Μοντέρνοι Ιεροεξεταστές - Του Φώτη Θαλασσινού

Οι λάτρεις της λογοτεχνίας του φανταστικού ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζονται σαν ένα ξεχωριστό κομμάτι της αναγνωστικής κοινότητας. Τα βιβλία που διαβάζουν δεν μπαίνουν ποτέ στην κατηγορία των ευπώλητων στις αντίστοιχες λίστες που εμφανίζονται στις καθεστωτικές εφημερίδες της Ελλάδας. Το φερόμενο ως υγιές υποσύνολο των αναγνωστών μοιάζει να κοιτάζει με υψωμένο τον αυχένα και με διάθεση υποταγής τους τίτλους που ανήκουν στην στιγματισμένη και ως παραλογοτεχνία του διαφορετικού. Το ίδιο φαινόμενο επαναλαμβάνεται και με τα χριστιανοκεντρικά θεολογικά βιβλία. Μια ολόκληρη χώρα έχει αμαυρώσει σιωπηλά, με μύχιο και κεκαλυμμένο τρόπο, την βυζαντινή περίοδο της ιστορίας της για αναφανδόν πολιτικούς λόγους. Όλα όμως και παρά την εθελοτυφλία συνεχίζουν να υπάρχουν και ο αριθμός των πιστών τους είναι πια πάρα πολύ μεγάλος. Το ζήτημα είναι πως τον πρώτο λόγο και τη διάθεση για την δημιουργία των λεγόμενων λογοτεχνικών κανόνων την έχουν οι φυρόμυαλοι κριτικοί και ταυτόχρονα κυνηγοί της αλήθειας του εμφυλίου πολέμου. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην οποία ο λογοτέχνης υποχρεούται να περάσει μια περίοδο της ζωής του για να ξεκαθαρίσει τη στάση του απέναντι σε όλες αυτές τις πολιτικές τροχοπέδες της φαντασίας του. Κυρίως όμως και πιο πολύ απ' όλους, την μεγαλύτερη πίεση, την δέχεται ο αναγνώστης. Ευτυχώς κωφεύει και πορεύεται πλέον πρωτοπόρος για την ριζική αλλαγή των παρωχημένων νοοτροπιών των εγωμανών παραγόντων της τέχνης. Η λογοτεχνία του φανταστικού δεν υπήρξε κατ' ουσίαν ποτέ τέτοιο πράγμα. Τα βιβλία της είναι γεμάτα μεταφορές, συμβολισμούς, ευφάνταστες και συνάμα ρεαλιστικότατες προεικασίες των μελλοντικών κοινωνιών. Η καταγεγραμμένη φαντασία είναι η πρώτη προσέγγιση που έκανε ο ανθρώπινος νους στην ύπαρξη των παράλληλων συμπάντων. Δεν μπορεί να συνιστά, έστω και αμελητέα, απόκλιση απ' τα κοινώς αποδεκτά ήθη ένας τέτοιος αθησαύριστος πνευματικός πλούτος. Κάθε φορά που κάποιος ανοίγει ένα βιβλίο της συγκεκριμένης κατηγορίας ξέρει πολύ καλά και είναι ετοιμασμένος για τις ομορφότερες αιωρήσεις πάνω από βουλεβάρτα φανταστικών πολιτισμών, ανάμεσα σε πανύψηλα κτήρια φτιαγμένα από σάπφειρο. Θ' ακούσει τους πιο ενδεείς ήχους και θα δει με την εσωτερική του όραση την πιο μεγάλη αλήθεια: Η φαντασία είναι η πιο φιλότιμη προσπάθεια για τον άνθρωπο να ζήσει και να διώξει τον εγγενή του τρόμο για τον κενό «αληθινό» κόσμο. Κάπως έτσι, απ' αυτή τη μικρή απόκλιση απ' τους λογοτεχνικούς κανόνες και τον ανώδυνο στιγματισμό των ασυμμόρφωτων, ξεκινάει μια διαβάθμιση της διαφορετικότητας που φτάνει μέχρι το ρατσισμό κι ακόμη πιο βαθιά.

