Άνοιξη: Η Χαλκιδική αλλιώς...

ΟΛΓΑ ΧΑΡΑΜΗ

Ο μεγάλος καταρράκτης της Βαρβάρας. (Φωτογραφία: Όλγα Χαραμή)

Λευκές αμμουδιές από τις ωραιότερες της Ελλάδας, κρυστάλλινα νερά, πεύκα που ρίχνουν άπλετη σκιά, 550 χιλιόμετρα ακτογραμμή. Κι αν η Χαλκιδική «φωνάζει» από χιλιόμετρα «καλοκαίρι», υπάρχουν χίλιοι λόγοι για να έρθετε έως εδώ την άνοιξη.

Ανοιξη στη Χαλκιδική σημαίνει γνωριμία με έναν τόπο ιστορικό και πανέμορφο. Αρχαιολογικοί χώροι πνιγμένοι στα αγριολούλουδα, μαγευτικές, διάσημες παραλίες που θα απολαύσετε σχεδόν μόνοι, παροχές υψηλού επιπέδου και άνθρωποι κεφάτοι, προ σεζόν, γεμάτοι όρεξη να σας ευχαριστήσουν. Σημαίνει επίσης δάση και περπατήματα που δεν πιστεύετε ότι θα εντοπίσετε εδώ, καταρράκτες και ορεινά χωριά, διαδρομές με απίστευτη θέα.

Τρία πόδια: Κασσάνδρα, Σιθωνία, Αγιον Ορος. Και τα βουνά στα βόρεια, ο Χολομώντας και το Στρατονικό, να βάζουν πλάτη σε έναν τόπο που δίκαια έγινε διάσημος στα πέρατα του κόσμου και αναπτύχθηκε τουριστικά τόσο νωρίς όσο ελάχιστα μέρη στην Ελλάδα· τότε που την ανακάλυπταν οι Γερμανοί τουρίστες και ο Καρράς έριχνε τα πρώτα θεμέλια στη Σιθωνία, προδιαγράφοντας, κατά μία έννοια, το μέλλον όλου του νομού.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να φτάσετε έως εδώ. Οι «βασιλικές» παροχές της Κασσάνδρας με τα μεγάλα resorts, οι all inclusive μονάδες, που είναι από τις πολυτελέστερες της χώρας, τα γκουρμέ εστιατόρια, οι παραλίες, privé και μη, όπου προσφέρονται τα πάντα - όλα αυτά δηλαδή που κάνουν Βούλγαρους και Ρώσους να επιστρέφουν κάθε χρόνο. Και έπειτα, οι μαγευτικές αμμουδιές της Σιθωνίας, με τα ενοικιαζόμενα πλάι στη θάλασσα, τα κάμπινγκ, τα ταβερνάκια και τα beach bars ή το Αγιον Ορος, το «περιβόλι της Παναγίας», που υποδέχεται ανθρώπους κάθε εθνικότητας και ιδιότητας από όλα τα πλάτη και τα μήκη της Γης. Και είναι ακόμη τα δάση του Χολομώντα και οι οικοτουριστικοί ξενώνες που προσδίδουν τελευταία ένα εναλλακτικό προφίλ στον προορισμό, το οποίο «μιλάει» για μονοπάτια και ιππασία, για κυνήγι και τσίπουρα, για ζωντανές ορεινές κοινότητες που διατηρούν παραδόσεις.

Κι έπειτα είναι οι πύργοι· αυτά τα αρχιτεκτονικά κοσμήματα, τα μοναδικά που έμειναν όρθια μετά το σεισμό του ’32, που θυμίζουν πως όλα τα χωριά ήταν κάποτε μετόχια των μονών του Αγίου Ορους, σαν εκείνον της Ουρανούπολης, τον ωραιότερο όλων, σαν του Αγίου Παύλου στη Νέα Φώκαια Κασσάνδρας, των Μαριανών στην Ολυνθο, του Σταυρονικήτα στη Σάνη, της Κρούνας στην Ιερισσό και τον πιο ξεχωριστό από όλους στη Γαλάτιστα.

Και τα ελάχιστα διατηρημένα χωριά. Γιατί μπορεί να έχει επικρατήσει στα παράλια η κουλτούρα του... μπετόν, μπορείτε όμως να κάνετε ενδιαφέρουσες βόλτες στην Αφυτο της Κασσάνδρας, στην παλιά Νικήτη της Σιθωνίας, στη Συκιά, επίσης στη Σιθωνία, στο ιστορικό κέντρο του Πολύγυρου, αλλά κυρίως στην Αρναία, στα ορεινά, που είναι το μοναδικό χωριό που διατηρεί αρχιτεκτονική ταυτότητα.

