Η ταπεινωτική ήττα του πολέμου του 1897 και οι συνέπειες της - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Ο Διεθνής οικονομικός έλεγχος στην Ελλάδα και οι ευθύνες που κάναμε πόλεμο με την Τουρκία, με απροετοίμαστο στρατό

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Φωτο: Ο πρωθυπουργός Θ. Δηλιγιάννης, έκανε πόλεμο με απροετοίμαστο στρατό

Συμπληρώνονται τις μέρες αυτές  120 χρόνια από την ταπεινωτική ήττα του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, που έφερε πολλά δεινά στον τόπο. Ο πόλεμος άρχισε με επεισόδια στα ελληνοτουρκικά σύνορα, στη θέση Νεζερό Λαρίσης, με μεθοριακές συγκρούσεις και τους Τούρκους να καταλαμβάνουν την κορυφή. Όμως ελληνικά τμήματα επιτέθηκαν κατέλαβαν την κορυφή και  απώθησαν τους Τούρκους.

Κάπως έτσι άρχισε ο πόλεμος του 1897. Ο πρωθυπουργός Θόδωρος Δηλιγιάννης κάλεσε και διόρισε αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κωνσταντίνο ο οποίος υποχρεώθηκε να αναλάβει και αναχώρησε στις 15 Μαρτίου για τη Λάρισα και ανέλαβε την αρχηγία των δυνάμεων του θεσσαλικού κάμπου. Όμως ο στρατός ηταν αξιοθρήνητος, απαρασκεύαστος, εκτός από το Ναυτικό που υπερείχε του Τουρκικού.

Φωτο: Ο αρχιστράτηγος διάδοχος Κωνσταντίνος: «Στερούμεθα απελπιστικώς των πάντων!»

Ο Στρατός διέθετε στρατιώτες,  οι περισσότεροι των οποίων  δεν ηταν ικανοί ούτε τα όπλα να χειρισθούν, ενώ υπήρχαν αξιωματικοί, των οποίων  η συμμετοχή στον πόλεμο αποτελούσε την πρώτη πρακτική τους εξάσκηση! Είχαμε ιππείς και οι περισσότεροι δεν είχαν ίππους! Αυτή ηταν η κατάσταση, την οποία απέδωσε περίλυπος με τέσσερις λέξεις ο αρχιστράτηγος σε μήνυμα του στην Αθήνα «Στερούμεθα απελπιστικώς των πάντων!».

Φωτο: Σκληρές μάχες στα Φάρσαλα

Μοιραία ήλθε η ήττα αλλά θα πρέπει να σημειώσουμε ότι  διαφορετική ήταν η κατάσταση στην Ήπειρο όπου το Σύνταγμα του Δημητρίου Μπαϊρακτάρη πέτυχε τη μοναδική νίκη στον ατυχή αυτό πόλεμο στο Γρίμποβο. Ο Μπαϊρακτάρης παραιτήθηκε από διευθυντής της Αστυνομίας, επιστρατεύθηκε κι εστάλη διοικητής Συντάγματος στην Ήπειρο να πολεμήσει κατά των Τούρκων. Φεύγοντας από την Αθήνα για την Άρτα, αποχαιρέτησε γυναίκα και αδελφές και μετέβη τέλος να αποχαιρετήσει τον αδελφό Σπύρο που διατηρούσε τότε ταβέρνα στην πλατεία Μοναστηρακίου, πίσω από το ιερό του μικρού Μοναστηριού (συνεχίζει να το διατηρεί παραδίπλα ακόμα και σήμερα ο εγγονός του Σπύρος). Ο Σπύρος τον ασπάσθηκε δίνοντας του την συμβουλή «Να προσέχεις αδελφέ και να μην εκτίθεσαι…» Και ο Δημήτρης του απάντησε με το γνώριμο ύφος και την εμπειρία του από τις πολλές μάχες που είχει δώσει: «Πρέπει να ξέρεις αδελφέ μου Σπύρο πως το βόλι βρίσκει όποιον κρύβεται…».

Φωτο: Σε γκραβούρα της εποχής ο Μπαϊρακτάρης έφιππος και σε πορτραίτο, έσωσε στο Γρίμποβο την τιμή των όπλων.

