Η Ενότητα της Ευρώπης σε δοκιμασία - Του Διονύση Γουσέτη

Στις 24.11 ο διευθυντής του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη Γιάννης Μαστρογεωργίου δημοσίευσε1 ένα άρθρο στο οποίο τόνιζε τον κίνδυνο που απειλεί τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη. Αυτός ο κίνδυνος είναι πράγματι υπαρκτός, αλλά δεν είναι ο μόνος.

Στη χώρα μας, που ελάχιστα την ενδιαφέρουν πράγματα που γίνονται έξω από την αυλή μας, δεν έγινε γνωστή η συγκέντρωση 60.000 εθνικιστών στη Βαρσοβία το Σάββατο 11 Νοεμβρίου. Η ημέρα αυτή είναι για τους Πολωνούς εθνική εορτή. Το 1918, με το τέλος του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, η Πολωνία επανενώθηκε μετά από τον -για 123 χρόνια- διαμελισμό της μεταξύ Ρωσίας, Πρωσίας και Αυστρίας. Η συμμετοχή των εθνικιστών στο εορτασμό ξεκίνησε το 2009 με μερικές εκατοντάδες, για να φτάσει φέτος στη μεγαλύτερη συγκέντρωση ακροδεξιών εθνικιστών της Ευρώπης. Αποτελεί παράδοξο για τη χώρα που υπέφερε όσο καμία άλλη από τον εθνικισμό των Ναζί, το μέγεθος και τα συνθήματα όπως «για μια Ευρώπη των λευκών», που προσέλκυσαν ακροδεξιούς κι από άλλες χώρες, κυρίως της ανατολικής Ευρώπης. Ήδη διενεργείται εισαγγελική έρευνα για την παραβίαση του αντιρατσιστικού νόμου.

Για τον Benjamin Abtan, πρόεδρο του «Ευρωπαϊκού Αντιρατσιστικού Κινήματος Βάσης» (European Grassroots Antiracist Movement – EGAM) και συντονιστή του Δικτύου Ευρωπαίων Κοινοβουλευτικών Elie Wiesel, η διαδήλωση της 11 Νοεμβρίου χαρακτηρίζει πολλές από τις όψεις της σημερινής Ευρώπης2.

Πρώτον, συμβολίζει τη συνεχή αύξηση του εθνικισμού εδώ και πολλά χρόνια. Η αύξηση παρατηρείται σε όλες τις ηλικίες, αλλά ιδιαίτερα σε νέους ανθρώπους, όπου εμφανίζεται πιο ριζοσπαστικός. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση του ισλαμισμού στη νεολαία, που επίσης εμφανίζεται ολοένα και πιο ανοιχτά και οδηγεί σε βία.

Δεύτερον, η ισχυρή παρουσία στη Βαρσοβία διαδηλωτών από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη δείχνει μια ήπειρο διχασμένη, που έχει ομοιότητες με τον διχασμό της εποχής του ψυχρού πολέμου. Οι αντιδράσεις μεταξύ Δυτικο-ευρωπαίων και Ανατολικο-Ευρωπαίων απέναντι στην κρίση του προσφυγικού είναι τελείως διαφορετικές. Αυτή δε η διαφοροποίηση επεκτείνεται και σε άλλα θέματα. Αφορά τα πολιτικά συστήματα των πρώην κομμουνιστικών χωρών, τα οποία απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από τη φιλελεύθερη δημοκρατία, προς την κατεύθυνση υιοθέτησης αυταρχικών μοντέλων.

H διαφοροποίηση μεταξύ Δύσης και Ανατολής επεκτείνεται και στις κοινές ευρωπαϊκές αξίες. Για παράδειγμα, η Αυστρία ανήκει στη Δύση, παρ’ όλο που ετοιμάζεται να φέρει τους κληρονόμους των Ναζί στην κυβέρνησή της.

Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αυτές οι διογκούμενες διαφορές να οδηγήσουν σε βαθύ χάσμα, αφού μερικές από τις χώρες με κομμουνιστική κληρονομιά ζητούν την έξοδο από την Ε.Ε. Ο κίνδυνος αυτός προστίθεται στον κίνδυνο των αποσχίσεων, όπως αυτή της Καταλονίας. Και οι δυο κίνδυνοι φέρνουν την ενότητα της Ε.Ε. σε δοκιμασία.

Τα συνθήματα μίσους εναντίον των μουσουλμάνων στη διαδήλωση της 11ης Νοεμβρίου στη Βαρσοβία, δείχνουν ότι οι τελευταίοι είναι οι «προνομιακοί» στόχοι των εθνικιστών. Ο σκοπός τους είναι απλός: να δημιουργήσουν ένα κλίμα μετωπικής σύγκρουσης εθνικιστών και ισλαμιστών. Οι δυο αυτές ομάδες γίνονται εξ αντικειμένου σύμμαχοι στο έργο της καταστροφής των δημοκρατικών θεσμών στην ήπειρό μας. Ο ισλαμισμός πρέπει να πολεμηθεί με απόλυτη αποφασιστικότητα, αλλά ταυτοχρόνως οι μουσουλμάνοι πρέπει να έχουν τον απόλυτο σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματά τους, όπως όλοι οι πολίτες των ευρωπαϊκών χωρών.

Τέλος, στην καρδιά της διαδήλωσης ήταν και ο αντισημιτισμός. Εκδηλώθηκε χωρίς αναστολές, όπως μόνο η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα και η Γιόμπικ (Jobbik) στην Ουγγαρία τολμούσαν να κάνουν πριν μερικά χρόνια ή όπως με το κάψιμο ομοιώματος Εβραίου στην Πολωνία πριν λίγο καιρό. Τούτο το φαινόμενο σηματοδοτεί έναν αντισημιτισμό που και αυτός αναπτύσσεται παράλληλα στην Ευρώπη. Ξεκινώντας από την Τουρκία μέχρι τη Ρωσία, περνώντας από τα Βαλκάνια, την Ουγγαρία και άλλες χώρες, ο Εβραίος Τζωρτζ Σόρος αναφέρεται από τους εθνικιστές ως υπ’ αριθμόν ένα εχθρός. Ο Σόρος κατηγορείται από τη μια ως «ο χρηματιστής», και από την άλλη ως «ο επαναστάτης». Δυο έννοιες αντιφατικές, που όμως αποτελούν και οι δυο αντισημιτικές φαντασιώσεις. Φτάσαμε να προσδίδουμε και τις δυο στο ίδιο πρόσωπο!

Ωστόσο, ο εθνικισμός δεν είναι η μόνη συνιστώσα του νέο- αντισημιτισμού στην Ευρώπη. Μία άλλη προφανής συνιστώσα είναι ο ισλαμισμός. Υπάρχουν κρούσματα δολοφονιών Εβραίων, ακόμη και παιδιών, από ισλαμιστές στη Γαλλία, στη Δανία και στο Βέλγιο. Μερικές φορές γίνονται στο όνομα της Παλαιστίνης και μερικές άλλες στο όνομα των… ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατά διαστρεβλωμένη αντιστροφή των εννοιών. Οι διωκόμενοι Εβραίοι υποχρεώνονται να αλλάξουν σχολείο, γειτονιά, πόλη ή και χώρα.

Τώρα που σιγά – σιγά φεύγουν και οι τελευταίοι επιζώντες του ολοκαυτώματος, η εγρήγορση απέναντι στον αντισημιτισμό ξεθωριάζει. Επιπλέον, κάποιους τους αδρανοποιεί μια ιδεολογική τύφλωση, κατά την οποία οι Εβραίοι δεν διώκονται πλέον μόνο στο όνομα μια δήθεν ανώτερης φυλής, αλλά και στο όνομα μια συγκεκριμένης αντίληψης για τον Αλλάχ.

