Πώς μετανάστευσαν το 1768 στην Αμερική οι πρώτοι ΄Ελληνες! - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Έφυγαν από τα νησιά μας και την Σμύρνη και θαλασσοδαρμένοι επί τρίμηνο στον Ατλαντικό, έφτασαν στην  Φλόριδα.

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Φωτο: Ο Άντριους Τρένμπουλ που έφερε τους Έλληνες στις ΗΠΑ το 1768

Η πρώτη μεγάλη μαζική μετανάστευση  Ελλήνων στην Αμερική, έγινε το 1768. Απλοί αγρότες και ναυτικοί  έφυγαν από τα νησιά μας και τη Σμύρνη κι εγκαταστάθηκαν  στην Φλόριδα της Βορείου Αμερικής, μετά από μία μεγάλη Οδύσσεια, αφού αρκετοί πνίγηκαν στα αγριεμένα κύματα του Ατλαντικού. Ας δούμε όμως το ιστορικό αυτών των μεταναστών.

Στην περιοχή της Φλόριδα οι Ισπανοί είχαν ιδρύσει στις αρχές του 16ου αιώνα μία πόλη, τον Άγιο Αυγουστίνο, που θεωρείται η πιο παλιά πόλη στην βόρειο Αμερική. Το 1763, οι Ισπανοί έδωσαν όλη την Φλόριδα στους Άγγλους και ως αντάλλαγμα πήραν την Κούβα. Όταν πήγαν οι Αγγλοι στην περιοχή, διαπίστωσαν πως  χρειάζονται πολλά εργατικά χέρια  και άρχισαν να ψάχνουν στην Ευρώπη  άποικους που να ζήσουν σε παρόμοιες κλιματολογικές συνθήκες και να προσαρμοστούν εύκολα. Τότε ένας Άγγλος, ο Άρτσιμπαλ Μέντζις, εισηγήθηκε να επιλεγούν Έλληνες από θερμά κλίματα που ξέρουν να παράγουν σταφύλια, ελιές, πορτοκάλια, βαμβάκι. Είναι λαός, έλεγε, που δεν μεθά, είναι εργατικός και θα έρθουν για να εγκαταλείψουν την τουρκική σκλαβιά.

Την υπόθεση αυτή ανέθεσαν στον Άγγλο  Αντριου Τρένμπουλ, που ηταν παντρεμένος με μια όμορφη ελληνίδα κόρη μεγαλέμπορου από την Σμύρνη, για να πείσει και να φέρει τους Έλληνες. Ο Τρένμπουλ  γύριζε σε διάφορα νησιά και έλεγε στους κατοίκους ότι σε μια μαγευτική χώρα υπάρχουν μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, κάθε άποικος θα εργασθεί εκεί δωρεάν 4 εως 6 χρόνια και μετά θα πάρει ο καθένας ένα μεγάλο κομμάτι γης δικό του, με πλήρη ελευθερία. Το θέμα μαθεύτηκε παντού, με τρόπο ο Άγγλος δωροδόκησε τις τουρκικές αρχές να μη φέρουν εμπόδια και στις 17 Απριλίου 1768, οκτώ πλοία του Τρένμπουλ με 1403 αποίκους από τα νησιά Μήλο, Σαντορίνη, Κρήτη, από την Μάνη, την Κορώνη, την Μεθώνη, την Σμύρνη και Ιταλία, ξεκίνησαν στον πρώτο σταθμό στο Γιβραλτάρ και μετά στην Αμερική. Στους ταξιδιώτες των πλοίων συγκαταλέγονταν οι: Αναστάσιος Μαυρομμάτης, Δημήτριος Φουντουλάκης, Ιωάννης Γιαννόπουλος, Κυριάκος ή Δομήνικος  Εξαρχόπουλος, Νικόλαος Στεφανόπουλος, Πέτρος Κοτσυφάκης, Αντώνιος Λαμπίας, Πέτρος Γριμαράκης,  Μάρκος Ανδρέου και εκατοντάδες άλλοι Έλληνες.

