Βασίλης Στεφανάκος: «Η ζωή στη φυλακή έχει τον τρόπο της να σε πληγώνει ή να σε θλίβει» - Συνέντευξη

Ο βαρυποινίτης Βασίλης Στεφανάκος μιλάει στην «Εφ.Συν.» μέσα από τις φυλακές Κορυδαλλού για την αυστηροποίηση των κανόνων, το σύστημα δικαιοσύνης, την απόπειρα απόδρασης Βλαστού και τη Χρυσή Αυγή: «Οποιος δηλώνει φασίστας, είναι άρρωστος και βλάκας».

«Οταν κλείνει η πόρτα του κελιού για 15-20 ώρες την ημέρα και είσαι σε ένα χώρο 2Χ5 με 2 και 3 άτομα, είτε παξιμάδι έχεις, είτε σολομό, είναι το ίδιο»

«Αμέσως μετά την απόδραση των «11» άρχισαν οι επιδρομές και τα βασανιστήρια στα κελιά αυτών που δεν επιχείρησαν να αποδράσουν!»

Μέσα στην αθλιότητα των ελληνικών φυλακών, μέσα στο τσουβάλιασμα κρατουμένων υπόδικων και κατάδικων, εκεί όπου όλοι, αθώοι και ένοχοι, Ελληνες και ξένοι βιώνουν τον ίδιο «πάτο» της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, κάποιοι επιμένουν να μιλάνε με ψυχραιμία και με απλά λόγια να δίνουν τις αληθινές διαστάσεις. Την αθλιότητα των φυλακών αναγνώρισε για τους δικούς του λόγους ακόμη και ο «διώκτης» μεταναστών και ευάλωτων υπουργός Νίκος Δένδιας. Οι φωνές των κρατουμένων σε μια αλλόκοτη χορωδία ενώνονται σήμερα ακόμη και με τις φωνές των σωφρονιστικών.

Ο Βασίλης Στεφανάκος, ένας «διάσημος» (χάρη και στις μιντιακές υπερβολές) κρατούμενος, που έχει φορτωθεί δίκαια ή άδικα τον μισό ποινικό κώδικα, δέχτηκε να μας δώσει μια συνέντευξη μέσα από τη φυλακή για όλα αυτά που συμβαίνουν εκεί -και όχι μόνο. Ισως κάποιοι καταλάβουν πως τελικά η αθλιότητα αυτή μοιάζει να εξυπηρετεί το σημερινό κράτος έκτακτης ανάγκης και καταστολής.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην Αντα Ψαρρά

• Είσαστε πολλά χρόνια μέσα στις ελληνικές φυλακές και έχετε ακούσει πολλές φορές για την ανάγκη αποσυμφόρησης και καλυτέρευσης των συνθηκών κράτησης. Εγινε ποτέ κάτι σ’ αυτήν την κατεύθυνση;

Είμαι μόνο έξι χρόνια στη φυλακή και δυστυχώς θα είμαι αρκετά ακόμα. Μέχρι πρότινος είχα πέσει στην παγίδα να προσπαθώ να εξηγήσω λογικά τον παραλογισμό. Μαζευόμασταν κάποιοι κρατούμενοι και αναρωτώμενοι γιατί να συμβαίνει αυτό ή το άλλο, αφού είναι άδικο και αντίκειται στους κανονισμούς, γράφαμε χαρτιά, τα υπογράφαμε και ζητούσαμε να εφαρμοστούν οι κανόνες ΤΟΥΣ. Παράλληλα, ως ένδειξη διαμαρτυρίας, κάναμε αποχή από το συσσίτιο ή διάφορα άλλα τερτίπια. Αν αυτό γενικευόταν και σε άλλες φυλακές, είχαμε επίσκεψη κάποιου γραμματέα ή και του ίδιου του υπουργού που μας διαβεβαίωναν πως είχαμε δίκιο και ήδη κάποιες επιτροπές δουλεύουν για την επίλυση των προβλημάτων. Επειτα, αρκετοί από εμάς βαυκαλιζόμενοι ότι κάτι πετύχαμε, όντας συνομιλητές των «επισήμων αρχών»… κομίζαμε γλαύκας. Αυτό που προέκυψε από τις επιτροπές είναι περισσότερη αυστηροποίηση, ενώ με τη γνωστή ασάφεια των καινούργιων νόμων, τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται. Φορτώνουν στην πλάτη ευθυνόφοβων ή διεφθαρμένων ή και τα δύο, διοικητικών υπαλλήλων τις τύχες και τις ζωές ολόκληρων οικογενειών με τον εισαγγελέα επόπτη της φυλακής σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου. Μη έχοντας καμία σχέση, βέβαια, με τον αυτοαποκαλούμενο Πιλάτο, αείμνηστο εισαγγελέα Δελαπόρτα. Ετσι, λοιπόν, όταν αδιάφοροι, ιδιοτελείς έως κακόβουλοι «κυβερνήτες» εφαρμόζουν κατά το δοκούν προχειρογραμμένους, ασαφείς κανόνες (νόμους) που θεσπίζονται εν είδει «βασιλικών διαταγμάτων», πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, τι μπορεί να περιμένει κανείς;

