Με αφορμή το θλιβερό περιστατικό στο «AEL FC Arena» της Λάρισας - Του Ντίνου Αυγουστή

Φωτο: Ερμής (μυθολογία), προστάτης του αθλητισμού

Ο αθλητισμός είναι ένας κοινωνικός θεσμός που πάντα αποτελούσε και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια στη ζωή των ανθρώπων. Ο αθλητισμός μπορεί να πάρει πέντε μορφές, είτε ως ερασιτεχνικός, είτε ως επαγγελματικός, είτε ως μαζικός αθλητισμός, είτε ως φυσικές δραστηριότητες, είτε με την μορφή των παιχνιδιών. Τα άτομα που γυμνάζονται αισθάνονται φυσιολογικά και ψυχολογικά πιο ισχυρά και έχουν περισσότερη ενέργεια να αντιμετωπίσουν πολύ δύσκολες καταστάσεις. Η άσκηση και η καλή φυσική κατάσταση προστατεύει και ελαττώνει την πιθανότητα ασθενειών που σχετίζονται με υψηλά επίπεδα καθημερινού άγχους (stress). Η άσκηση αναγνωρίζεται ως ένας σημαντικός ρυθμιστικός παράγοντας στην ένταση της καθημερινής ζωής, τα άγχη και τις στεναχώριες των ατόμων. Ο αθλητισμός σε πολύ μεγάλο βαθμό αντικατοπτρίζει τη δεδομένη κοινωνία και τον πολιτισμό της. Μέσα από τον αθλητισμό, εκτός από τη σωματική απόδοση, ο άνθρωπος μπορεί να καταξιωθεί μέσα στο αθλητικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.

Η λέξη αθλητισμός ως έννοια διαμορφώθηκε στους μετά-ομηρικούς χρόνους, καθώς η λέξη αυτή δεν συναντάται ούτε στην Οδύσσεια  ούτε στην Ιλιάδα. Σύμφωνα με τον Θεόδωρο Ελ. Αυγερινό, (Κοινωνιολογία του Αθλητισμού, σελ. 41), πιθανότατα, η έννοια διαμορφώθηκε με την καθιέρωση των ιερών αγώνων (Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα Ολύμπια εν Δίω, Πύθι, Νέμεα, Ίσθμια κατά τον 8ο αιώνα π.Χ.). Στην Αρχαία Ελλάδα και κυρίως στην Αθήνα ο αθλητισμός θεωρούταν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό και είχε κυρίως παιδαγωγικό χαρακτήρα, σε αντίθεση με την Σπάρτη όπου ο αθλητισμός χρησιμοποιούταν για την στρατιωτική εκπαίδευση. Η Ελλάδα στάθηκε η αληθινή κοιτίδα του αθλητισμού, γιατί εδώ ο αθλητισμός πήρε τη μορφή του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ευγενούς άμιλλας. Στην Αρχαιότητα, ιεροί αγώνες θεωρούνταν μόνο οι «στεφανίτες», οι αγώνες δηλαδή που είχαν ως έπαθλο τον κότινο. Οι Έλληνες δεν παρέλειπαν να διοργανώνουν Ολυμπιακούς Αγώνες ακόμα κι όταν έχαναν ένα πόλεμο! Και έριχναν τα τείχη των πόλεων τους για να υποδεχθούν τους ολυμπιονίκες!

Ο αθλητισμός υπό αυτήν τη μορφή είναι καθαρά αγωνιστικός κάτι βέβαια που αλλάζει με την πάροδο του χρόνου και την κατάργηση των Ολυμπιακών Αγώνων το 392/93 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄. Σύμφωνα με έρευνες νεωτέρων βυζαντινολόγων (Howell, Robinson κ.ά.· βλ. και Κορομηλά Μαριάννα, «Εν τω Σταδίω»), δεν απαγόρευσε ο Μέγας Θεοδόσιος τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αλλά απλώς απαγόρευσε τις θυσίες κατά την διάρκειά τους. Μάλιστα, οι Αγώνες συνεχίστηκαν για περίπου 30 χρόνια ακόμη και ο λόγος που έσβησαν (όχι διεκόπησαν - οι συγκεκριμένοι ιστορικοί ομιλούν για φθορά και σβήσιμο) ήταν η έλλειψη χρημάτων (χορηγών) και κάποιες φυσικές καταστροφές, όπως η πυρκαγιά στον ναό της Ολυμπίας.