Στα Αμερικανικά αρχεία υπάρχουν αρκετές λεπτομέρειες για την σύνθεση των αποίκων. Σύμφωνα με τα στοιχεία, 500 άποικοι ήρθαν κατ’ ευθείαν από την Ελλάδα, οι υπόλοιποι από την Μινόρκα, την Κορσική και την Ιταλία, αλλά μεταξύ αυτών ήταν πολλοί Έλληνες  που κατέφυγαν εκεί για να γλιτώσουν την Οθωμανική καταπίεση. Στην Κορσική ζούσαν 700 Πελοποννήσιοι, τους οποίους είχε βρεί εκεί ο Τρένμπουλ.

Το ταξίδι τους για την Αμερική, κράτησε τρείς μήνες  και ήταν πραγματική Οδύσσεια, αφού 148 επιβάτες  των μικρών ξύλινων πλοίων πνίγηκαν, οι άλλοι 1255 γλίτωσαν και έφτασαν στην πόλη του Αγίου Αυγουστίνου. Όμως πριν πατήσουν το πόδι τους εκεί, τους οδήγησαν σε μια άλλη παραθαλάσσια περιοχή της Φλόριδα, κάπου 100 χιλιόμετρα.

Εκεί  άρχισαν αμέσως δουλειά, έχτισαν από τα θεμέλια μία νέα αποικία, την οποία ονόμασαν Νέα Σμύρνη, κατ’ επιθυμία της ελληνίδας γυναίκας του Τρένμπουλ, ενώ πριν ονομαζόταν ισπανικά Λες Μοσκίτος, (χώρα των κουνουπιών!) Εκείνο που τους φόβιζε πολύ ήταν οι κροκόδειλοι, που μόλις τους έβλεπαν έλεγαν  «Θεέ μου τι θεριό είναι αυτό! Αϊ Γιώργη προστάτεψε μας από τους δράκους!»

Φωτο: Η ζωή των Ελλήνων  στην Νέα Σμύρνη των ΗΠΑ

Φωτο: Σκληρή δουλειά για τους Έλληνες στη Νέα Σμύρνη

Ο χειμώνας στην Νέα Σμύρνη ηταν  βαρύς. Από την πείνα και τις αρρώστιες, πριν έρθει η άνοιξη, πέθαναν 450 (τα 150 παιδιά). Δύσκολος και ο δεύτερος χειμώνας, αφού από τους 1403 αποίκους, έμεναν ζωντανοί μετά από 24 μήνες 628! Όταν πέρασε η εξαετία οι Έλληνες ζήτησαν να τους δοθούν τα κτήματα για να ζήσουν ελεύθεροι όπως τους υποσχέθηκε ο Τρένμπουλ. Η υπόθεση εξελίχθηκε άσχημα και οι άποικοι τον Ιούνιο του 1777,  εγκατέλειψαν, ερημώνοντας την Νέα Σμύρνη και κατέφυγαν στον Άγιο Αυγουστίνο, όπου ο Ιω. Γιαννόπουλος, ίδρυσε εκεί, ελληνικό σχολείο.

Φωτο: Τα σπίτια που άφησαν οι Έλληνες φεύγοντας από τη Νέα Σμύρνη

Σήμερα  η Νέα Σμύρνη  είναι ένα ήσυχο θέρετρο με εκπληκτική αμμουδιά. Το πέρασμα από εκεί των Ελλήνων, μαρτυρεί μία μεγάλη μπρούτζινη στήλη σε βράχο που  τοποθετήθηκε στις 4-5-1968 από την ΑΧΕΠΑ και γράφει: «Στους ατρόμητους Έλληνες που ήρθαν εδώ το 1768 για να ιδρύσουν την ιστορική αποικία Νέα Σμύρνη…» Παραδίπλα υπάρχει μία άλλη στήλη, προς τιμήν του ιδρυτή της αποικίας που λειτούργησε από το 1768-1778, Άντριους Τρένμπουλ, που έζησε από το 1720-1792.

Φωτο:  Η μπρούτζινη στήλη της ΑΧΕΠΑ

Φωτο: Η σημερινή ελληνική παρουσία στον Άγιο Αυγουστίνο