Περνώντας απ' τον χώρο του πνεύματος σ' αυτόν της πνευματικής ζωής θα συναντήσουμε μια συλλογική υστερία και διάθεση για απώθηση των ευαίσθητων και ρομαντικών ψυχών. Ο ρομαντισμός εδώ απαντάται με την σωστή του ερμηνεία. Περιλαμβάνει τους ανθρώπους που βασανίζονται από δισεπίλυτα υπαρξιακά αινίγματα τα οποία για να λύσουν κάνουν τα πάντα. Ψάχνουν στην ομορφιά και την χαώδη ευταξία της φύσης το σκίρτημα για την αναρρίπιση της φλόγας που θα κάψει την απελπισία μέσα τους. Κανείς μπορεί να δει τέτοιους ανθρώπους, μόνους τους, να περιδιαβαίνουν ερημικές και άγριες φυσικές μαγείες στην προσπάθειά τους ν' αφουγκραστούν φαντάσματα πιο παλιά κι απ' τον Θεό που υποτονθορύζουνε στο τυχερό αυτί τους ό,τι μέχρι πρότινος παρέμενε άρρητο και ακατάληπτο. Οι άνθρωποι αυτοί μένουν μόνοι τους γιατί περπατάνε με τις καρδιές τους ανοιχτές και λένε τα πάντα δυνατά τρομάζοντας με την ειλικρίνεια τους τον βολεμένο και αδρανή καθωσπρεπισμό. Διώκονται με κάτι σιωπηλές ζήλειες σε μια βουβή και βαριά, πνιγηρή μοναξιά. Γίνονται αποσυνάγωγοι, τους ταυτίζουν με την ψυχική ασθένεια γιατί είναι προφήτες και βλέπουν πίσω απ' τα πράγματα αυτά που μέλλονται να γίνουν. Δέχονται θυσιαστικά το ρόλο που τους δίνουνε οι άλλοι. Μια απ' τις κουβέντες του Χριστού ειπώθηκε για αυτούς: «Ουδείς προφήτης δεκτός εν τη πατρίδι αυτού». Ο Μπωντλαίρ συνέθεσε ένα από τα ομορφότερα πεζοτράγουδά του γι' αυτούς τους ωραίους με το καταραμένο χάρισμα της ενόρασης και διόρασης. Το ονόμασε, Η Φωνή. «Από τότε κρατάει αυτό που μπορεί, αλίμονο! Να ειπωθεί πληγή μου και πεπρωμένο μου. Πίσω από τις σκηνοθεσίες της απέραντου υπάρξεως, στο μελανότερο της αβύσσου, βλέπω καθαρά κόσμους παράξενους, και, θύμα εκστατικό της οξυδέρκειάς μου, σέρνω φίδια που μου δαγκάνουν τα πόδια. Κι από εκείνο τον καιρό αγαπώ τόσο τρυφερά, καθώς οι προφήτες, την έρημο και τη θάλασσα, γελώ στα πένθη και κλαίω στις γιορτές, βρίσκω μια γεύση γλυκιά στο πιο πικρό κρασί, νομίζω πολλές φορές για ψέματα τις αλήθειες, και, με τα μάτια στον ουρανό, πέφτω σε γκρεμούς. Αλλά η Φωνή με παρηγορεί και λέει: Κράτησε τα όνειρά σου· οι συνετοί δεν έχουν έτσι ωραία σαν τους τρελούς!» Και τι δεν περνάει ο τσακισμένος σ' αυτή τη ζωή. Αποκλεισμούς, σκώμματα, εμπαιγμούς, συκοφαντίες. Του αποδομούν τη ζωή μέχρι το ψέμα που θα του χαρίσουν να είναι τόσο εκτός της αλήθεια τουώστε να μοιάζει η ειμαρμένη του με κατάρα. Και τότε πια αυτός ο βαφτισμένος τιποτένιος δεν βρίσκει αναπαμό παρά μέσα στη νύχτα, στα αλαμπή δρομάκια που συχνάζουνε οι ψυχωσικοί, οι τοξικομανείς, τα βαμπίρ, οι περιπλανώμενοι, οι καταθλιπτικοί. Άλλες ομάδες ανθρώπων που θέλουν να θρηνούν μαζί με τα πουλιά. Αυτοί τουλάχιστον δεν σημαδεύουν την τροχιά του ρομαντικού με πίσσα σαν των άλλων. Και είναι αυτές οι συγκεχυμένες τροχιές του ευαίσθητου, ίδιες με το αβέβαιο πέταγμα των νυκτόβιων χειρόπτερων, που συναντιούνται με άλλες όμοιών του. Τότε, η νύχτα γίνεται λάμψη ιδιότυπη και ο μαγικός κλαυθμηρισμός της κουκουβάγιας, εκστατικό κι υπήνεμο καταφύγιο για όλους τους συντρόφους του είδους. Είναι το τάγμα , θα μπορούσε κάποιος να πει, της λατρείας του ασυνειδήτου και το σκοτάδι είναι είδωλο της ψυχής. Διδάσκει στον ευαίσθητο να δίνει απαντήσεις.

