Μνήμες σε φόντο κίτρινο: Πολυτεχνείο 1973 - Του Ηλία Γιαννακόπουλου*

Τα κιτρινισμένα φύλλα των δέντρων πήραν για λίγο παράταση από το Νοέμβρη πριν αποχαιρετήσουν το σώμα του δέντρου και ενωθούν με το χώμα.

Παλεύουν με την αδήριτη αναγκαιότητα του κύκλου των εποχών και το μόνο που έχουν να αντιτάξουν είναι το χρώμα τους. Το κίτρινο είναι η αισθητική τους, η ταυτότητά τους. Προκαλούν πριν πέσουν και σκορπίζουν τη μελαγχολία ζητώντας έλεος από τη Λήθη του χρόνου που θα ακολουθήσει….

Κιτρινισμένες φωτογραφίες, κιτρινισμένα φύλλα εφημερίδων εκπρόσωποι του παρελθόντος και άξιοι συντηρητές των αναμνήσεών μας. Περνάμε στο χθες μέσα από το ξεθωριασμένο χρώμα τους κι άλλοτε μελαγχολούμε ή χαιρόμαστε για ό,τι είμαστε κι άλλοτε οργιζόμαστε για ό,τι χάσαμε και δεν πετύχαμε στη ζωή μας. Μνήμες, αναμνήσεις…..

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ: «Η συνέλευση των εργατών του Πολυτεχνείου διακηρύχνει: Ο χαρακτήρας του σημερινού αγώνα που, ξεκινώντας απ’ τους φοιτητές αγκαλιάζει τώρα όλο το λαό…. ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, 17 ΝΟΕΜΒΡΗ 1973». Μισοσβησμένα γράμματα, ξεθωριασμένοι τόνοι και πνεύματα, κιτρινισμένο χαρτί σ’ ένα φάκελο με αποστολέα, ΜΝΗΜΕΣ ΝΟΕΜΒΡΗ 1973 και δέκτη το ΧΡΟΝΟ και τη ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ. Να ήταν το κιτρινισμένο χρώμα του χαρτιού της προκηρύξεως ή εκείνο το «διακηρύχνει» που τράβηξε την προσοχή μου; Και τα δύο μαζί συνθέτουν μια εποχή και ερεθίζουν τη μνήμη προκαλώντας τη λήθη με την ισοπεδωτική της λειτουργία.

Η ΛΗΘΗ τυραννικά παρεμβαίνει και αγωνίζεται να διασπάσει την ενότητα του χρόνου μας: ΠΑΡΕΛΘΟΝ – ΠΑΡΟΝ – ΜΕΛΛΟΝ. Σβήνοντας το παρελθόν απαλλάσσεσαι από τις ενοχές του και από την αγωνία για το αύριο. Η μακαριότητα του σήμερα συνυφαίνεται με την απραξία διαβρώνοντας έτσι τη θέληση και τα οράματά μας. Η Μνήμη αντιστέκεται στη φθοροποιό λειτουργία της Λήθης προσπαθώντας να κρατήσει ζωντανή την ανάμνηση κάποιων γεγονότων του παρελθόντος. Και δεν έχει πολλούς βοηθούς σ’ αυτή της την προσπάθεια παρά μόνο κάποια κιτρινισμένα αποκόμματα εφημερίδων και την ΑΛΗΘΕΙΑ. Κύρια αυτήν πάει να διασώσει η μνήμη και αυτήν να διερευνήσει. Ό,τι απόμεινε ακόμη από τον παρασκηνιακό και ύπουλο πόλεμο της Λήθης: Αλήθεια = Μη Λήθη.

Παλεύει η μνήμη μέσα από τα μαύρα στοιχεία σε κίτρινο φόντο να ανακαλέσει εικόνες του παρελθόντος. Προσπαθεί να θέσει σε κίνηση όλες εκείνες τις ακίνητες στιγμές που καταγράφηκαν σ’ ένα απόκομμα, σε μια διακήρυξη και που τώρα λειτουργούν ως καθρέφτης που μέσα του βλέπω όψεις του εαυτού μου. Το κρυφτό Λήθης – Αλήθειας επιβεβαιώνει την τραγωδία του ανθρώπου που «νοσταλγεί την ενότητα και ποθεί το Απόλυτο».

Η μνήμη ζωντανεύει με τη θέα του αγγελιοφόρου του παρελθόντος και διασώζει την ενότητα του ανθρώπου, που αναζητά κάποια αλήθεια στα χνάρια του χθες, όχι για κάποιο λόγο αλλά γιατί βαθιά αισθάνεται πως «Αλήθεια είναι η αποκάλυψη του εαυτού μας». Οι αλήθειες προσδιορίζουν την ταυτότητά μας κι γι’ αυτί αγωνιούμε και αγωνιζόμαστε γι’ αυτές.