Αλληλοασπάθηκαν και  αναχώρησε για την Άρτα. Στο μικρό διάστημα που κράτησαν οι επιχειρήσεις και ο σκληρός πόλεμος, η ανδρεία του Μπαϊρακτάρη παρέσυρε και τους άνδρες του για να πετύχουν τη μεγάλη νικηφόρα μάχη του ατυχούς εκείνου πολέμου. Και ο αρχηγός του Στρατού μαθαίνοντας τις ανδραγαθίες του Μπαϊρακτάρη,  έστειλε την υπ. Αριθ. 6415/1-5-1897 συγχαρητήρια διαταγή: «παρευρεθείς κατά την σήμερον συγκροτηθείσαν μάχην Γριμπόβου, ευχαρίστως παρετήρησα ότι τα στρατεύματα υμών πολέμησαν γενναίως και επιτυχώς».

Η ήττα του πολέμου του 1897 επέβαλε στην Ελλάδα διεθνή οικονομικό έλεγχο. Η Ελλάδα, αφού ηττήθηκε, έπρεπε να πληρώσει στην Τουρκία πολεμικές αποζημιώσεις  που μετά από διαπραγματεύσεις ορίστηκαν στα 4.000.000 τουρκικές λίρες (95 εκατ. χρυσά φράγκα). Το ποσό αυτό, μόνο με εξωτερικό δάνειο  μπορούσε να βρεθεί. Αλλά δάνειο ήταν αδύνατο να συναφθεί αν προηγουμένως δεν ρυθμίζονταν τα παλιά χρέη του «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»  και δεν παρέχονταν ασφαλείς εγγυήσεις.

Πολλοί είπαν τότε και είχαν δίκαιο, ότι η Γερμανία προεξοφλώντας την ελληνική ήττα εξώθησε σε πόλεμο την Ελλάδα  έμμεσα,  με άμεσο πράκτορα την Τουρκία! Για να εξαναγκασθεί μετά η Ελλάδα να δεχτεί τον έλεγχο… Βεβαίως  εκτός από αυτήν, ηταν και οι  Μεγάλες Δυνάμεις.  Η κυβέρνηση προσπάθησε να αποτρέψει τον έλεγχο, με τον Ανδρέα Συγγρό  να κάνει διαπραγματεύσεις με τους ομολογιούχους χωρίς αποτέλεσμα.

Τελικά η Βουλή ψήφισε στις 21-2-1898 Νόμο και ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος άρχισε να λειτουργεί από τις 28 Απριλίου από την ΔΟΕ (Διεθνή Οικονομική Επιτροπή). Έτσι, για την υπηρεσία του Δημοσίου χρέους εκχωρήθηκαν στην ΔΟΕ οι ακόλουθες  πηγές εσόδων: 1)Μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιόχαρτων, σιγαροχάρτου και της Ναξίας σμύριδος με προβλεπόμενα έσοδα 12.300.000 δρχ. 2)Φόρος κατανάλωσης  με έσοδα 6.600.000 δρχ. 3)Τέλη χαρτοσήμου 10.000.000 4)Δασμοί τελωνείου Πειραιώς 10.700.000.  Σύνολο: 39.600.000 δρχ.

Σε περίπτωση που οι πρόσοδοι αυτές δεν επαρκούσαν, προβλεπόταν  από τους δασμούς των τελωνείων Λαυρίου, Πατρών, Βόλου και Κερκύρας έσοδα 7.200.000 δρχ.

Φωτο: «Ομολογιακόν Δάνειον εις χρυσόν ηγγυημένον 2,5 %, 1898»

Για την εξόφληση των χρεών ορίστηκε κατώτατο όριο τόκου και μετά την ρύθμιση του ζητήματος  του ελέγχου, πραγματοποιήθηκε η σύναψη δανείου 170.000.000 χρυσών φράγκων με τόκο 2,5% με την εγγύηση των Δυνάμεων. Τα 95 εκατ. του δανείου προορίζονταν για την πληρωμή των  τουρκικών πολεμικών αποζημιώσεων…