Κατά τα άλλα, πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε το σπουδαίο σπήλαιο Πετραλώνων στην περιοχή της Προποντίδας και τους δύο οργανωμένους αρχαιολογικούς χώρους, της Ολύνθου στην περιοχή του Πολυγύρου ή τα αρχαία Στάγειρα στην Ολυμπιάδα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως τοποθεσίες έχουν το Ποσείδι στην Κασσάνδρα, το Πόρτο Κουφό και η Τορώνη στη Σιθωνία, όπως και η Ιερισσός, χάρη στα περίφημα καρνάγια της. Τις ωραιότερες διαδρομές όμως θα τις απολαύσετε στα ορεινά, μέσα στο δάσος του Ταξιάρχη, και στη Σιθωνία, είτε στο όρος Ιταμος είτε στην ανατολική ακτή κάτω από το βουνό και πάνω από τη θάλασσα.

Με λίγα λόγια, θέλει χρόνο και όρεξη για να γνωρίσετε τη Χαλκιδική. Και για να καταλάβετε τι εννοούν οι Βορειοελλαδίτες με τη μνημειώδη πια φράση «σαν τη Χαλκιδική δεν έχει»!

12 ΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

1| Χολομώντας

Μακριά από τη βαβούρα των «ποδιών» της Χαλκιδικής, στις πλαγιές του Χολομώντα, βελανιδιές, μαυρόπευκα, οξιές, πεύκα, πλατάνια κ.ά. σχηματίζουν καταπράσινες στοές, αδιαπέραστες από το φως του ήλιου. Το πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη - Βραστάμων, με έκταση που αγγίζει τα 60.000 στρέμματα, αποτελεί φυσικό πεδίο πρακτικής και πειραμάτων για τους φοιτητές, αλλά και μια απίθανη εκδρομή για τους επισκέπτες, που περιλαμβάνει οικοτουριστικούς ξενώνες, μονοπάτια για περπάτημα και ιππασία μέσα στα δάση, και ξέφωτα με συγκλονιστική θέα.

2 | Αλσος Αριστοτέλη

Ενα πρωτότυπο άλσος αφιερωμένο στον μεγάλο φιλόσοφο και επιστήμονα τραβά το ενδιαφέρον στα Στάγειρα, από όπου καταγόταν (η αρχαία πόλη, βέβαια, βρίσκεται στην Ολυμπιάδα). Τα διαδραστικά πειραματικά όργανα στα οποία αποδεικνύονται τα φυσικά φαινόμενα που ανέφερε ο Αριστοτέλης στα «Φυσικά» του μπορούν να φανούν ιδιαίτερα εποικοδομητικά για μικρούς και μεγάλους. Εκκρεμές, πρίσμα, υδροστρόβιλος, σφαίρες αδράνειας, πεντάφωνο, οπτικοί δίσκοι, παραβολικά κάτοπτρα, ηλιακό ρολόι, φακός, πυξίδα και τηλεσκόπια με θέα στον κόλπο της Ιερισσού και στον Αθωνα και... το παιχνίδι αρχίζει.

> www.dimosaristoteli.gr

3 | Νέα Ποτίδαια

Η διώρυγα της Νέας Ποτίδαιας, που ενώνει τον Θερμαϊκό με τον Τορωναίο κόλπο και χωρίζει τη χερσόνησο της Κασσάνδρας από την υπόλοιπη Ελλάδα, διανοίχτηκε στην αρχαιότητα από τον βασιλιά Κάσσανδρο ως οχυρωματικό έργο. Σήμερα αποτελεί αξιοθέατο για τους επισκέπτες, που τραβούν χειρόφρενο πλάι στη σύγχρονη γέφυρα για να τη δουν. Ωραίο σημείο θέασης είναι και από το λιμανάκι στην ανατολική όχθη και από τους δύο δρόμους που την πλευρίζουν. Οι περισσότεροι, βέβαια, σταματούν για να δουν και το ρωσικών συμφερόντων ξενοδοχείο Pomegranate Wellness Spa Hotel (www.pomegranatespahotel.com), τα εγκαίνια του οποίου συζητήθηκαν πολύ.

