Άλλο έξοδος, άλλο είσοδος! - Του Θάνου Τζήμερου

Τα Οικονομικά δεν είναι μόνο ποσοστά και καμπύλες. Είναι και κοινωνιολογία και πολιτική επιστήμη και "πιάτσα". Τα μαθηματικά μοντέλα στα οικονομικά έχουν σχετική ισχύ: για να μελετήσεις ένα μέγεθος, πρέπει όλες οι άλλες παράμετροι που υπεισέρχονται στην διαμόρφωσή του, να παραμένουν σταθερές (ceteris paribus). Πράγμα που σπανιότατα ισχύει. Αν επικεντρωθείς στα οικονομικά μεγέθη και αγνοήσεις τους παράγοντες που τα διαμόρφωσαν, απέτυχες.

Η πρόσφατη έξοδος της Ελλάδας στις αγορές είναι η αποθέωση της υποκειμενικότητας σε μια υποτίθεται τεχνικού χαρακτήρα απόφαση. “Θρίαμβος” οι μεν, “καταστροφή” οι δε. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; Ας το δούμε ψύχραιμα.

Έπρεπε να βγούμε στις αγορές; Κάποια στιγμή, ναι! Είναι αδύνατον για ένα κράτος να μένει εσαεί στη θερμοκοιτίδα. Ούτε μπορούν να σου δανείζουν για πάντα με επιτόκιο 1,25% όταν οι περισσότεροι από τους δανειστές σου δανείζονται ακριβότερα!

Πότε όμως έπρεπε να γίνει αυτό; Αυτές τις μέρες ακούσαμε, κατά κόρον, την ιστορία του πολυτραυματία που ήταν διασωληνωμένος στην εντατική και τώρα σηκώθηκε και κάνει τα πρώτα βήματα στον διάδρομο. Θα ήταν καλό το παράδειγμα, με μία προϋπόθεση: στο διάστημα της εντατικής να είχαν γίνει και οι εγχειρήσεις ανάταξης των καταγμάτων. Αυτό όμως δεν έγινε. Οπότε, μιας και μας αρέσουν τα παραδείγματα, ας πούμε ολόκληρη την ιστορία, χωρίς περικοπές, και μετά ας πάμε και στα μαθηματικά των Οικονομικών.

Μπήκε λοιπόν ο πολυτραυματίας (ελληνική οικονομία) στην εντατική ενός διαλυμένου νοσοκομείου με αλμπάνηδες γιατρούς (ελληνικό πολιτικό σύστημα) και με διευθυντή έναν αριβίστα (ελληνική κυβέρνηση), που ήθελε να τα έχει καλά κυρίως με τους αλμπάνηδες γιατρούς παρά με τους ασθενείς. Τη νοσηλεία όμως την πλήρωνε η Ασφαλιστική (Ε.Ε. – ΔΝΤ).

Βλέποντας τους “γιατρούς” να μην ξέρουν τι να κάνουν και να προτείνουν άλλος κοφτές βεντούζες κι άλλος γυμναστική με βάρη, η Ασφαλιστική έστειλε τους δικούς της γιατρούς (τρόικα). Δεν ανέλαβαν όμως οι ίδιοι τον ασθενή. Ούτε τεστάρησαν τους αλμπάνηδες, ούτε επιθεώρησαν το νοσοκομείο για να δουν αν μπορεί να αναλάβει τέτοιες εγχειρήσεις. Πήγαν στον θάλαμο, είδαν τον πολυτραυματία πέντε λεπτά, του μέτρησαν την πίεση, κι έδωσαν ένα κατεβατό από οδηγίες (μνημόνιο) για το πώς πρέπει να γίνει η επέμβαση (μεταρρυθμίσεις) και τι φάρμακα θα πρέπει να πάρει για την ανάρρωση. Τους άφησαν και λεφτά (δανειακή σύμβαση) για να αγοράσουν υλικά για την επέμβαση και για να πάρουν και μηχανήματα για το χειρουργείο και την εντατική (πληροφορική στο δημόσιο) μια και τα δικά τους είχαν χαλάσει κι έδειχναν ό,τι ήθελαν (greek statistics). “Θα τα εφαρμόσετε;” “Ναι!!!” απάντησαν μ΄ένα στόμα οι “γιατροί” του νοσοκομείου.

Τίποτε δεν έκαναν. Έφαγαν τα λεφτά χωρίς να πιάσουν νυστέρι ούτε μια φορά, χωρίς να κολλήσουν ούτε ένα σπασμένο κόκκαλο. Κάποια στιγμή οι επιθεωρητές της Ασφαλιστικής ξαναήρθαν. Βρήκαν τον ασθενή γεμάτο τσιρότα (νομοσχέδια) σε απίθανα σημεία. “Τι είναι αυτά;” άρχισαν να φωνάζουν. “Ά, όλα κι όλα! Κουμάντο στη δουλειά μας δεν θα κάνετε εσείς” ξεσηκώθηκαν “γιατροί” και “νοσηλευτές” του “νοσοκομείου” και τους έδιωξαν.