«…..Είναι αγώνας τόσο ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία, όσο και στα ξένα και ντόπια μονοπώλια που την στηρίζουν. Είναι αγώνας για το πέρασμα της εξουσίας στο λαό….». Αγώνας….αγώνας….. Η αυτοεπιβεβαίωση της νιότης και των ουτοπιών. Σημαίνον και σημαινόμενο προσανατολισμένα σε μνήμες του παρελθόντος, που πεισματικά αναδύονται κάθε 17 Νοέμβρη για να θυμίζουν ένα ξεχασμένο «ΕΝΑΝΤΙΑ» και να ξορκίζουν την αναπηρία που μας επιβάλλει η συμμόρφωση στις ΕΞΟΥΣΙΕΣ – φανερές και υπολανθάνουσες και η ομοιομορφοποίηση του λόγου, της σκέψης και της πράξης. Αυτό το κακόηχο «ΕΝΑΝΤΙΑ» πήρε εκδίκηση από το εύηχο και αποδεκτό «ΕΝΑΝΤΙΟΝ», και του έδωσε καινούργιο περιεχόμενο. Η ίδια η ζωή επέβαλε το «ΕΝΑΝΤΙΑ» ως σκέψη, συμπεριφορά και Αλήθεια. «Η αλήθεια δεν επιβάλλεται από τη γλώσσα στη ζωή, αλλά από τη ζωή στη γλώσσα».

Ένα κομμάτι της ΑΛΗΘΕΙΑΣ μας, ένα κομμάτι του ΕΑΥΤΟΥ μας παλεύει να σβήσει η ΛΗΘΗ. Σε κάποια γεγονότα του παρελθόντος καίει ακόμα η σπίθα της συνείδησής μας που κάποτε ταυτίστηκε με τον «ΑΓΩΝΑ», και το «ΕΝΑΝΤΙΑ».

Το παρελθόν μας δεν βρίσκεται μονάχα στις πέτρες και στα χαλάσματα αλλά και στις συνειδήσεις. Αυτό το γνωρίζει ο ολοκληρωτισμός κάθε είδους – πολιτικός, κοινωνικός, καταναλωτικός- και γι’ αυτό μάχεται μέσα από τη λήθη να σβήσει το παρελθόν μας, τη συνείδησή μας. Η επιβολή μιας ιδιότυπης εκλεκτικής αμνησίας και η μαζική τροφοδότηση των συνειδήσεών μας με το νερό της ΛΗΘΗΣ είναι οι σημερινοί μας τύραννοι. Η Λήθη είναι το βέλος κάθε εξουσίας και η Μνήμη το όπλο μας. Ο Κούντερα το έχει επισημάνει εδώ και καιρό «Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη».

«…..Θεωρώντας το καταληφθέν από τους φοιτητές και εργαζόμενους Πολυτεχνείο σαν την πραγματική βάση του αγώνα μας αυτή τη στιγμή, προτείνουμε τη διατήρηση της κατάληψής του….». Η Λήθη συνοδεύει τους δειλούς και τους προσαρμοσμένους. Η Μνήμη ζευγαρώνει με τις «απροσάρμοστες συνειδήσεις» και οδηγεί στην ανεύρεση του εαυτού μας. «Θεωρώντας…… προτείνουμε……». Μια τέλεια διανοητική πορεία. Η προϋπόθεση…. Η πρόταση, το αποτέλεσμα.  Στέρεη βάση για μια επικίνδυνη πράξη. Δηλωτικό της αυτογνωσίας, της αποφασιστικότητας, της προοπτικής και του ΑΓΩΝΑ τους. Ο Αγώνας προϋποθέτει και συνεπάγεται καθαρή συνείδηση. Η δικαίωση και η υπέρβαση της ρήσης του Όργουελ «Ωσότου αποχτήσουν συνείδηση δε θα ξεσηκωθούν ποτέ και δεν θα αποκτήσουν συνείδηση παρά μόνο αφού ξεσηκωθούν».

«ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, 17 ΝΟΕΜΒΡΗ 1973…. ΚΑΤΩ Ο ΤΙΜΑΡΙΘΜΟΣ, ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ, Ο ΛΑΟΣ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ…..». Η ΛΗΘΗ μπροστά στην ΑΛΗΘΕΙΑ μιας κιτρινισμένης από το χρόνο προκήρυξης παραιτείται από το έργο της και η ΜΝΗΜΗ προκαλεί τους πρωταγωνιστές του ΝΟΕΜΒΡΗ σε μια βασανιστική αυτοεξομολόγηση και σ’ ένα επαναπροσδιορισμό της σημερινής τους ταυτότητας. Έρημοι δρόμοι, βολεμένοι επαναστάτες, απρόσωποι μηχανισμοί…… και η σχιζοφρένεια των απροσάρμοστων. «Αυτός που είναι «απροσάρμοστος» στον κόσμο βρίσκεται πάντα στο σημείο που είναι δυνατόν ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του. Αυτός που έχει προσαρμοστεί δε βρίσκει ποτέ τον εαυτό του, απλώς καταλήγει να γίνει υπουργός».

«….Ενιαίο μέτωπο δράσης……». Η Αλήθεια βρίσκεται στην «ολότητα» και στην «ενότητα».

«……Προσοχή!! Ακούστε το ραδιοφωνικό σταθμό του Πολυτεχνείου. Εκπέμπει στους 1150 χιλιοκύκλους, δίπλα στο ενόπλων»…. και για πάντα στη ΜΝΗΜΗ μας κάθε 17 ΝΟΕΜΒΡΗ. Όταν πάψουμε να ακούμε τους ήχους του σταθμού η ΛΗΘΗ θα νικήσει τη ΜΝΗΜΗ και η ΑΛΗΘΕΙΑ θα χαθεί από τη ζωή μας.

IN MEMORIAM.

*Φιλόλογος

#Ηλιας_Γιαννακοπουλος #Πολυτεχνειο_1973