Η πονηρία δεν έχει σεβασμό για την αρετή και είναι ποταπή απομίμηση της εξυπνάδας

Γράφει ο Γιάννης Γκλάβατος

Τόνοι μελανιού έχουν καταναλωθεί για να σχολιασθεί, επισημανθεί αν θέλετε, η εξυπνάδα ημών των νέων Ελλήνων.

Πολλά κείμενα που έχουν γραφτεί χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά σωστές προσεγγίσεις για την υψηλή αυτή διανοητική ικανότητα. Ικανός αριθμός επιστημόνων προσπαθεί να κατανοήσει πλήρως όσο και να ρίξει άπλετο φώς επ’ αυτού του θέματος. Από αρκετούς ερευνητές-εδώ και πολλά χρόνια- υποστηρίζεται πως είδη εξυπνάδος είναι δυνατόν να διδαχθούν, ανατρέποντας παλαιότερες απόψεις… και οι έρευνες συνεχίζονται…

Να δώσουμε  ένα ορισμό της εξυπνάδας λοιπόν : «εξυπνάδα η [eksipnáδa]  : 1α.μεγάλη πνευματική ικανότητα και ιδίως αντίληψη, νόηση, κρίση, επινοητικότητα· (πρβ. ευφυΐα). ANT βλακεία β. έξυπνη ενέργεια ή έξυπνα λόγια: Δεν μπορεί να υπάρξει ευνομούμενη πολιτεία, όταν η καταπάτηση του νόμου χαρακτηρίζεται ως ~κτλ. 2. ανόητα λόγια ή και ανόητη ενέργεια, τα οποία παρουσιάζονται ως έξυπνα. Επίσης ένα ορισμός της νοημοσύνης: νοημοσύνη η[noimosíni]  : 1α.(ψυχ.) το σύνολο των γνωστικών ικανοτήτων του ανθρώπου, δηλαδή η αντίληψη, η μνήμη, ο συνειρμός, η φαντασία, η προσοχή και η διανόηση, και ειδικότερα η ικανότητα προσαρμογής σε νέες καταστάσεις και η ικανότητα να αντιλαμβάνεται ομοιότητες, διαφορές και σχέσεις· ευφυΐα: Tεστ νοημοσύνης, για την εξακρίβωση του βαθμού της διανοητικής ανάπτυξης ενός ατόμου. Δείκτης νοημοσύνης, που εξάγεται από τεστ νοημοσύνης. Άτομο με υψηλό / χαμηλό δείκτη νοημοσύνης κτλ κτλ.

Εδώ θα πρέπει να αναφερθούν και δύο άλλοι ορισμοί: Η συναισθηματική νοημοσύνη ορίστηκε ως: «η ικανότητα αντίληψης και έκφρασης συναισθήματος, η ικανότητα αφομοίωσης του συναισθήματος από τη σκέψη, η ικανότητα να χρησιμοποιούμε το συναίσθημα για την κατανόηση του κόσμου και η ικανότητα ρύθμισης του συναισθήματος του εαυτού και των άλλων» (Mayer, Salovey, & Caruso, 2000, σ. 396). Η κοινωνική νοημοσύνη ορίζεται ως η ικανότητα του ατόμου να καταλαβαίνει και να αλληλεπιδρά με τους συνανθρώπους του εντός του κοινωνικού του περιβάλλοντος (Kihlstrom & Cantor, 2000).

Βέβαια ο καθένας έχει και την ιδική του άποψη – αντίληψη για το τι είναι εξυπνάδα. Και εδώ καμιά φορά τα πράγματα περιπλέκονται… Μάλλον προσεγγίζει πολύ στον χώρο της αλήθειας η άποψη, πως οι περισσότεροι εξ υμών των νέων Ελλήνων θέλουμε να πιστεύουμε, πως  είμαστε πανέξυπνοι ή τουλάχιστον αρκετά έξυπνοι. Δεν διστάζουμε προς επίρρωση αυτής της θέσεώς μας, πολλές φορές να αναφερόμαστε και σε όλα(συχνάκις γενικά και ακαθόριστα)  επιτεύγματα του αρχαίου πνεύματος, ξεχνώντας βέβαια πως άλλο παρελθόν και άλλο παρόν.