4 | Ουρανούπολη

Ριζωμένος στην άμμο από τον 12ο αιώνα, ο μεγαλύτερος και ομορφότερος πύργος της Χαλκιδικής, του Προσφορίου, εκτός από την εντυπωσιακή εικόνα που χαρίζει εξωτερικά, είναι και επισκέψιμος, καθώς φιλοξενεί αρχαιολογικά ευρήματα, μακέτες από τα μοναστήρια του Αγίου Ορους και προσωπικά αντικείμενα του ζεύγους Loch, που έζησαν εδώ αφού ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο προσφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια. Αν δεν περιμένετε το καραβάκι, συνεχίστε στο χωματόδρομο έως το συρματόπλεγμα που απαγορεύει την πρόσβαση στο Αγιον Ορος για να δείτε την υπό αναστήλωση Μονή Ζυγού του 10ου αιώνα, η οποία, λόγω εγκατάλειψης, φανερώνει την αρχιτεκτονική απαρχή της περιοχής.

5 | Αρχαία Όλυνθος

Ενας σχετικά άγνωστος αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή του Πολύγυρου, όχι όμως λιγότερο σημαντικός από άλλους. Για την ακρίβεια, η μία από τις δύο πόλεις του, αυτή στον βόρειο λόφο, που βασίστηκε στο ιπποδάμειο σύστημα, αποτελεί, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, ένα από τα καλύτερα δείγματα πολεοδομικού σχεδιασμού της Κλασικής εποχής (εκείνη του νότιου είναι της Αρχαϊκής εποχής), ενώ ιστορικά αποτέλεσε έδρα του Κοινού των Χαλκιδέων. Για να δείτε τα άψογα οικοδομικά τετράγωνα με τις οικίες και τα ωραία ψηφιδωτά, θα πρέπει να περπατήσετε μέσα στο ολάνθιστο τοπίο για περίπου 15 λεπτά.

6 | Καβουρότρυπες

Είναι η ωραιότερη παραλία της Χαλκιδικής, το καλοκαίρι όμως γίνεται η... χειρότερη, αφού, για να κολυμπήσετε στις Καβουρότρυπες τον Αύγουστο, θα πρέπει να έχετε κλείσει θέση! Την άνοιξη τα πάντα διατηρούν τη μαγεία τους. Τα κρυστάλλινα νερά είναι πεντακάθαρα, τα λεία βράχια άδεια, οι σκιές από τα πεύκα ελεύθερες, η ησυχία απόλυτη και οι σκαλιστές μορφές στα βράχια ορατές. Παρά τη μεγάλη φήμη της, η πρόσβαση είναι λίγο περίπλοκη. Αρκεί να εντοπίσετε τον σωστό χωματόδρομο κάμποσο μετά τον Αρμενιστή και λίγο πριν από τη διασταύρωση για Πλατανίτσι.

7 | Αρναία

Είναι το ωραιότερο χωριό της Χαλκιδικής και το μοναδικό παραδοσιακό. Διατηρεί δηλαδή τη μακεδονίτικη αρχιτεκτονική του. Με παλιά αρχοντικά, από ξύλο και πέτρα, σαχνισιά, εξώστες και παστέλ χρώματα, που έχουν αναστηλωθεί εξαιρετικά. Η Αρναία, το κεφαλοχώρι της περιοχής, ήταν ανέκαθεν σημαντική λόγω της θέσης της ως πέρασμα προς το Αγιον Ορος και λόγω της μεταλλευτικής της δραστηριότητας, καθώς ήκμασε ως έδρα των Μαντεμοχωρίων τον 18ο αιώνα. Μια βόλτα στο χωριό θα σας πείσει τόσο για την ιστορία όσο και για τη ζωντάνια της: οι ωραίες γειτονιές, η πλατεία με τους καφενέδες, τα ταβερνάκια και τους δραστήριους ανθρώπους, τα δύο μουσεία, Λαογραφικό και Υφαντικής, το δημαρχείο -αστική σχολή του 1871- με το καμπαναριό και ο Αγιος Στέφανος - ο ναός που είναι χτισμένος πάνω σε τρεις παλαιότερους ναούς (παλαιοχριστιανικός, βυζαντινός και μεταβυζαντινός), οι οποίοι διακρίνονται κάτω από το γυάλινο δάπεδο.

