι δίκες Κάρατζιτς και Μλάντιτς. Στο μεταξύ, τον περασμένο Απρίλιο, ο Σέρβος πρόεδρος και γνωστός οραματιστής της Μεγάλης Σερβίας, Τόμισλαβ Νίκολιτς, σε εκ βαθέων συνέντευξη που παραχώρησε στην κρατική βοσνιακή τηλεόραση, ανέφερε: «Πέφτω στα γόνατα και ζητώ συγχώρεση για τη Σερβία, για το έγκλημα που διαπράχθηκε στη Σρεμπρένιτσα… Απολογούμαι για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από οιοδήποτε πρόσωπο στο όνομα του κράτους μας και του λαού μας».

Τελειώνοντας την αναφορά σ' αυτή την τραγική σφαγή, που μόνο όνειδος μπορεί να αποτελέσει για την πολιτισμένη Ευρώπη, θα παραθέσω μια ισλαμική προσευχή που είναι χαραγμένη στα σλαβικά, αραβικά και αγγλικά στην επιτύμβια στήλη του νεκροταφείου του Ποτότσαρι, όπου χιλιάδες θύματα είναι ενταφιασμένα. Στο νεκροταφείο αυτό, απέναντι από ένα εργοστάσιο μπαταριών, όπου ατέλειωτες σειρές από πράσινα μνήματα στέκουν αδιάψευστοι μάρτυρες του μεγάλου και απίστευτου κρίματος, αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά πόσο εύκολο είναι ο άνθρωπος να γίνει «απ-άνθρωπος». Τα λόγια που ακολουθούν παραπέμπουν νοηματικά, νομίζω, στην επιγραφή «Ποτέ πια», που είναι γραμμένη σε πολλές γλώσσες στο στρατόπεδο του Άουσβιτς.

«Στο όνομα του Αλλάχ του πολυεύσπλαχνου και συμπονετικού, ευχόμαστε η οδύνη να γίνει ελπίδα, η εκδίκηση δικαιοσύνη, τα δάκρυα προσευχή, ώστε η Σρεμπρένιτσα να μην ξανασυμβεί ποτέ».

Πόσο εύκολα επαναλαμβάνεται η Ιστορία...