Ο «εορτασμός» της εξέγερσης του Κιλελέρ - Του Ντίνου Αυγουστή

Το Κιλελέρ αποτελεί αναμφίβολα σημείο αναφοράς στους αγώνες των Θεσσαλών κυρίως, αλλά και όλων των Ελλήνων στη μακρά ιστορία του αγροτικού ζητήματος. Το αγροτικό ζήτημα στη Θεσσαλία εμφανίζεται οξυμένο από την επομένη κιόλας μέρα της ένταξης της Θεσσαλικής γης στην Ελληνική Επικράτεια, το 1881. Οι κολίγοι υπήρξαν οι χαμένοι της ενσωμάτωσης και οι συνεργαζόμενοι με τους Οθωμανούς μεγαλοκτηματίες (τσιφλικάδες) οι μεγάλοι κερδισμένοι. Με τη νέα κατάσταση, οι Έλληνες πλέον μεγαλοκτηματίες, που διαδέχθηκαν τους Οθωμανούς, είχαν δικαιώματα απόλυτης κυριότητας σε όλη την ιδιοκτησία τους, ενώ οι κολίγοι είχαν περιπέσει σε καθεστώς δουλοπαροίκου. Στις αρχές του 1910, κύριο αίτημα των κολίγων ήταν η απαλλοτρίωση της γης και η διανομή των τσιφλικιών στους καλλιεργητές της, πάνω στη βάση της μικρής οικογενειακής αγροτικής ιδιοκτησίας.

Πρωτεργάτης του αγώνα των κολίγων και υπέρμαχος των λαϊκών ελευθεριών και των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου, ήταν Ο Μαρίνος Αντύπας  από την Κεφαλονιά. Ο Μαρίνος Αντύπας αγωνίσθηκε σ’ όλη του τη ζωή για την αφύπνιση του λαού και κυρίως των αγροτικών και εργατικών τάξεων. Οι αδίστακτοι τσιφλικάδες της Θεσσαλίας, βλέποντας πως με κανένα μέσο δεν μπορούν να τον κάμψουν, αποφάσισαν τη δολοφονία του στις 8 Μαρτίου 1907, στον Πυργετό Λάρισας. Οι τελευταίες λέξεις του Μαρίνου Αντύπα ήταν: «Ισότης, Αδελφότης, Ελευθερία». Η δολοφονία του προκάλεσε λαϊκές μαχητικές εκδηλώσεις και αντιδράσεις σε όλη την Ελλάδα, αλλά κυρίως από τους πρωτοεμφανιζόμενους αγροτικούς συλλόγους σε Λάρισα, Καρδίτσα και Τρίκαλα.

Το 1910 οι κινητοποιήσεις έφθασαν στο αποκορύφωμά τους, όταν το προγραμματισμένο Πανθεσσαλικό συλλαλητήριο της Λάρισας εξελίχθηκε σε αιματηρή εξέγερση. Όλα ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ (σήμερα Κυψέλη), όπου 200 περίπου χωρικοί θέλησαν να επιβιβασθούν σε τρένο χωρίς εισιτήριο για να μεταβούν στη Λάρισα. Μετά την άρνηση του επιβαίνοντος διευθυντή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων, οι αγρότες ξεκίνησαν να λιθοβολούν το συρμό καθώς απομακρυνόταν. Ένα χιλιόμετρο πιο πέρα, ομάδα 800 χωρικών σταμάτησε το τρένο. Στις συμπλοκές που ακολούθησαν, στρατιωτικοί που επέβαιναν στο συρμό πυροβόλησαν αδιακρίτως τους χωρικούς, δολοφονώντας 2 (κατ΄ άλλους 4) αγρότες και τραυματίζοντας πολλούς άλλους. Τα επεισόδια συνεχίσθηκαν στο χωριό Τουλάρ (σήμερα Μελία), με άλλους 2 νεκρούς και 15 τραυματίες, ενώ όταν τα νέα έφθασαν στη Λάρισα οι συμπλοκές μεταξύ διαδηλωτών και στρατού επεκτάθηκαν με 2 ακόμα νεκρούς μετά την επέμβαση του ιππικού.