Οι Ρωμαίοι από τον 4ο αιώνα π.Χ., μετέτρεψαν τους αθλητικούς αγώνες σε αιματηρές συγκρούσεις μονομάχων, που τους έφερναν αντιμέτωπους μέσα σε τεράστια στάδια. Μετά τον 8ο αιώνα μ.Χ., ο αθλητισμός ήταν μόνο για τους ευγενείς! Το πιο σημαντικό άθλημα ήταν οι έφιπποι ιπποτικοί αγώνες μέχρι θανάτου. Οι αντίπαλοι, χωρισμένοι σε δύο ομάδες, ρίχνονταν καταπάνω ο ένας στον άλλον, χωρίς να τηρούν κανένα αγωνιστικό νόμο ή κανόνα. Τον  12ο αιώνα, οι άνθρωποι άρχισαν να αγωνίζονται μεταξύ τους με πιο ειρηνικό τρόπο. Πετούσαν μεγάλες σφαίρες από στουπί, τυλιγμένες με δέρμα προβάτου, και τις έριχναν πάνω στον τοίχο. Στην αρχή τις πετούσαν με γυμνό χέρι, σιγά-σιγά όμως η σφαίρα αυτή άλλαξε μορφή. Από τον 16ο αιώνα, όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι ρακέτες, οι πρωτόγονες εκείνες σφαίρες αποτέλεσαν τις σύγχρονες μπάλες της αντισφαίρισης.

Σημαντική είναι η στρωματική διάσταση του αθλητισμού στο πέρασμα του χρόνου. Η γενική τάση ήταν (ιδίως τον 18ο και 19ο αιώνα) τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα να ασχολούνται με τα «λαϊκά παιχνίδια» όπως το ποδόσφαιρο, ενώ τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα με τα «ευγενή αθλήματα» όπως ήταν η ιππασία και η ξιφασκία και αργότερα το γκολφ. Ο αθλητισμός στις αρχές του 19ου αιώνα θα επανεμφανιστεί στη Μεγάλη Βρετανία ως sport, μια λέξη με γαλλική προέλευση που χρονολογείται από την εποχή του Μεσαίωνα και ήταν  ταυτόσημη με το παιχνίδι και τη διασκέδαση.

Πιο μεγάλη στιγμή ασφαλώς για τον αθλητισμό αποτελεί η θέσπιση των Σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων. Έκτοτε, ο αθλητισμός πήρε διαστάσεις οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές. Δημιουργήθηκαν κανόνες και κανονισμοί για τα αθλήματα, οι φάσεις των αγωνισμάτων, καθώς και οι εξειδικεύσεις στον τομέα του αθλητισμού. Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας αποτελούν πλέον τον κύριο μοχλό για την διάδοση-παγκοσμιοποίηση του αθλητισμού, ενός «προϊόντος» μοναδικού καθώς μπορεί να ενώσει (όχι πάντα) τους ανθρώπους ανεξαρτήτως διακρίσεων.

Η παγκοσμιοποίηση του αθλητισμού όμως, έφερε δυστυχώς και την άκρατη εμπορευματοποίηση του, η οποία άλλαξε ριζικά τον πραγματικό χαρακτήρα του. Η ύπαρξη του «επαγγελματικού αθλητισμού» εν πολλοίς υπονομεύει κάθε ηθική βάση του ερασιτεχνικού αθλητισμού. Με την εμπορευματοποίηση που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό τον αθλητικό κόσμο του σήμερα, ο αθλητισμός έχει εξελιχθεί από μία απλή «ευχάριστη δραστηριότητα» σε μία πολύ μεγάλη «εμπορική επιχείρηση». Η βιομηχανία του αθλητισμού είναι σήμερα από τις πλέον ισχυρές οικονομικές επιχειρήσεις και έχει ενταχθεί στο σύγχρονο marketing (μάρκετινγκ). Και όταν η αθλητική ομάδα θεωρείται επιχείρηση, η ίδια και οι χορηγοί της θέτουν ως βασικό στόχο την αύξηση των κερδών και κατά συνέπια, η πάση θυσία και με κάθε μέσο νίκη του αθλητή, αποτελεί σκοπό για τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Ακόμα η επίτευξη μεγάλων επιτυχιών στον αθλητισμό πιέζει πολύ τους αθλητές, να γίνουν πρωταθλητές. Και έτσι, η ανάγκη για επιτυχία οδηγεί σε αυξημένη συχνότητα εμφάνισης περιστατικών χρήσης επικίνδυνων απαγορευμένων ουσιών (ντόπινγκ) που σε πολυάριθμες περιπτώσεις σχετίζεται με σοβαρά προβλήματα υγείας, ακόμα και με θανάτους αθλητών. Το ίδιο καταστροφική για τον αθλητισμό αποδεικνύεται και η έκρηξη των τηλεοπτικών δικαιωμάτων και των μεγάλων επαγγελματικών συμβολαίων και των συμβολαίων χορηγίας σε όλα τα επίπεδα …. Σε πολλές περιπτώσεις τα συμβόλαια αθλητών ξεπερνούν τα όρια της λογικής και προκαλούν το κοινό αίσθημα.

