Μία ιστορική ημέρα: Ο Μίκης στην Ακαδημία - Του Γιώργου Μαλούχου

Με καθυστέρηση πολλών ετών, ουσιαστικά δεκαετιών, η Ακαδημία Αθηνών υποδέχεται σήμερα τον Μίκη Θεοδωράκη ως επίτιμο μέλος της. Είναι μία ιστορική ημέρα όχι μόνον γιατί αποκαθιστά μία εξόφθαλμη “αντικανονικότητα”, ως προς το πρόσωπο και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και για όλα όσα συμβολίζει πέρα από εκείνον – και αυτά είναι πάρα πολλά κι εξίσου σημαντικά.

Η Ακαδημία Αθηνών ιδρύθηκε σε εποχές ταραγμένες, από τον Θεόδωρο Πάγκαλο ως δικτάτορα το έτος 1926, τρεις μόλις μήνες από τη στιγμή που εκείνος κατέλαβε την εξουσία. Αν και εξ αρχής το επιστημονικό και ηθικό επίπεδό της υπήρξε και έκτοτε παρέμεινε υψηλό, τόσο οι συνθήκες ίδρυσής της, όσο και οι μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα την τοποθέτησαν, λιγότερο ή περισσότερο δίκαια, σε ένα από κάθε άποψη έντονα συντηρητικό και σίγουρα, από πλευράς παρέμβασης στα γεγονότα, επιλεγμένα ουδέτερο πλαίσιο. Αυτή όμως ίσως να ήταν τελικά και μία ορθή επιλογή: Το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας έμεινε έτσι έξω από τις φοβερές πολιτικές συγκρούσεις κάτι που συνέβαλε ουσιωδώς στη διατήρηση του κύρους και της νηφαλιότητάς του.

Ο Μίκης Θεοδωράκης, από την άλλη πλευρά, βρέθηκε ακριβώς στον αντίποδα: καλλιτέχνης με διεθνή αναγνώριση ήδη από τα τριάντα τόσα του χρόνια, με συμβόλαιο στην εκδοτική μουσική εταιρία Μπούζει εν Χοκς στη δεκαετία του 1950, με έργα του να αναβαίνουν με τεράστια επιτυχία στο Κόβεντ Γκάρντεν και σε άλλες θρυλικές αίθουσες της Ευρώπης, αλλά και να ηχογραφούνται ήδη από τότε από αρχιμουσικούς του βεληνεκούς του Σερ Τόμας Μπίτσαμ, όπως το μπαλέτο “Οι εραστές του Τερουέλ”, ο Μίκης, αν δεν ήταν μάχιμος αριστερός, αν δεν είχε αποφασίσει να αφιερώσει τη ζωή του στον αγώνα του, ήταν το “φυσικότερο”, το πιο αυτονόητο, να γίνει μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από πολύ νωρίς. Κι αυτό μιλώντας μόνον ενδεικτικά για τμήμα του έργου του το οποίο, δυστυχώς, δεν έχει ακόμα καταστεί επαρκώς γνωστό στο ελληνικό κοινό και αφήνοντας στην άκρη όσα έχει κάνει για την ταυτότητα και τη συνείδηση της ελληνικότητας, για την κοινωνία στην οποία ζει και για τις γενιές ελλήνων που έρχονται.

Ομως ο Μίκης ήταν και εξακολουθεί να παραμένει αυτό που είναι: ένας μαχητής πατριώτης, πολιτικός προοδευτικά, μέγας πνευματικός δημιουργός που δεν ησυχάζει ποτέ. Και η Ακαδημία, επίσης, δεν άλλαξε σήμερα που τον υποδέχεται. Γι αυτό ακριβώς έχει και ιστορική σημασία η σημερινή ημέρα, στην οποία αναμένεται να μιλήσει με θέμα – τι άλλο; - “Η μόνη λύση”. Τώρα, βρίσκονται μαζί σε μία από τις πιο κρίσιμες εποχές για αυτόν τον τόπο και αυτό, σε επίπεδο συμβόλων και κατευθύνσεων, κάτι σημαίνει.

Είναι μία ημέρα και μία ομιλία που σίγουρα, οι επόμενες γενιές θα την αποθησαυρίσουν ως μεγάλη για τα πνευματικά πράγματα της χώρας. Μακάρι να το καταλάβει και η παρούσα γενιά. Ιδίως οι πολιτικοί της.

ΤΟ ΒΗΜΑ