Να μην τα πολυλογούμε, αυτή η ιστορία επαναλήφθηκε πολλές φορές, με την ίδια κατάληξη. Οδηγίες και “νίπτω τας χείρας μου” οι μεν, κοροϊδία και τσαμπουκά οι δε. Αλλά το παραδάκι έπεφτε, γιατί ο ασθενής είχε και ένα πανάκριβο συμβόλαιο ζωής (ζώνη του ευρώ) κι άμα πέθαινε (Grexit) η Ασφαλιστική κινδύνευε με κατάρρευση. Μέχρι που πέρασε ο προβλεπόμενος χρόνος νοσηλείας και έφτασε η ώρα (ευρωπαϊκές εκλογές) που οι συγγενείς του άρρωστου που πλήρωναν για τη νοσηλεία του (ευρωπαίοι φορολογούμενοι) έπρεπε να δουν αν υπήρξε πρόοδος. Αν δεν έβλεπαν, υπήρχε μεγάλος κίνδυνος να πάψουν να πληρώνουν την Ασφαλιστική και να απολύσουν και τους γιατρούς – επιθεωρητές, γιατί κάτι έχει πάρει το αυτί τους ότι δεν είναι κι αυτοί τόσο καλοί όσο θέλουν να διαφημίζονται.

Οπότε εκεί που μόνο “καντήλια” και “καρφιά” άκουγες από κάθε πλευρά, ξαφνικά όλοι αγαπήθηκαν. “Τι καλούς γιατρούς έχει αυτό το νοσοκομείο!”, να λεν οι επιθεωρητές της Ασφαλιστικής, “πόσο μας βοήθησαν με τις οδηγίες τους!” να λεν οι αλμπάνηδες. Σήκωσαν, άρρον – άρρον, και τον έρμο τον τραυματία από το κρεβάτι, υποβασταζόμενο, να κάνει δύο βήματα και τα τράβηξαν με το κινητό. Μετά, το video το έστειλαν σε studio κι εκεί οι τεχνικοί (ανάδοχοι του ομολόγου: Bank of America, Merrill Lynch, Deutsche Bank, Goldman Sachs, HSBC, JP Morgan, Morgan Stanley) εξαφάνισαν από το πλάνο, με ειδικά εφέ, τους βαστάζους και εμφάνισαν τον τραυματία να περπατάει μόνος του για 2-3 βήματα.

Βέβαια, το ότι σηκώθηκε με τα κόκκαλα διαλυμένα, επιδείνωσε την κατάστασή του (επιτόκιο 4,75% αντί για 1,25%) αλλά οι συγγενείς ηρέμησαν και στη συνέλευση των μετόχων (ευρωεκλογές) το διοικητικό συμβούλιο της Ασφαλιστικής και οι γιατροί, θα επιβιώσουν, έστω και δύσκολα.

Πάμε τώρα στα “καθαρά” Οικονομικά. Ήταν καλό το επιτόκιο 4,75% για μια χώρα που βγαίνει στις αγορές μετά από 5 χρόνια καραντίνα; Βεβαίως, αν σκεφτεί κανείς ότι η Ιρλανδία που από φέτος έκανε ολική επαναφορά βγήκε για πρώτη φορά στις αγορές τον Ιούλιο του 2012 με 5,9% και η Πορτογαλία τον Ιανουάριο του 2013 με 4,9%.  Αρκεί αυτό να είναι το πρώτο βήμα, ώστε στο δεύτερο να πετύχει 3,75%, και στο τρίτο 2,58% ποσοστό στο οποίο ήταν η απόδοση του πενταετούς ομολόγου της Πορτογαλίας στις 9 Απριλίου 2014.

Είναι αυτό απόδειξη της εμπιστοσύνης των αγορών; Όχι! Με τις επενδυτικές ευκαιρίες στις αναδυόμενες αγορές να λιγοστεύουν, και τα επιτόκια στα “ασφαλή” ομόλογα να είναι λίγο πάνω από το μηδέν, το 4,75% είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία, όταν μάλιστα καλύπτεται από το Αγγλικό Δίκαιο, δηλαδή αν δεν με πληρώσεις θα σου κατάσχω ίσης αξίας κρατική περιουσία.

Θα είναι αυτή η έξοδος στις αγορές και είσοδος στην φυσιολογική διαδικασία χρηματοδότησης; Όχι! Ούτε για αστείο! Το “γιατί” μπορεί κανείς να το καταλάβει πολύ εύκολα, αν δει τη συγκυρία που διαμόρφωσε το 4,75%. Μερικές εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές, με τον εθνικισμό και τον ευρωαρνητισμό να χτυπάνε κόκκινο στις χώρες της Ε.Ε. και με τους ημίτρελους της Κουμουνδούρου να ονειρεύονται Αργεντινές και Βενεζουέλες, κανένας δεν θα διακινδύνευε να πει το παραμικρό αρνητικό για τον Σαμαρά. Ούτε καν ότι περπατάει ατσούμπαλα. Έτσι έγιναν ξαφνικά fan του “σταθεροποιητή” όλοι όσοι μέχρι τώρα χτυπούσαν καμπανάκια (τι καμπανάκια; -  τα κανόνια του Ναβαρόνε χτυπούσαν...) για όσα η κυβέρνηση υπόσχεται ότι θα κάνει, αλλά μετά σφυρίζει αδιάφορα: από τις δομικές μεταρρυθμίσεις που έχουν παγώσει μέχρι την κατάργηση των φόρων υπέρ τρίτων, κι από την μηχανογράφηση μέχρι τη διαδικασία αδειοδοτήσεων.