8 | Πολύγυρος

Η πρωτεύουσα της Χαλκιδικής, στη μέση του νομού, δεν θα μπορούσε να είναι παρά μια σύγχρονη πόλη που αφήνει αδιάφορους τους επισκέπτες. Και όμως, σε αυτόν τον τόπο, που βρίσκεται στις πλαγιές του Χολομώντα και την ίδια στιγμή ελάχιστα χιλιόμετρα από τη θάλασσα, αξίζει να έρθετε τουλάχιστον για μια γρήγορη βόλτα. Για να δείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο (Τ/23710-22.148) με θησαυρούς από όλο το νομό, το οποίο όμως αυτήν τη στιγμή είναι σε φάση ανακαίνισης, αλλά και για έναν περίπατο στο ιστορικό κέντρο: εκεί όπου χτυπάει η καρδιά της πόλης, με τον πολύβουο πεζόδρομο, τα ιστορικά κτίρια και τα στενά δρομάκια με τα παμπάλαια σπίτια μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής που, αν και μετά βίας, αντέχουν ακόμη.

9 | Καρνάγια Ιερισσού

Η Ιερισσός είναι γνωστή για την παραλία της, για τους ψαράδες και τα ουζερί της, για τους αγώνες ενάντια στην εξόρυξη χρυσού. Πρώτα απ’ όλα, όμως, φημίζεται για τα καρνάγια της. Τι κι αν τα περισσότερα έχουν κλείσει; Υπάρχουν ακόμη μερικοί σπουδαίοι καραβομαραγκοί που επιμένουν, σε πείσμα των καιρών, να κατασκευάζουν ξύλινα κομψοτεχνήματα. Κάποτε τα πλεούμενα που έβγαιναν από τα χέρια τους όργωναν τις θάλασσες του κόσμου, σήμερα λίγοι επιλέγουν ξύλινα σκαριά. Ας είναι, το ναυπηγείο του Παναγιώτη Ιωάννου και των γιων του εξακολουθεί να δουλεύει και εδώ μπορείτε να έρθετε σε επαφή με αυτήν τη μοναδική τέχνη. Επιπλέον, στην Ιερισσό αξίζει να δείτε το Κέντρο Πολιτισμού με τρισδιάστατες προβολές, το νεκροταφείο της αρχαίας Ακάνθου και λίγο έξω από την πόλη την ίδια την αρχαία Ακανθο.

10 | Ποσείδι

Ενα ακρωτήρι φτιαγμένο λες από άμμο σχηματίζει μία (για την ακρίβεια δύο) από τις ωραιότερες παραλίες της Χαλκιδικής στον Θερμαϊκό κόλπο, στη δυτική ακτή της Κασσάνδρας. Ιδιαίτερα δημοφιλής το καλοκαίρι, λόγω και του κάμπινγκ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που βρίσκεται εδώ, αυτή την εποχή προσφέρει έναν εναλλακτικό ήσυχο περίπατο, είτε στη λευκή αμμουδιά είτε στα γεμάτα αγριολούλουδα χωράφια. Εδώ θα δείτε και το φάρο του 1864, ενώ με λίγο ψάξιμο στη νότια ακτή θα εντοπίσετε περιφραγμένα πλάι στην παραλία τα ερείπια ιερού του Ποσειδώνα που βάφτισε την περιοχή.

11 | Καταρράκτες Βαρβάρας

Ανηφορίζοντας από την Ολυμπιάδα προς τη Βαρβάρα, λίγο μετά το κιόσκι θέας, στο οποίο αξίζει επίσης να σταθείτε, ένας χωματόδρομος στα δεξιά θα σας οδηγήσει σε ένα από τα πιο ιδιαίτερα σημεία της Χαλκιδικής, τους καταρράκτες της Βαρβάρας, που κρύβονται μέσα στο πυκνό δάσος. Ακολουθώντας τις πινακίδες, θα εντοπίσετε εύκολα τον έναν καταρράκτη, τον οποίο βλέπετε από πάνω, ενώ, περπατώντας προς την αντίθετη κατεύθυνση μέσα στην πλούσια βλάστηση της ρεματιάς, θα φτάσετε σε περίπου 10 λεπτά εμπρός στον υπέροχο μεγάλο καταρράκτη. Πικνίκ και παιχνίδι στα νερά ενδείκνυνται και με το παραπάνω!

