Θέατρο: Lev Tolstoj, «Η δύναμη του Σκότους» - Κριτική Νίκου Μπατσικανή*

Σκηνοθεσία, Καλλιτεχνική Επιμέλεια: Ελένη Σκότη, Γιώργος Χατζηνικολάου

Διεύθυνση Παραγωγής, Σκηνικά, Κοστούμια: Γιώργος Χατζηνικολάου

Πρωτότυπη Μουσική: Βαλέρια Δημητριάδου, Γιώργος Παπαγεωργίου

Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος

Video/Trailer: Σταύρος Συμεωνίδης

Βοηθοί Σκηνοθέτη: Τριανταφυλλιά Δούνια, Κωνσταντίνος Κεσσίδης

Δημόσιες Σχέσεις, Βοηθός Παραγωγής: Μαρία Αναματερού

Ερμηνείες: Αγορίτσα Οικονόμου (Ματριόνα), Γιώργος Παπαγεωργίου (Νικήτας), Πέγκυ Τρικαλιώτη (Ανίσια), Γιώργος Ζιόβας (Μίτριτς), Θανάσης Χαλκιάς (Ακίμ), Αθηνά Αλεξοπούλου (Μαύρα), Μιχαήλ Γιαννικακάκης (Πιότρ), Αθανασία Κουρκάκη (Ακουλίνα), Μαρία Προϊστάκη (Ανιούτκα), Βαλέρια Δημητριάσου (Μαρίνα)

Θεατρικό έργο του Λέοντα Τολστόι, ενός από τους κορυφαίους συγγραφείς της παγκόσμιας Λογοτεχνίας, με θέμα την άνομη ζωή ενός μουζίκου. Ο φτωχός Νικήτας, πρώην υπηρέτης του γαιοκτήμονα Πιότρ, εραστής και μετέπειτα σύζυγος της χήρας (δεύτερης γυναίκας του αφεντικού του), στο γλέντι που γίνεται όταν παντρεύει την προγονή του, ομολογεί πως είχε σκοτώσει το παιδί που απέκτησε μαζί της και άλλα βαριά του παραπτώματα. Αληθινό περιστατικό, σε ρώσικη επαρχία του 1880, όπου αναδύονται τα χαμηλά ένστικτα των πρωταγωνιστών, οι οποίοι ζουν μέσα στη φτώχεια, την άγνοια και τις δεισιδαιμονίες, στοιχεία που αποτελούν τις αιτίες για τη θλιβερή ζωή τους αλλά και τις ανατριχιαστικές πράξεις ορισμένων. Ο μέγας Λέοντας Τολστόι δύνατο να καταδύεται στα βαθύτερα εσώτερα της ψυχής, κι από κει να ανασύρει κάθε τι, από τον «πάτο» του πιο άγριου ζώου πάνω στη γη, όπως είναι ο άνθρωπος. Έτσι, μας παρέδωσε αριστουργήματα, τα οποία προσφέρουν ρίγη συγκίνησης ακόμα και σήμερα, όταν διαβάζονται ή παίζονται στο Θέατρο, καθώς το συγγραφικό νυστέρι του έφτανε ως το κόκαλο, βουτώντας την πένα του μέσα στις κακοφορμισμένες πληγές των ηρώων του.