• Στον κατάλογο της αθλιότητας των συνθηκών διαβίωσης στη φυλακή ποια είναι τα πρώτα ζητήματα; Εχετε πει ότι μόνο το κόστος των μεταγωγών επιβαρύνει ασφυκτικά το κόστος λειτουργίας, με αποτέλεσμα να στερούνται οι κρατούμενοι το ελάχιστο.

Θα μπορούσα να σας μιλάω έξι χρόνια για τις συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές. Ναι μεν η κάθε μέρα είναι πανομοιότυπη με την άλλη, αλλά και τελείως ξεχωριστή. Εγώ δεν έχω προλάβει το σκληρό πρόσωπο των φυλακών, όπως παλαιότεροι, αλλά η ζωή στη φυλακή έχει τον τρόπο της να σε πληγώνει ή να σε θλίβει. Η έλλειψη χρημάτων, ναι μεν παίζει τον ρόλο της, όμως απ’ αλλού προέρχονται οι παθογένειες.

• Πρόσφατα σε συνέντευξη δηλώσατε ότι τα πράγματα ήταν τραγικά και τώρα έχουν φτάσει στο μη περαιτέρω. Συγκεκριμένα είπατε: «Κι όσοι μπορούν να συσπειρώσουν τον κόσμο αναρωτιούνται αν πραγματικά αξίζει τον κόπο. Αν προκύψει κάποιο όφελος βελτίωσης των συνθηκών. Δεν είμαι από κείνους που καθαγιάζουν τους κρατούμενους. Το μεγαλύτερο ποσοστό είναι επικίνδυνοι. Αλλά σε κάθε περίπτωση πίσω από κάθε κρατούμενο υπάρχει μια οικογένεια κι ένας κοινωνικός περίγυρος. Ο κρατούμενος δεν παύει να είναι άνθρωπος. Η κοινωνία κάνει λάθος. Δεν τη συμφέρει να βγαίνουν ορκισμένοι εχθροί της». Τι εννοείτε πίσω από αυτή την τραγική προειδοποίηση;

Οι φυλακισμένοι είναι κομμάτια της κοινωνίας – από εκεί προέρχονται. Αλλά και την κοινωνία πληγώνουν, είτε με τις πράξεις είτε με τα βάσανά τους. Στο συντριπτικό τους ποσοστό είναι άτομα που δεν τους δόθηκε η ευκαιρία για ομαλή ζωή ή για μόρφωση. Θα έπρεπε να τους βοηθήσει η πολιτεία να καταλάβουν το πρόβλημα και τις πηγές του. Αυτό, όμως, θα ήταν αυτοκτονικό για το σύστημα που βαφτίζεται πολιτεία, διότι θα μετέτρεπε τους ποινικούς κρατούμενους σε πολιτικούς κρατούμενους και τότε ναι μεν η κοινωνία δεν θα είχε κανένα πρόβλημα, θα είχαν όμως οι εκφραστές του συστήματος που κυβερνά. Οπότε τον αφήνουν ως έχει διότι εξυπηρετεί απόλυτα και παντοιοτρόπως, π.χ., να απολύουν σχολικούς φύλακες και να προσλαμβάνουν εξωτερικούς φρουρούς, να διώχνουν δασκάλους και γιατρούς και να προσλαμβάνουν αστυνομικούς.

• Τι ακριβώς συνέβη, αν γνωρίζετε, στην απόπειρα απόδρασης του Βλαστού, που έπεσαν σύμφωνα με την αστυνομία 500 σφαίρες. Ηταν τόσο επικίνδυνη η κατάσταση; Τι ακολούθησε την απόδραση των «11» με τις έρευνες των ΕΚΑΜ στις φυλακές της χώρας; Πώς βίωσαν οι φυλακισμένοι την εισβολή στα κελιά τους;