12 | Αγιος Παύλος

Από το πάλαι ποτέ μετόχι του Αγίου Ορους έχουν απομείνει σήμερα μόνο ο πύργος και ο ναός. Τι πύργος όμως! Ενα υπέροχο οικοδόμημα πάνω στον μικρό λόφο, που εποπτεύει το δημοφιλές λιμανάκι. Τόσο δημοφιλές μάλιστα, που κάποιοι τουρίστες το επιλέγουν για να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου. Ο λόγος είναι το Αγίασμα του Αγίου Παύλου που βρίσκεται εδώ, μέσα σε ένα σπηλαιώδες εκκλησάκι όπου φέρεται να κρυβόταν ο Απόστολος Παύλος και να βάφτιζε χριστιανούς. Πώς να μην το επισκέπτονται ευλαβικά όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί που πάνε στη Χαλκιδική;

Διαμονή*

Οι επιλογές για διαμονή στη Χαλκιδική είναι άπειρες, καθώς εδώ θα βρείτε από τις πλέον πολυτελείς μονάδες της χώρας μέχρι «ταπεινά» (απλά και καθαρά) ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ενδεικτικά αναφέρουμε στην Κασσάνδρα το Sani Resort (Σάνη, Τ/23740-99.500, www.sani-resort.com) με τα 4 ξενοδοχεία και την εντυπωσιακή μαρίνα, το Porto Valitsa (Τ/23740-92.007, www.portovalitsa.gr) στο Παλιούρι, το πεντάστερο Aegean Melathron στην Καλλιθέα (Τ/23740-20.820, aegeanmelathron.gr), όπου δεν θα σας λείψει τίποτα, και το Petrino Suites Hotel (Τ/23740-91.635, www.petrino-hotel.gr) στην Αφυτο.

Στα ορεινά επιλέξτε την Απολυμένη Πέτρα (Ταξιάρχης, Τ/23710-94.094, www.apolimenipetra.gr), η οποία διαθέτει σπιτάκια μέσα στο δάσος, εστιατόριο και δραστηριότητες στη φύση, και στην Αρναία την Οικία Αλεξάνδρου (Τ/23720-23.210-1, www.oikia-alexandrou.gr) σε ιστορικά κτίρια του 1812 και του 1924.

Στη Σιθωνία κλασική αξία είναι το πεντάστερο Porto Carras Meliton στον Νέο Μαρμαρά (Τ/23750-77.000, www.portocarras.com), με αρκετά εστιατόρια και ασύγκριτες παροχές, και το Anthemus Sea Beach Hotel & Spa  (Τ/23750-72.001, www.anthemussea.gr) στη Νικήτη, που ξεχωρίζει και για το roof bar «Horizon».

Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:

www.booking.com

Φαγητό*

Αμέτρητες είναι οι επιλογές και στο φαγητό, αφού υπάρχουν από γκουρμέ εστιατόρια μέσα στις ξενοδοχειακές μονάδες μέχρι ταβερνάκια με σούβλες στα ορεινά. Η ευρηματικότητα τόσο στις γεύσεις όσο και στο χώρο αγγίζει τα όριά της, καθώς κάποιοι σερβίρουν μέσα στη θάλασσα και άλλοι ακόμη και πάνω σε δέντρα! Στην Κασσάνδρα φημίζονται οι ψαροταβέρνες Μαρίνα (Τ/23730-41.570) στην Ποτίδαια και Χριστόφορος (Τ/23740-43.232) στο Ποσείδι, καθώς και το Σουσουράδα και Σγουρός Σκαντζόχοιρος (Τ/23740-91.594) με τις ιδιαίτερες γεύσεις στην Αφυτο.

Στη Σιθωνία μπορείτε να δοκιμάσετε την ψαροταβέρνα Τα κύματα (Τ/23750-71.371) στον Νέο Μαρμαρά και στον Πολύγυρο τη Μαριγούλα (Τ/23710-23.171). Εξω από τον Ταξιάρχη, στον Χολομώντα, τις εντυπώσεις κερδίζει ο Τζίμης (Τ/23710-94.220) με καλομαγειρεμένο κυνήγι και εκλεκτά κρεατικά και στον Αγιο Πρόδρομο, το φημισμένο για τις ψησταριές του χωριό, ο Μπίλλης (Τ/23710-96.060) με ωραία σουβλάκια και σπιτικό μπιφτέκι.

* Επειδή ακόμα είναι νωρίς και προ τουριστικής σεζόν, καλό είναι να επικοινωνήσετε πρώτα με τα ξενοδοχεία και τις ταβέρνες για την καλύτερη οργάνωση του ταξιδιού σας.

Φωτογραφίες: Όλγα Χαραμή

Η Καθημερινή