Εξήντα χρόνια από την ίδρυση της ΕΟΚΑ - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Ιδρύθηκε με  παρότρυνση του Παπάγου, όταν καταψηφίστηκε η ελληνική προσφυγή στον ΟΗΕ για την Κύπρο

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

Σήμερα, πρωταπριλιά, συμπληρώνονται εξήντα χρόνια  (1955-2015), από τότε που ιδρύθηκε στην Κύπρο η ΕΟΚΑ και ξεκίνησε τον απελευθερωτικό αγώνα κατά της αγγλικής κατοχής και την Ένωση της νήσου με τη μητέρα Ελλάδα. Την απόφαση για ίδρυση της ΕΟΚΑ  πήρε προσωπικά ο στρατάρχης πρωθυπουργός Αλέξ. Παπάγος, μετά την αποτυχία της διπλωματικής μάχης στον ΟΗΕ. Ήταν ένας αγώνας σκληρός,  που οδήγησε στις Συμφωνίες της Ζυρίχης το 1959, χωρίς βεβαίως να επιτευχθεί  το όνειρο της Ένωσης, γιατί ηρνούντο οι Άγγλοι κατακτητές.

Φωτο: Ο στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος που ήθελε την Ένωση, με τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο

Στο παρελθόν, κάθε φορά που ετίθετο το Κυπριακό, οι Αγγλικές κυβερνήσεις αντιδρούσαν έντονα αρνητικά. Το 1939 η Αγγλία, έχοντας  την ανάγκη της Ελλάδος εν όψει του Πολέμου με τον Χίτλερ, εξαπατά τους Έλληνες υποσχόμενη, ότι μετά την συντριβή του άξονα, η Κύπρος θα γίνει ελληνική!.. Αυτό το δέλεαρ έκανε χιλιάδες κυπρίους να πάρουν μέρος στον πόλεμο…

Η μεγάλη απάτη  θα αποκαλυφθεί, όταν οι Γερμανοί επιτέθηκαν στην Ελλάδα και στην συνεδρίαση του Πολεμικού Συμβουλίου, ο άγγλος πρέσβης Πάλαιρετ κατ’ εντολήν του Ήντεν δεν επέτρεψε τον βασιλιά και την ελληνική κυβέρνηση να πάνε στην Κύπρο όπως πρότεινε ο  αρχιστράτηγος Παπάγος, αλλά στο Κάϊρο, για να μην έχει μεταπολεμικά η Ελλάδα αξιώσεις στο νησί! Αυτός ήταν ο λόγος που άφησαν πίσω  τον Παπάγο και οι Γερμανοί τον συνέλαβαν και τον έστειλαν σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως.

Μετά την απελευθέρωση το κυπριακό έφεραν στην επιφάνεια ο Αντιβασιλέας Δαμασκηνός, ο βασιλιάς Παύλος και ο Μακάριος ( με το δημοψήφισμα της Εθναρχίας) προκαλώντας τις αντιδράσεις των Άγγλων, ενώ αντίθετα, οι Σοφοκλής Βενιζέλος, Νικόλαος Πλαστήρας και Γεώργιος Παπανδρέου αρνήθηκαν να αναμιχθούν όταν τους το ζητούσε ο Μακάριος. Στο χορό μετά μπήκε ο Παπάγος.

Φωτο: Οι αρχηγοί της ΕΟΚΑ Μακάριος (πολιτικός) και Γρίβας (στρατιωτικός)

Όταν ο Ήντεν βρισκόταν  το 1954 στην Αθήνα για ανάρρωση στο σπίτι του άγγλου πρέσβη, τον επισκέφθηκε ο Παπάγος, του έθεσε το κυπριακό κι εκείνος με ωμό τρόπο απέκλεισε κάθε συζήτηση και του γύρισε την πλάτη! Ο Παπάγος οργισμένος του είπε αγγλιστί: «Όταν σας ομιλώ δεν σας επιτρέπω να μου γυρίζετε την πλάτη!»  Ο Ήντεν, προσκάλεσε αργότερα τον Παπάγο στο Λονδίνο για να τον… καθησυχάσει . Ο στρατάρχης απάντησε : «θα αποδεχτώ την πρόσκληση μόνον εάν συζητηθεί το κυπριακό». Η απάντηση του Ήντεν ήταν:  «θα ελυπούμην εάν αυτό το ζήτημα σας εμπόδιζε να έλθετε στο Λονδίνο».

