Η μετανάστευση και οι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης - Του Τάσου Τέλλογλου

Ο καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης είπε στο πρόσφατο TEDx Academy ότι το μεγαλύτερο μέρος από εκείνους που βρίσκονται στο δρόμο σήμερα στην Ανατολική και Κεντρική Μεσόγειο προέρχεται από χώρες που συγκαταλέγονται στους «χαμένους της παγκοσμιοποίησης». Ασφαλώς ένα μέρος τους είναι και οι άνθρωποι που επιχειρούν να φτάσουν στα ελληνικά νησιά, θεωρώντας - και σωστά - ότι το παράθυρο ευκαιρίας που άνοιξε η Άγκελα Μέρκελ κάποια στιγμή θα κλείσει. Οι προσφυγικές ροές αυξήθηκαν 1.000% σε σχέση με πέρσι και μια τέτοια σταθερή αύξηση δεν την αντέχει καμία οικονομία του κόσμου. Εδώ υπάρχουν δύο παρατηρήσεις: όταν αποδέχεσαι την παγκοσμιοποίηση την αποδέχεσαι σε όλες τις όψεις της και σε εκείνη της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης (σ.σ. φανταστείτε τι έχει να γίνει με τους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες που θα ξεπεράσουν σε λίγα χρόνια εκείνους που έρχονται σήμερα από τα failed states της Μέσης Ανατολής και της Ασίας). Είναι όμως υποχρέωση της πολιτικής να προσπαθεί να διευθύνει τις ροές ανάλογα με τους αριθμούς των ανθρώπων που το κοινωνικό και οικονομικό της μοντέλο αντέχει κάθε στιγμή να εντάξει. Τι γίνεται όμως με τους άλλους χαμένους της παγκοσμιοποίησης που φτάνουν σε εμάς;

Η πλειονότητα είναι νέοι, κάποιοι έχουν προσόντα - 8% εκείνων που φτάνουν στη Γερμανία από τη Συρία έχουν τελειώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση - αλλά οι περισσότεροι από τους μετανάστες  που φτάνουν στη Γερμανία αλλά και σε άλλες χώρες της δυτικής και βόρειας Ευρώπης, είναι εξαιρετικά πιθανό να καταλήξουν να είναι και εκεί «χαμένοι της παγκοσμιοποίησης». Διότι δεν χρειάζονται αυτούς που έρχονται οι αγορές μας  και οι κοινωνίες μας. Στην περίπτωση των προσφύγων πολέμου ή εκείνων που παίρνουν πολιτικό άσυλο, το ερώτημα «ποιους χρειαζόμαστε;» είναι αδιάφορο. Το ίδιο ισχύει και με ένα τμήμα -πιθανά το μεγαλύτερο- των υπολοίπων που έρχονται ακάλεστοι. Σε αυτό το σημείο όμως τα πράγματα γίνονται λίγο πιο πολύπλοκα.

Είναι αξιοπαρατήρητο ότι στις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης που αντιδρούν στη μετανάστευση, ο πληθυσμός δεν θεωρεί τα τείχη μια απειλή εξ’ αιτίας της προηγούμενης εμπειρίας του αλλά προστασία από τους «εισβολείς» που 25 χρόνια μετά την πτώση του τείχους θα «απειλήσουν» τη μικρή ευημερία που με τόσο κόπο απέκτησε κυρίως στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.

Αυτό μπορεί να γίνει με την καταπολέμηση των αιτιών στις χώρες προέλευσης -κάτι που λιγότερο εξαρτάται από την Ευρώπη η οποία επωμίζεται τώρα το βάρος χωρίς να έχει προκαλέσει όσα συνέβησαν στις περισσότερες από τις χώρες προέλευσης -μπορεί να γίνει και με θέσπιση κριτηρίων υποδοχής και επιλογής.

Για παράδειγμα στην απόφαση που πήρε η κυρία Μέρκελ και οι σύμμαχοί της, προτείνουν να μην προβλέπεται οικογενειακή συνένωση ούτε για τις οικογένειες όσων Σύριων έχουν βρεθεί στη Γερμανία. Συνολικά το μέτρο μελετάται να ισχύσει για όσους παίρνουν άσυλο και δικαιούνται -κάτι που συμβαίνει στις χώρες του Βορρά- χρηματικών προνομίων. Οι Αφγανοί εξαιρούνται έτσι και αλλιώς από τις ρυθμίσεις που θα αποφασίσει στις 5 Νοεμβρίου η σύνοδος των πρωθυπουργών των γερμανικών κρατιδίων ενώ για τους πολίτες από το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν προτείνεται επιτάχυνση των συμφωνιών επαναπροώθησης στη χώρα τους. Τέτοιες συμφωνίες έχει και η Ελλάδα απλά δεν τις εφαρμόζει.

Έτσι στα εθνικά μέτρα που μελετώνται τώρα στην Ευρώπη, για εκείνους που φτάνουν στη χώρα της επιλογής τους, περιλαμβάνεται η διαδικασία υποβολής αίτησης ασύλου, που θα γίνεται στα σύνορα. Όσοι επιλέγεται να χαρακτηρισθούν από «ασφαλή χώρα προέλευσης» θα απελαύνονται απευθείας στη χώρα προέλευσης αφού εκδικασθεί και η έφεση ενώ βρίσκονται σε αυτά τα σημεία που είναι οι περίφημες «ζώνες τράνζιτ» (τις απορρίπτει ωστόσο μέχρι τώρα το συγκυβερνών σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Γερμανίας). Με νομοθετική πράξη αυτές οι εγκαταστάσεις στα σύνορα θα εξισωθούν με τις εγκαταστάσεις και διαδικασίες που ισχύουν στα αεροδρόμια.

Δεν είναι βέβαιο ότι όλα αυτά θα λειτουργήσουν. Αλλά οι πολιτικοί ψηφίζονται από τους ψηφοφόρους τους που φορολογούνται για να αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα ή να προσπαθήσουν να το αντιμετωπίσουν. Όχι με εκθέσεις ιδεών και καλές προθέσεις. Αλλά σταθμίζοντας.

Protagon.gr