Από τον κανόνα αυτό δεν ξεφεύγει δυστυχώς κανένα ομαδικό άθλημα και κυρίως το ποδόσφαιρο που αποτελεί το πιο δημοφιλές μεταξύ των ομαδικών αθλημάτων. Κάποιοι μάλιστα, από την αντίπερα όχθη, θέλοντας προφανώς να καταδείξουν την μεγάλη απήχηση του, και το πως αυτό μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά την καθημερινότητα των ανθρώπων, το ονομάζουν (όχι άδικα ίσως) το «όποιο» το λαού! Και μιας ο λόγος  για το πιο διαδομένο λαϊκό άθλημα, το ποδόσφαιρο (του οποίου είμαι και παραμένω φίλος καλός), θυμήθηκα την κουβέντα που είχαμε προ καιρού με την παλιά δόξα της Α.Ε.Λ. και του ελληνικού ποδοσφαίρου, τον Γιάννη Βαλαώρα, ο οποίος σε μια πραγματική έξαρση ειλικρίνειας (κάτι που τον διακρίνει πάντα), διερωτήθηκε αν μπορεί ένας ποδοσφαιριστής να παραμένει πάντα προσηλωμένος στον ένα και μοναδικό στόχο, που είναι η νίκη της ομάδας του, όταν το παιχνίδι στο οποίο συμμετέχει, στοιχηματίζεται!!! Αθλητισμός και τζόγος κατά τον Γιάννη Βαλαώρα δεν συναντώνται πουθενά! Είμαι πολύ τυχερός, λέει ο Γιάννης, που όταν έπαιζα ποδόσφαιρο, δεν υπήρχε στοίχημα ...

Κλείνω το παρόν σημείωμα με το θλιβερό περιστατικό που είχαμε τις προάλλες στο γήπεδο AEL FC Arena της Λάρισας. Για κανένα λόγο δεν επιτρέπεται ο μεγαλομέτοχος οποιοσδήποτε Π.Α.Ε. να χειροδικεί σε ποδοσφαιριστή της ομάδας του. Κι ούτε φυσικά ο ποδοσφαιριστής μπορεί να ανταποδίδει με τον ίδιο τρόπο. Τέτοιες συμπεριφορές προάγουν τη βία και διώχνουν τους υγιείς φίλαθλους των ομάδων, ακόμα πιο μακριά από τα ποδοσφαιρικά γήπεδα... Από την άλλη μόνο ο θεός γνωρίζει τι έγινε πραγματικά στη φάση που έκρινε και το τελικό αποτέλεσμα του συγκεκριμένου ποδοσφαιρικού αγώνα.  Σε όλους αυτούς που λένε ότι το λάθος έγινε σκοπίμως, ο Ματίας Ντεγκρά απαντά: « … Ότι δεν έχουν παίξει ποτέ τους ποδόσφαιρο. Δεν ξέρουν πόσο πονάει ένα τέτοιο λάθος». Και ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών (ΠΣΑΠ) αποδοκιμάζει κάθε προσπάθεια απαξίωσης συναδέλφων ποδοσφαιριστών και υπενθυμίζει ότι και τα λάθη είναι μέρος του παιχνιδιού και δεν μπορούν να αποτελέσουν δικαιολογία για χειροδικία σε βάρος επαγγελματία ποδοσφαιριστή.  ο Αλέξης Κούγιας σε ερώτηση για το τι τελικά συνέβη με το περιβόητο επεισόδιο στη φυσούνα, ανέφερε: «Δεν συνέβη τίποτα». Και κανένας φυσικά δεν το πίστεψε! Απ’ όλα αυτά φυσικά εσείς μπορείτε να πιστέψετε ό,τι θέλετε! Προσωπικά, πιστεύω πως πραγματικά ήταν μια άτυχη στιγμή για το τερματοφύλακα της Α.Ε.Λ.

Διευκρίνιση: Το περιστατικό αφορά ένα λάθος του τερματοφύλακα της Α.Ε.Λ. από το οποίο πρόεκυψε το γκολ της ισοφάρισης του Ηρακλή (2-2) που ήταν και το τελικό αποτέλεσμα της αναμέτρησης. Στο τέλος της οποίας ο μεγαλομέτοχος της Α.Ε.Λ. Αλέξης Κούγιας, χαστούκισε τον τερματοφύλακα της ομάδας τους για το λάθος του, το οποίο προφανώς γιατί το θεώρησε εσκεμμένο!

Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή

Επίκουρος καθηγητής στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας

Από το Μονάγρι Λεμεσού

a.avgoustis@hotmail.com