Συνοψίζοντας τα παραπάνω, ο κ. Abtan θεωρεί κρίσιμο το ζήτημα της ενότητας. Ενότητα αφ’ ενός σε κάθε χώρα, ώστε να μην πέσει στην παγίδα ενός οιονεί εμφυλίου, που της ετοιμάζουν οι εθνικιστές σε συνεργασία με τους ισλαμιστές. Ενότητα αφ’ ετέρου στην Ευρώπη, ώστε να μην αφεθεί να χωριστεί και πάλι σε ανατολική και δυτική. Κρίσιμη επί του προκειμένου είναι η πολιτική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, καθώς και η διακρατική ώσμωση μεταξύ των νέων, επειδή από αυτούς στρατολογούν τόσο οι εθνικιστές, όσο και οι ισλαμιστές και επειδή τα κλειδιά του μέλλοντος της Ευρώπης τα κρατούν οι νέοι.

Απέναντι σ’ αυτή τη ζοφερή κατάσταση υπάρχει, κατά τον κ. Abtan, μια ελπίδα για το μέλλον της Ευρώπης και της δημοκρατίας. Είναι η εκλογή του Εμμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία και η επανεκλογή της Άγγελα Μέρκελ στη Γερμανία. Οι ηγέτες των δυο κυριότερων ευρωπαϊκών δυνάμεων απέχουν από το να είναι τέλειοι, αλλά διακρίνουν καθαρά τους κινδύνους και είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν ενωμένοι στην ενίσχυση μιας δημοκρατικής Ευρώπης.

Εγώ, από μεριάς μου, δεν μπορώ να μην επισημάνω τις ομοιότητες της χώρας μας -χώρας που τυπικά ανήκει στη Δύση- με τις πρώην κομμουνιστικές χώρες της ανατολικής Ευρώπης.

1. H δομή της πολιτικής, της οικονομίας, της κοινωνίας παρουσιάζει τεράστιες ομοιότητες με το σοβιετικό μοντέλο: Ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων είναι πρωτοφανής, χωρίς να αντιστοιχεί στο έργο που παράγουν. Ο συνδικαλισμός είναι κρατικοδίαιτος και δεν αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία των εργαζομένων. Η δομή της διακυβέρνησης είναι συγκεντρωτική, με υψηλό βαθμό διαφθοράς και διοικητική αναποτελεσματικότητα. Ο διαχωρισμός των τριών εξουσιών σχεδόν δεν υφίσταται. Τα πανεπιστήμια δεν είναι ανεξάρτητοι οργανισμοί. Η ιδιωτική πρωτοβουλία και η επιχειρηματικότητα αποθαρρύνονται, όταν δεν ποινικοποιούνται. Ο μαρξισμός-λενινισμός-σταλινισμός είναι ιδεολογία που εκτείνεται σε όλα τα κόμματα, ακόμα και τα «αστικά».

2. Ο εθνικισμός αποτελεί παράδοση. Εκτείνεται και αυτός σε όλα τα κόμματα, το δε ακροδεξιό – εθνικιστικό κόμμα (Χρυσή Αυγή) έχει τόσα ναζιστικά στοιχεία, ώστε ακροδεξιά κόμματα της δυτική Ευρώπης (Εθνικό Μέτωπο Γαλλίας) αρνούνται να έχουν σχέσεις με αυτό. Και κατέχει μονίμως την 3η θέση σε ποσοστό ψήφων.

3. Είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη σε αντισημιτισμό, σύμφωνα με έρευνα της αμερικανικής οργάνωσης Anti-Defamation League που έγινε το 2014. Το γερμανικό Ινστιτούτο Χάινριχ-Μπελ επίσης, διαπιστώνει σαφείς αντισημιτικές τάσεις στην Ελλάδα, ειδικά δε στη γλώσσα και τη ρητορική πολιτικών, δημοσιογράφων αλλά και εκπροσώπων της Εκκλησίας (Deutsche Welle, 16.09.2017). Το δε κάψιμο ομοιώματος Εβραίου (Ιούδας) αποτελεί εθνική παράδοση.

Με αυτά τα δεδομένα, η προσπάθεια που απαιτείται εκ μέρους της χώρας μας είναι πολύ περισσότερη.

Έχουμε τις προϋποθέσεις γι’ αυτό;

Η Καθημερινή