Τις 500 σφαίρες τις έριξαν εξωτερικοί φρουροί και αστυνομικοί, άλλωστε τραυματίες είχαμε μέσα στο ελικόπτερο, αλλά και τον Βλαστό. Ακόμα ψάχνουν για κάλυκες στη φυλακή και στο ελικόπτερο, για να αποδείξουν ποιος, πότε και πόσο πυροβόλησε. Απάντησαν στους πυροβολισμούς και οι «ιπτάμενοι» του ελικοπτέρου, αλλά ως «τζέντλεμεν» δεν τραυμάτισαν κανέναν, απλά ήθελαν να κοπάσουν τα πυρά των αστυνομικών για να μην τους σκοτώσουν. Φανταστείτε, αν έπεφτε το ελικόπτερο μέσα στο προαύλιο των Ακτίνων, θα αφανίζονταν 150 και πλέον άνθρωποι. Κι όλα αυτά, για να μη φύγει ένας! Αυτή η συμπεριφορά των αρχών είχε ως αποτέλεσμα να σκεφτούν και να πράξουν διαφορετικά οι Αλβανοί στην απόδραση των «11», αν κι αυτοί δεν τραυμάτισαν κανέναν. Αναρωτήθηκε κανείς γιατί στην ώρα μάχης που ήταν η αστυνομία, οι «11», αλλά και οι «εξωτερικοί συνεργάτες» έφυγαν σαν κύριοι; Σαφώς και δεν έχω καμία αγωνία για την αποτελεσματικότητα της αστυνομίας, απλά θέλω να επισημάνω το χάλι της. Βέβαια, μετά άρχισαν οι επιδρομές και τα βασανιστήρια στα κελιά αυτών που δεν επιχείρησαν να αποδράσουν!

• Σας κατηγόρησαν μέχρι και για «συμβόλαια θανάτου» μέσα από τη φυλακή και μάλιστα σας συνέδεσαν και με τον Ριτζάι αλλά και με τους αδελφούς Παλαιοκώστα. Πόσο αλήθεια και πόσο ψέμα είναι αυτό;

Δεν θα πείραζα ούτε μυρμήγκι για χρήματα. Με κανένα οικονομικό όφελος δεν αντισταθμίζω την ανθρώπινη ζωή. Δεν είχα τίποτα κοινό με τον Ριτζάι και τον Παλαιοκώστα, απλά είναι κάποιοι που γνώρισα κάποτε και κάποια στιγμή αργότερα βοήθησα το Ριτζάι να κρυφτεί.

• Είναι αλήθεια ότι η ομερτά στη φυλακή στοιχίζει ακόμα και σε ζωές κρατουμένων; Ισχύει το ότι στη φυλακή υπάρχουν αντίπαλοι στρατοί, όπου οι φτωχότεροι (συνήθως μετανάστες) υπηρετούν όσους είναι ψηλά στην ιεραρχία;

Είναι λίγο διογκωμένα αυτά. Πολύ λίγοι κρατούμενοι είναι συνεπείς στις επιλογές τους και τηρούν κάποιον αξιακό κώδικα. Στις φυλακές χάνονται ανθρώπινες ζωές από ναρκωτικά, αυτοκτονίες και ελλιπή ιατρική περίθαλψη. Επικρατεί αγελαία συμπεριφορά, γι’ αυτό διάφορες μειονότητες συσπειρώνονται για να αυτοπροστατεύονται, αν και μειονότητα στις φυλακές είναι οι Ελληνες. Τώρα, το πανάρχαιο «πλούσιος και φτωχός» λειτουργεί και μέσα στη φυλακή. Ομως, να ξέρετε πως το κυρίαρχο βάσανο μέσα στη φυλακή είναι η ΦΥΛΑΚΗ. Οταν κλείνει η πόρτα του κελιού για 15-20 ώρες την ημέρα και είσαι σε ένα χώρο 2×5 με 2 και 3 άτομα, είτε παξιμάδι έχεις είτε σολομό, είναι το ίδιο.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

«Η αντιμετώπιση από το δικαστικό σύστημα θάβει κυριολεκτικά τους ανθρώπους»

• Πώς είναι η ζωή σήμερα μέσα στη φυλακή; Λίγο καιρό πριν είχατε γράψει: «Θυμάμαι εποχές που η αδικία επί των αδυνάτων ακόμα και των εγκλείστων ευαισθητοποιούσε και προβλημάτιζε, διότι αν στα Τρίκαλα απέδρασαν 10 είναι άλλοι 800 που βασανίστηκαν ενώ δεν προσπάθησαν να αποδράσουν. Αυτοί λοιπόν [οι δημοσιογράφοι] που κάποτε ήταν σωσίβιο και ελπίδα για τους αδικημένους, η φωνή τους, τώρα επενδύουν στην καταστροφολογία και προσπαθούν να βοηθήσουν την τράπεζα των αφεντικών τους παρέα με τους πολιτικούς αρχηγούς. Αλλά ένα δεν καταλαβαίνουν όλοι αυτοί που θέλουν υποταγμένους τους ανθρώπους: τα «σκυμμένα κεφάλια έχουν μόνο πίσω σκέψεις» και προσχωρούν στην ηθική του «μνησίκακου» όπως την περιγράφει ο Νίτσε, η οποία είναι ατελέσφορη μεν, πολύ επικίνδυνη δε».