Φωτο: Ο Γρίβας με τους αντάρτες του κοντά σε κρησφύγετο του

Ο Παπάγος είχε καταστεί αιχμάλωτος της έμμονης φιλοδοξίας να συνδέσει το όνομα του με την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Έτσι, όταν ο Άγγλος υφυπουργός Αποικιών Χένρυ Χόπκινσον δήλωσε  ότι η Κύπρος ουδέποτε θα αποκτήσει  πλήρη ανεξαρτησία από την Αγγλία, ο Παπάγος  έσπευσε και  κατέθεσε τον Αύγουστο του 1954 προσφυγή στον ΟΗΕ για αυτοδιάθεση. Σε Αθήνα και Λευκωσία άρχισαν συλλαλητήρια υπέρ της Ενώσεως,  η Αγγλία αντέδρασε σκληρά, οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι θα καταψηφίσουν, όπως συνέβη και με χώρες φιλικές προ της Ελλάδα, στην ψηφοφορία του Δεκεμβρίου.

Φωτο: Συλλαλητήριο στην Αθήνα υπέρ της Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα

Μετά την αποτυχία αυτή, ο Παπάγος κάλεσε στο γραφείο του τον στρατηγό Κοσμά και του ανέθεσε την οργάνωση ανταρτικού αγώνα στην Κύπρο υπό την αρχηγία του στρατηγού Γεωργίου Γρίβα- Διγενή. Ο Κοσμάς με συνεργάτες του από τα κατοχικά χρόνια, οργάνωσε  το αντάρτικο του Διγενή, που ήταν συνέχεια της διπλωματικής μάχης που δεν είχε κερδηθεί. Την 1η Απριλίου 1955 αρχίζει ο  σκληρός ένοπλος αγώνας με αλλεπάλληλες εκρήξεις στη Λευκωσία…

Φωτο: Ο στρατηγός Γεώργιος Κοσμάς, όταν οργάνωναν την ΕΟΚΑ με τον στρατηγό Γεώργιο Γρίβα- Διγενή

Τρείς μήνες μετά ( 1-7-1955) η Αγγλία  συγκαλεί τριμερή Διάσκεψη για το κυπριακό στο Λονδίνο,  βάζοντας  στο παιχνίδι και την Τουρκία, ως Τρίτη ενδιαφερόμενη δύναμη. Η Διάσκεψη συνήλθε στα 29-8-1955 με άρρωστο βαριά τον Παπάγο και απέτυχε (σκοπίμως;) γιατί με άμεση αγγλική ενθάρρυνση πυροδοτήθηκε η επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Και ενώ η Συνδιάσκεψη  συνεχιζόταν στο Λονδίνο, ο τουρκικός όχλος επιτίθετο στη Σμύρνη εναντίον Ελλήνων αξιωματικών του ΝΑΤΟ και στην Κωνσταντινούπολη (μετά την προβοκάτσια ότι δήθεν Έλληνες έβαλαν βόμβα στο… σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, ενώ την τοποθέτησε πράκτορας τους από την Κομοτηνή που έγινε μετά νομάρχης στην Τουρκία) οργανωμένες συμμορίες προέβησαν σε φοβερούς  βανδαλισμούς σε βάρος  των Ελλήνων, καταστρέφοντας καταστήματα, εκκλησιές νεκροταφεία προπηλακίζοντας και σκοτώνοντας ιερείς  και εκδιώκοντας τους  Έλληνες από την Πόλη…