Το άρθρο αυτό εισδύει μ' αυτή την παράγραφο σε κατηγορίες ανθρώπων που στιγματίζονται σφοδρά και ζουν μέσα σ' ένα πλαίσιο ρατσιστικής αντιμετώπισης τους. Η βλακεία είναι μια πολυσχιδής έννοια. Συνήθως οι «έξυπνοι» άνθρωποι την συνδυάζουν με την αφέλεια, την νοσηρή αθωότητα ενός ενήλικα, τις αλλεπάλληλες γκάφες, την ασυνεννοησία. Το ζήτημα είναι ότι εδώ, υπεισέρχεται μια παρεξήγηση. Η βλακεία είναι ένας κανόνας, ένας φυσικός νόμος, ένα φαινόμενο που απαντάται σε όλους τους ανθρώπους χωρίς καμμιά εξαίρεση. Η διαφορά και ο νόμος της σύγκρισης είναι που ορίζουν ποιός είναι βλάκας και ποιός όχι. Η βλακεία απ' την στιγμή που είναι νόμος, στην ουσία παύει να υφίσταται σαν διανοητικό γνώρισμα. Δεν υπάρχει βλακεία παρά μόνο ο παιδισμός στον ώριμο άνθρωπο και η γελοιότητα. Όλοι οι χειραφετημένοι άνθρωποι σκέφτονται και αισθάνονται διαφορετικά , σίγουρα όχι βλακωδώς. Ο βλάκας διαπομπεύεται. Ο βλάκας συγχωρείται. Ο βλάκας χάνει την υπόληψη του και την αξιοπρέπεια του. Ο βλάκας δεν απομακρύνεται από την κοινωνία , είναι δακτυλοδεικτούμενος και όλοι τον αποφεύγουν στο δρόμο. Ο συγχρωτισμός μαζί του δεν μπορεί να κρατάει πάνω από πέντε λεπτά. Ο συνομιλητής του φοβάται μήπως η ο κονιορτός απ' τα μολυσμένα πτερόεντα λόγια του λερώσει και τον ίδιο. Ο Διονύσης Χαριτόπουλος στο βιβλίο του Εγχειρίδιο Βλακείας (εκδόσεις Τόπος) υποστηρίζει την πλευρά του συνομιλητή του βλάκα, του «έξυπνου» ανθρώπου. «Ο ηλίθιος είναι κομμάτι αδιάβροχος...Ο εντυπωτικός μηχανισμός του αδυνατεί να καταγράψει όλη την γκάμα των συναισθηματικών αποχρώσεων. Τα περισσότερα είναι ψιλή βροχή που πέρασε. Ο στόκος συγκινείται, χαίρεται, θυμώνει, πονάει, πεισμώνει με τα πρωτογενή. Γι' αυτό και η επαφή του με τις τέχνες είναι από ανύπαρκτη ως επιδερμική, είναι φτωχός σε παραστάσεις και δεν διαθέτει εφόδια για να συμμετέχει. Οι ιδέες και οι αφηρημένες έννοιες είναι περίπου αλαμπουρνέζικα. Συνήθως αντιλαμβάνεται και θαυμάζει ποσότητες, απτά μεγέθη, χειροπιαστά». Απ' την άλλη , πολύ μακριά από θυμοσοφίες, σύμφωνα με την θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης όλοι οι άνθρωποι είναι προικισμένοι τουλάχιστον μ' ένα χάρισμα, με μια ζηλευτή δεξιότητα, έχουν μεγαλειώδεις πλευρές. Χωρίς την πίστη σ' αυτή την πρόταση δεν θα γίνει ποτέ ούτε βήμα αληθινής προόδου.