Το φετινό πρωτογενές προήλθε από ρήμαγμα των αποταμιεύσεων της μεσαίας τάξης κι από συγκυρίες που αποκλείεται να έχουμε άλλη χρονιά: το 2014 δεν θα έχουμε τις επιστροφές των κερδών που είχαν οι κεντρικές ευρωπαϊκές τράπεζες από τα ελληνικά ομόλογα (περίπου 2 δις ευρώ, τα οποία έχασαν επενδυτές, άλλες τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και ιδιώτες) ούτε τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος και ακινήτων που κατρακυλάνε, ούτε έσοδα από τα αυτοκίνητα που παρέδωσαν πινακίδες, ούτε από τις εταιρείες που τα μάζεψαν κι έφυγαν. Κι ούτε οι δημόσιες επενδύσεις θα μπορούν να είναι μόνιμα στο μηδέν και η χώρα να συνεχίσει να λειτουργεί. Οι εξαγωγές για το 2013 μειώθηκαν κατά 2,2%. Η βελτίωση του ισοζυγίου πληρωμών οφείλεται στην ακόμα μεγαλύτερη μείωση των εισαγωγών!

Επίσης, όσο ο ρυθμός ανάπτυξης είναι μικρότερος από το επιτόκιο, κάθε νέο δάνειο, όσο μικρό επιτόκιο κι αν έχει, συσσωρεύει χρέη. Τέλος, πρωτογενές σημαίνει χωρίς να υπολογίζονται τα τοκοχρεωλύσια παλαιών δανείων τα οποία το 2013 έφθασαν στο τερατώδες ποσό των 31 δισεκατομμυρίων ευρώ!

Η μαγική εικόνα θα διαλυθεί τον Ιούνιο. Οι ευρωεκλογές θα έχουν περάσει μαζί με την ελληνική προεδρία, οι εθνικιστές στην Ευρώπη και οι φασίστες στην Ελλάδα (μαύροι και κόκκινοι) θα έχουν πάρει ό,τι είχαν να πάρουν, οπότε οι επικεφαλής της Ε.Ε. δεν θα έχουν κανέναν λόγο να παίζουν το θέατρο «Η Ελλάδα μεταρρυθμίστηκε».

Η έξοδος στη αγορές δεν θα σημάνει και είσοδο σ΄αυτές. Οι διεθνείς αναλυτές θα εξακολουθήσουν να περιγράφουν την Ελλάδα ως μια εξαιρετικά επισφαλή χώρα για επενδύσεις και το μόνο κεφάλαιο που σε τέτοιο περιβάλλον ρισκάρει να βάλει λεφτά είναι το άγρια κερδοσκοπικό, που ψάχνει για "αρπαχτές". Ακόμα κι αν γίνει η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων (τα σημερινά βρέφη θα πληρώνουν για όλη τους τη ζωή...) τα έσοδα του 2014 θα καταρρεύσουν.

Επισημαίνοντας το χρηματοδοτικό κενό η Ε.Ε. θα έχει δύο επιλογές: να μας αφήσει να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας, σπαρτιάτικα, ή να μας δώσει νέο δάνειο. Προβλέπω ότι και τα δύο θα συμβούν, διαδοχικά. Τέλος του 2014 και αρχές του 2015 θα φανεί ότι λεφτά αλλά και... φορολογούμενοι δεν υπάρχουν, και στη συνέχεια, αφού μισθοί του Δημοσίου και συντάξεις πληρωθούν για κάποιους μήνες με αναγκαστικό δάνειο (400 ευρώ στο χέρι και άλλα 400 σε ομόλογα) και τα  supermarkets αδειάσουν, οι σημερινοί τζάμπα μάγκες θα παρακαλούν για νέο δάνειο.

Ίσως τότε δούμε φως, γιατί αυτή η τρίτη δανειακή σύμβαση θα έχει και άλλους όρους, με την Ε.Ε. όχι σε ρόλο συμβούλου – παρατηρητή αλλά διαχειριστή, που θα χρειαστεί άλλα δύο χρόνια τουλάχιστον για να φέρει στα ίσια του το νεοελληνικό κρατικό εξάμβλωμα. Οπότε, η πραγματική είσοδος στις αγορές θα γίνει μετά το 2018. Μέχρι τότε, ας πανηγυρίσουμε την έξοδο. Το έκαναν κι οι Μεσολογγίτες μετρώντας τους επιζώντες.
Market News