Η σκηνοθέτιδα – ηθοποιός - δασκάλα υποκριτικής Ελένη Σκότη, ο αρχιτέκτονας – σκηνογράφος Γιώργος Χατζηνικολάου (συν-ιδρυτές του Θεάτρου «Επί Κολωνώ» και της Ομάδας «Νάμα*») και οι βοηθοί τους: Τριανταφυλλιά Δούνια και Κωνσταντίνος Κεσσίδης έδωσαν μια παράσταση απαλλαγμένη από όσα θα χαρακτήριζαν απολύτως τον χρόνο και τον τόπο που διαδραματίζεται το έργο, 150 χρόνια πριν, χρησιμοποιώντας το αφαιρετικό σκηνικό (του Γιώργου Χατζηνικολάου) αποτελούμενο από μαύρους κύβους, του εντελώς ουδέτερου κι ευτελούς φελιζόλ, οι οποίοι, αναλόγως, μετατρέπονται σε τραπέζια, καθίσματα, πόρτες, κρεβάτι ή φέρετρο. Βεβαίως, υπάρχουν πινελιές που σηματοδοτούν και χρωματίζουν τη ρώσικη προ-επαναστατική επαρχία, όπως το γούνινο καπέλο του Νικήτα, η μπαλαλάικα, ο χορός, τα ρώσικα ονόματα και τα ρούβλια. Τα υπόλοιπα κοστούμια (κι αυτά του Γιώργου Χατζηνικολάου) είναι ποικίλα, που θα μπορούσαν να φοριούνται και σήμερα. Με τις επιλογές αυτές, το βάρος της παράστασης επικεντρώθηκε στην ανάδειξη των ακραίων χαρακτήρων του έργου, εγχείρημά το οποίο στέφθηκε από επιτυχία, καθώς οι δύο συνεργάτες ευτύχησαν και στην επιλογή ταλαντούχων ηθοποιών, για να ερμηνεύσουν τους ρόλους. Η Αγορίτσα Οικονόμου ερμήνευσε, με αξιοσημείωτον τρόπο, την ανάλγητη και αδίστακτη μάνα του Νικήτα, προσθέτοντας στο ενεργητικό της έναν ακόμα σταθμό. Ο Γιώργος Παπαγεωργίου απέδωσε δυνατά αλλά και με ξεχωριστή ευαισθησία (την ώρα της μετάνοιας – κάθαρσης) τον ακραίο και με πολλές μεταπτώσεις ρόλο του Νικήτα, αποδεικνύοντας τις ερμηνευτικές του ικανότητες. Η ταλαντούχα Πέγκυ Τρικαλιώτη υποκρίθηκε επιτυχώς τον σύνθετο χαρακτήρα μιας γυναίκας που μεταπίπτει από τη θέση της μητριάς - συζύγου, και, ταυτοχρόνως, ερωμένης ενός όμορφου νέου, σε εκείνη της προδομένης συζύγου και αντιζήλου με την προγονή της, αλλά θεώρησα υπερβολικό το έντονο τρεμούλιασμα, με το οποίο εκφράζει τα απανωτά σοκ που δέχεται. Ο Γιώργος Ζιόβας ξεχώρισε για την πειστική του ερμηνεία ως Μίτριτς, ταυτιζόμενος απολύτως με τον ρόλο του, ενώ ο Θανάσης Χαλκιάς κάλυψε τις ανάγκες ερμηνείας ενός άντρα, ο οποίος έχει «καπελωθεί» από τη μέγαιρα σύζυγό του και τις ασωτίες του γιου τους. Η Αθηνά Αλεξοπούλου ως Μαύρα και ο Μιχαήλ Γιαννικάκης (Πιότρ) υπηρέτησαν σωστά τους δικούς τους χαρακτηριστικούς ρόλους, όπως και οι νεότερες: Αθανασία Κουρκάκη (Ακουλίνα), Μαρία Προϊστάκη (Ανιούτκα) και Βαλέρια Δημητριάδου (Μαρίνα), οι οποίες πρόσθεσαν στο θετικό αποτέλεσμα, με τις πολύ καλές ερμηνείες τους. Η παράσταση κινήθηκε επιτυχώς προς τη δραματική κορύφωση, έχοντας και στιγμές χιούμορ, όπως αυτές της σεξουαλικής συνεύρεσης των εραστών (Νικήτας – Ανίσια). Υποβλητικοί οι φωτισμοί του Αντώνη Παναγιωτόπουλο κι επιτυχημένη η πρωτότυπη μουσική που συν-δημιούργησαν η Βαλέρια Δημητριάδου και ο πρωταγωνιστής και μουσικός Γιώργος Παπαγεωργίου. Με κυρίαρχο στοιχείο τη σύμβαση, αντί του νατουραλισμού, όπως θα περίμενε κάποιος, μιας και η υπόθεση εκτυλίσσεται σε κάποιο χιονισμένο, ρώσικο χωριό, όλοι κατάφεραν να αποδώσουν την ατμόσφαιρα εποχής και περιοχής, αλλά η παράσταση να γίνεται και «πανηγύρι», όταν απαιτείτο, στιγμές κατά τις οποίες οι ηθοποιοί κινήθηκαν -σκηνοθετημένοι αναλόγως- ως ομάδα, μιμούμενοι φωνές ζώων, παίζοντας όργανα και αλλάζοντας συνεχώς το σκηνικό. Θεωρώ πως η ματιά της πολύ-σπουδαγμένης και ταλαντούχας Ελένης Σκότη και του συνεργάτη της Γιώργου Χατζηνικολάου υπήρξε διεισδυτική, ώστε να παρουσιάσουν μια διαχρονική και οικουμενική τραγωδία, κάτι που κατάφεραν απολύτως. Η προσωπική μου άποψη πως θα ήταν προτιμότερο ο «τάφος» να χανόταν στο βάθος, αντί να σηκώνεται ο πεθαμένος και να συμμετέχει στην αλλαγή σκηνικού, αλλά και να είναι πιο «αληθινό» το χιόνι που «έπεφτε» στη σκηνή ή από τα ρούχα των ηρώων (ως κάποια στοιχεία νατουραλισμού και ρεαλισμού), δεν μείωσαν τις πολύ καλές εντυπώσεις μου, όπως και των θεατών, οι οποίοι ξέσπασαν σε ζωηρά χειροκροτήματα, στο τέλος, καλώντας τους ηθοποιούς στη σκηνή, πολλές φορές, ενώ, η συγκίνηση όλων ήταν εμφανής.