Για το τέλος, μια κατηγορία ανθρώπων που βάλλεται με τον πιο χυδαίο τρόπο εδώ και αιώνες. Οι ερμαφρόδιτοι. Ερμαφρόδιτοι με την έννοια της αντρικής και γυναικείας ομοφυλοφιλίας αλλά και με την έννοια του τέρατος. Ο ερμαφρόδιτος ως τέρας είναι διφυής και τον 16ο και 17ο αιώνα αντιμετωπιζόταν ως τέτοιος. Ήταν μια ζωντανή βεβήλωση της φύσης και του Θεϊκού σχεδίου αλλά και μια παρέκκλιση νομικής φύσης που έπρεπε να ελέγχεται δικαστικά με βάση τον εκκλησιαστικό νόμο περί σοδομίας και τριβαδισμού. Στη σύγχρονη εποχή και παρά τα όσα υποθετικά έχουν κατακτηθεί, ο ομοφυλόφιλος άνθρωπος είναι ο εξαφανισμένος άνθρωπος. Είναι αυτός που πρέπει να δηλώσει την σεξουαλική του ταυτότητα σε μια κατεξοχήν ετεροφυλόφιλη κοινωνία. Αν δεν δηλώσει την ταυτότητα του θεωρείται αυτονόητη η ετεροφυλόφιλη ζωή του εφόσον μόνο αυτή έχει το δικαίωμα στην ορατότητα. Ο ομοφυλόφιλος ιδροκοπά προσπαθώντας να βρει μεθόδους για να τον σεβαστούν. Κάτι απομακρύνσεις φίλων του , αναίτιες για καιρό, εξηγούνται απ' την σημερινή διόγκωση της ομοφοβίας που σε πλείστες περιπτώσεις λειτουργεί ως στάση υπόκρυψης μια ανεκδήλωτης ομοφυλοφιλίας. Ερωτεύεται στους πιο αλαμπείς μυχούς της Γης γιατί το φως υπάρχει μόνο για τους εγκληματίες. Σε μερικές των περιπτώσεων είναι σαφώς προτιμότερο να είσαι εγκληματίας παρά ένας «μη κανονικός». Οι ομοφυλόφιλοι που σαν ακτιβιστές αποφασίζουν και δηλώνουν την ταυτότητα τους, με μοναδικό γνώμονα τον αποστιγματισμό της λέξης που τους προσδιορίζει και έχει αρνητικά φορτισμένο ερμηνευτικό ανάλογο, θα περάσουν απ' την διαπόμπευση στο παραχώσιμο και την απώθηση στο κοινωνικό ασυνείδητο. Ο ομοφυλόφιλος δεν παράγει έργο ακόμη κι αν είναι ένας σημαντικός καλλιτέχνης. Το έργο του υποβαθμίζεται γιατί η σεξουαλική τους ταυτότητα δεν μπορεί να συνάδει με αξιότιμους κόπους. Ο ομοφυλόφιλος που έχει προχωρήσει σε comingout («ομολογία» της σεξουαλικής του ταυτότητας) γνωρίζει ότι θα πληρώσει το τίμημα της καταλαλιάς ακόμη και εν τη παρουσία του. Πούστης, κίναιδος, αρσενοκοίτης, ουρανιστής, αδερφή, λούγκρα, πισωγλέντης, συκιά, είναι μερικά παρωνύμια που οφείλει να σηκώσει στους ώμους του αγόγγυστα. Οι πολύ μικρές κοινωνίες είναι σε θέση μέσα απ' τον ασφυκτικό κλοιό της λοιδορίας να άγουν τον ομοφυλόφιλο στην ενδοβολή διάπυρων ενοχών και τύψεων.. Πολλές φορές μια αστείρευτή πηγή δακρύων είναι πιθανόν ν' αφήσει τις πικραμένες σταγόνες της στο γραφείο ενός ψυχιάτρου. Δεν είναι τυχαίο ότι μερικοί αποκλίνοντες της καθεστηκυίας σεξουαλικής συμπεριφοράς περιπλανιόνται εσωτερικά και εξωτερικά στην προσπάθεια τους να βρουν ένα συναισθηματικό έρεισμα. Κατάφορη αδικία: να αγωνίζεσαι για τα αυτονόητα.

Φώτης Θαλασσινός

Βιβλιογραφία: Διονύσης Χαριτόπουλος, Εγχειρίδιο βλακείας, εκδόσεις Τόπος

Μισέλ Φουκώ, Οι μη Κανονικοί, εκδόσεις Εστία

Λωτρεαμόν, Τα άσματα του Μαλντορόρ, εκδόσεις Εκάτη

KOS VOICE.gr