Οι κρατούμενοι δεν μπορεί και δεν πρέπει να βασίζονται στην ευαισθησία της κοινωνίας. Πρώτον διότι αυτή δεν περισσεύει. Υπάρχουν αναξιοπαθούντες που στενάζουν σήμερα και έχουν ανάγκη αυτήν την ευαισθησία. Δεύτερον, γιατί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο οι κρατούμενοι υπήρξαν κοινωνικά άδικοι, όχι μόνον όπως αυτό ορίζεται από τον νόμο, αλλά και από τις αρχές της ηθικής. Η συντεταγμένη πολιτεία, όπως είπαμε, τους χρειάζεται έτσι και χειρότερους ως δαιμονοποιημένα αρπακτικά. Βεβαίως οι πλούσιοι προστατεύονται ενοικιάζοντας αστυνομικούς με 2.000 το κομμάτι και 2.500 αν έχει… «αλογοουρά». Και οι φτωχοί είναι άξιοι της μοίρας τους. Αλλά και η κοινωνία πρέπει να διακρίνει ότι αν αφαιρέσεις ένα ποσοστό 5 έως 10% των κρατουμένων, που είναι διαβόητοι ή περιβόητοι, δεν χαρακτηρίζουν τους υπόλοιπους κρατούμενους, ούτε τα λίγα θετικά ούτε τα πολλά αρνητικά στοιχεία των διαβόητων. Είναι αρκετοί αυτοί που στραβοπάτησαν μία φορά και έχουν πέσει στον λάκκο με τα φίδια και δεν μπορούν να ξεκολλήσουν. Η αισχρή αντιμετώπιση από το δικαστικό σύστημα θάβει κυριολεκτικά τους ανθρώπους, διότι όταν παραμένουν πάνω από τρία έως τέσσερα χρόνια στη φυλακή, αρκετοί περνάνε στην άλλη όχθη. Δεν τη φοβούνται τη φυλακή, τη θεωρούν ένα ενδεχόμενο πια στη ζωή τους.

• Ποια είναι η δική σας προσωπική εμπειρία από ό,τι εννοούμε λέγοντας σύστημα δικαιοσύνης; Τελικά μόνο του πουλιέται το λαθραίο πετρέλαιο, για παράδειγμα;

Μην αναρωτιέστε πώς πουλιέται το λαθραίο πετρέλαιο. Είναι φτηνό και πουλιέται όπου να ’ναι. Αν αναρωτηθούμε όμως από πού πηγάζει, θα βρούμε μόνον καράβια και μεγάλες εταιρείες.

• Σήμερα, με δυο λόγια, σαν «ειδικός» μετά από τόσα χρόνια και χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες, ποια είναι η άποψή σας και τι θέλετε να ακούσουν όλοι όσοι είναι εκεί έξω αλλά και μέσα;

Αν σου προκύψει στη ζωή σου η «σάρα και η μάρα» τότε θα έρθει και το «κακό συναπάντημα»: φυλακή. Η λίγη φυλακή, αν είσαι νέος και τη γλιτώσεις από τις επιδημίες της φυλακής, μπορεί να είναι «καλό σχολείο». Αλλά, στην περίπτωση που είναι πολλή η φυλακή, αυτά που σε βοηθάνε να κρατήσεις υγιή το μυαλό, την ψυχή και το σώμα είναι ακριβώς τα ίδια πράγματα που σε αγχώνουν και σε πονάνε. Είναι η διατήρηση της αξιοπρέπειάς σου, αλλά και η έγνοια για την οικογένεια και γι’ αυτούς που η κατάστασή σου επηρεάζει τη ζωή τους. Θα ήθελα να πω, σε φίλους και μη, ότι πρέπει να έχουμε μία άλλη ανάγνωση στον «κοινωνικό αυτοματισμό». Πρέπει να είναι «αριστερότροπος» με χροιά αλληλεγγύης και συν-αντίστασης. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα «γουναράδικα», μια που τα επικαιροποίησαν στο Κοινοβούλιο και πολύ σωστά έκαναν, έχουν δύο εισόδους: μία για τις «αλεπουδάρες που πάνε για ψώνια» και την πίσω πόρτα για τις «αλεπουδίτσες που πάνε για γδάρσιμο». Αρα, λοιπόν, είναι πάρα πολλές οι πιθανότητες να ανταμώσουμε!

Η Εφημερίδα των Συντακτών