Το Θέατρο «Επί Κολωνώ» και η «Ομάδα Νάμα» συνεργάζονται με το «Σύγχρονο Θέατρο» για 2η χρονιά.

Οκτώβριος 2017

«Σύγχρονο Θέατρο»

Ευμολπιδών 45, Γκάζι – Κεραμεικός

Τ/φ: 2103464380

Λέων Τολστόι (1828 - 1910): Πολυγραφότατος και από τους κορυφαίος Ρώσους λογοτέχνες, με έργα που συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα όλων των εποχών, παγκοσμίως. Η ζωή του χαρακτηρίστηκε από μεγάλες αντιθέσεις καθώς, τα πρώτα άσωτα χρόνια της αριστοκρατίας, διαδέχτηκε η ριζοσπαστική μεταστροφή του προς την άρνηση του πλούτου, τη φιλανθρωπία και προς έναν ιδιόμορφο ειρηνιστικό και χριστιανικό αναρχισμό, που έτυχε θαυμασμού από προσωπικότητες όπως ο Γκάντι κι επισφραγίστηκε με τον αφορισμό του από τη Ρωσική Εκκλησία. Η στροφή στην κοσμοθεωρία του άρχισε να συντελείται με την απογοήτευση που πήρε πολεμώντας με τον Ρώσικο Στρατό σε διάφορα μέτωπα, μέχρι το 1856, όταν και έγραψε τα πρώτα του έργα, αυτοβιογραφικά, σε μεγάλο βαθμό. Πολλοί άνθρωποι τον θεωρούσαν πρότυπο και προσπαθούσαν να τον γνωρίσουν από κοντά, στο τέλος της ζωής του. Πιο γνωστά έργα του: «Πόλεμος και Ειρήνη, Άννα Καρένινα,  Αφέντης και Δούλος, Η Ανάσταση, Για τον Σαίξπηρ και το δράμα,  Ο θάνατος του Ίβαν Ίλιτς, Πολικούσκα,  Η σονάτα του Κρόυτσερ, Γιατί;, Ο πατήρ Σέργιος, Περί τρέλας,  Το ζωντανό πτώμα ή Η Εξιλέωση,  Ο σατανάς, Οικογενειακή ευτυχία, Ο διάβολος, Κάτια, Νουβέλες και διηγήματα, Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος, Η δύναμη του σκότους, Από τι ζουν οι άνθρωποι, Οι τρεις ερημίτες,  Τα διηγήματα της Σεβαστούπολης, Ημερολόγιο σοφίας,  Τι είναι τέχνη,  Έτσι πεθαίνει ο έρωτας,  Τι είναι η θρησκεία και ποια είναι η ουσία της. Θρησκεία και ηθική, Ο νόμος της αγάπης και ο νόμος της βίας,  Άλμπερτ - Λουκέρνη, Ο μικρός Φιλιπόκ,  Μια εξομολόγηση, Οι Κοζάκοι, Γιατί οι άνθρωποι κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών, Το Ευαγγέλιο, Παιδικά χρόνια - εφηβικά χρόνια,  Ιστορία ενός αλόγου,  Οικογενειακή ευτυχία,  Χατζή-Μουράτ,  Η σονάτα του Κρόιτσερ, Ιστορίες, Η θρησκεία μου, Φιοντόρ Κουζμίτς».

*Νίκος Μπατσικανής

συγγραφέας, ποιητής, κριτικός Θεάτρου

(μέλος Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών – Βραβεία Κάρολος Κουν)