Σε τελική ανάλυση τίθεται το ερώτημα: Είμαστε πράγματι ένας έξυπνος λαός, ένα νοήμον γένος; Η απάντηση μάλλον πρέπει να εκληφθεί εκ των γεγονότων, εκ της υφιστάμενης πραγματικότητας με άλλα λόγια. Και η πραγματικότητα της χώρας μας μάλλον δεν συνάδει με την αντίληψη ότι είμαστε μια έξυπνη φυλή. Και αυτό διότι ένας έξυπνος λαός θα είχε δημιουργήσει μια πιο όμορφη, ανετότερη και ναι… πιο πνευματική καθημερινότητα όσο και ένα ανώτερο τρόπο ζωής. Μιας ζωής δηλαδή άξια του σκοπού της εμποτισμένη και στερεωμένη με πραγματικά ιδανικά , αποτέλεσμα εξελιγμένου και έξυπνου τρόπου σκέψης, όσο  και συνετής και ανθρωπιστικής διαχείρισης πραγμάτων, γεγονότων, καταστάσεων.

Ως πρόσωπα μπορεί να είμεθα έξυπνοι. Ως σύνολο όμως μάλλον φαίνεται πως η εξυπνάδα μας… λάμπει δια της απουσίας της. Και αυτή η απουσία είναι… διαρκής. Ελπίζουμε βέβαια να μην καταστεί και μόνιμη.

Αυτή η προσπάθεια αποφυγής της ευθύνης, της κάθε ευθύνης και η μετάθεσής της οπουδήποτε αλλού, η επιδίωξη( ή καλύτερα να πούμε το όνειρο), του εύκολου βιοπορισμού χρησιμοποιώντας κάθε πλάγιο και ιδιοτελές μέσον, αυτή η αρνητική «εξυπνάδα» της ανυπακοής στους νόμους αγνοώντας ότι ακόμη και στα άντρα παράνομων υπάρχουν κανονισμοί και «νόμοι», αυτού του είδους η πρακτική δημιούργησε  την σημερινή ζοφερή πραγματικότητα. Ναι αυτή η πρακτική γέννησε τους αργόμισθους, τα χρέη αλλά και όλους τους «έξυπνους» κακομοίρηδες και φουκαράδες που απαντώνται σε μεγάλο βαθμό στην νέα ελληνική κοινωνία.  Η οποία ελληνική κοινωνία πληρώνει ακριβό φόρο σε αυτή την «εξυπνάδα». Αυτή η «εξυπνάδα» κυριαρχεί σε μερίδα των πολιτικών αλλά και πολλές φορές μέσα στο κοινοβούλιο. Και το κοινοβούλιο, ας μην ξεχνούμε, πως είναι μια ζωντανή εικόνα όλης της κοινωνίας. Μοιάζει ο έλληνας του σήμερα να μην αξιοποιεί το χάρισμα(όταν το έχει) της εξυπνάδας, αλλά να το αμαυρώνει χρησιμοποιώντας το για ανάξιες λόγου πράξεις και ενέργειες. Η εξυπνάδα όμως δίδεται για να κατακτήσει κάποιος την ζωή και όχι για να την κοροϊδέψει. Και κάποιος που ο στόχος του είναι να ζήσει παρασιτικά και εις βάρος των συμπολιτών του, κοροϊδεύει πρωτίστως τον εαυτό του. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνούμε την πραγματικότητα που ορίζει πως ο κουτός απατάται από τους άλλους, αλλά ο «έξυπνος» που προαναφέραμε απατάται από τον εαυτό του και για αυτό είναι δύσκολο να ανακαλύψει το αληθές, το αγαθό, το άξιο… Και η ζημία στην κοινωνική  όσο και στην εθνική μας ζωή είναι ανυπολόγιστη…

Αυτή η κακώς εννοούμενη εξυπνάδα παράγει την μιζέρια, την κακοδαιμονία, την διαίρεση, την πρόταξη των προσωπικών συμφερόντων, την αντίδραση σε κάθε μεγάλο έργο, σε κάθε ευγενική προσπάθεια. Με αυτήν την «εξυπνάδα» στερούμε την χώρα μας και τον λαό της, δηλαδή εμάς τους ίδιους, από ένα γεμάτο ελπίδα φωτεινό μέλλον.

Τελειώνοντας θα τονίσουμε,  όπως από την ζωή συμπεραίνεται, στην περίπτωση που κάποιος, που οι άλλοι με διάφορα μέσα κατορθώνουν και τον απατούν, αναλύσει τα λάθη του σκεφθεί ορθά και αποκτήσει πείρα, σίγουρα κάποια στιγμή θα καταστεί ισχυρός και θα επιτύχει. Όμως ο έχων το είδος της «εξυπνάδας» που προείπαμε είναι καταδικασμένος εκ του ασφαλούς να αποτύχει.