Αργότερα πραγματοποιήθηκε ειρηνικά το συλλαλητήριο και διαβάσθηκε το ψήφισμα της συγκέντρωσης, με το οποίο οι αγρότες ζητούσαν άμεση υποβολή και ψήφιση του νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση, την αύξηση των κονδυλίων του Γεωργικού Ταμείου και εξέφρασαν την οδύνη τους «για την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου και νομοταγούς λαού, ής θύματα υπήρξαν άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της Θεσσαλίας». Η εξέγερση κέρδισε τη συμπάθεια του ελληνικού λαού, εντείνοντας τις πιέσεις για επίλυση του ζητήματος και φουντώνοντας το αγροτικό κίνημα σε ολόκληρη τη χώρα. Μετά τα πρώτα νομοθετικά μέτρα που έλαβε ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπέρ των κολίγων το 1911 ακολούθησαν και άλλες κινητοποιήσεις, οι οποίες σε συνδυασμό με τις πιέσεις των αστών και τις διεκδικήσεις αργότερα των προσφύγων μικρασιατών οδήγησαν στην αγροτική μεταρρύθμιση του 1917-1922, με τις πρώτες απαλλοτριώσεις από την κυβέρνηση Νικολάου Πλαστήρα.

Έκτοτε, η επέτειος της εξέγερσης του Κιλελέρ τιμάται κάθε χρόνο και αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση της ελληνικής αγροτιάς, που έχει την ευκαιρία να προβάλει τα αιτήματά της στους πολιτικούς και πολιτειακούς άρχοντες που παρευρίσκονται πάντα στον χώρο της εκδήλωσης.

Από αυτό τον χώρο πέρασαν κατά καιρούς πρωθυπουργοί και υπουργοί που εκμεταλλευόμενοι το όραμα των αγροτών για μια καλύτερη αγροτιά, έκτισαν και συντήρησαν μεγάλες πολιτικές καριέρες! Τότε που στο Κιλελέρ γινόταν πραγματική κοσμοσυρροή και μετατρεπόταν σε πεδίο προεκλογικής εκστρατείας με χιλιάδες λαού να υιοθετεί χωρίς καμιά αντίρρηση τις ψεύτικες υποσχέσεις των πολιτικών και τα εύηχα συνθήματα τους. Από το Κιλελέρ ακούσαμε αμέτρητες φορές για την εκτροπή του Αχελώου που κέρδιζε εκλογές, έστω κι αν τελικά έγινε κάτι σαν της Άρτας το γεφύρι! Από το Κιλελέρ έδιναν και έπαιρναν οι υποσχέσεις για επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας, για σωστή διάρθρωση των καλλιεργειών, για την διάθεση και τυποποίηση των αγροτικών προσόντων και άλλων πολλών προβλημάτων που ταλανίζουν την αγροτιά και δεν επιλύθηκαν ακόμα…

Ωστόσο όλα τα παραπάνω, δεν είναι παρά μόνο μια παλιά παραμυθένια ιστορία. Τώρα πια σταθερό σημείο αναφοράς των εκδηλώσεων αποτελεί η ηχηρή απουσία των αγροτών. Έτσι και η εκδήλωση της περασμένης Κυριακής με οργανωτή την Περιφέρεια Θεσσαλίας, δεν αποτέλεσε εξαίρεση από τον κανόνα αυτό. Μια εκδήλωση για τους αγρότες, χωρίς παλμό, χωρίς ουσία και κυρίως χωρίς τους αγρότες! Λιγοστοί πάντα οι παρευρισκόμενοι, εκπρόσωποι κυρίως σωματείων και οργανώσεων που οι περισσότεροι σκορπισμένοι εδώ και κει σε μικρές παρέες καθ΄ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης δεν δείχνουν κανένα σεβασμό προς τους ομιλητές, και οχλαγωγούν φθάνοντας στα όρια της Βαβυλωνίας! Κάτι που δυστυχώς αποτελεί τον κανόνα όλα τα τελευταία χρόνια που παρευρίσκομαι ανελλιπώς, καταθέτοντας δάφνινο στεφάνι στο μνημείο της θυσίας, εκ μέρους του Σύλλογο Κυπρίων Νομού Λάρισας που πάντα φροντίζει να τιμά όπως τους αξίζει τους Αθάνατους Ήρωες μας!

Υ.Γ.: Μεστή και ουσιαστική οφείλω να ομολογήσω, ήταν η ομιλία του αναπληρωτή υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλη Αποστόλου, ο οποίος σχολιάζοντας την απουσία των αγροτών, τόνισε ότι θα πρέπει η επέτειος να αποκτήσει ουσιαστικό χαρακτήρα και με την συμμετοχή αγροτών και να καταστεί αφορμή διαλόγου του Υπουργείου με τους αγρότες….

Δρ. Ντίνος Αυγουστή

Εκπαιδευτικός στο ΤΕΙ Λάρισας

Από το Μονάγρι Λεμεσού

a.avgoustis@hotmail.com