Η επιστροφή της Ελλάδας στους Έλληνες - Του Ανδρέα Μήλιου*

Από μαύρο πρόβατο της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφιλές κανίς στα ακριβά σαλόνια των μεζονετών των ουρανοξυστών του Μανχάταν και από ξοφλημένη γεροντοκόρη σε πολύφερνη νύφη! Γίνεται; Όταν πρόκειται για την Ελλάδα, τη χώρα "του ύψους ή του βάθους", μάλλον γίνεται! Το πιστοποιούν η πτώση των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων σε ιστορικά χαμηλά, το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τις αποκρατικοποιήσεις και τις τοποθετήσεις σε μεγάλα επενδυτικά και κατασκευαστικά σχέδια και τα ευρήματα δύο ερευνών που δημοσιεύθηκαν το τελευταίο δίμηνο.

Τα αποτελέσματα των δύο ερευνών που διεξήχθηκαν από την Puls Rc για λογαριασμό του ΕΒΕΑ και από την KAPA RESEARCH αποτυπώνουν εντυπωσιακή βελτίωση του οικονομικού κλίματος της χώρας και σημαντική βελτίωση της ψυχολογίας των πολιτών. Στην έρευνα του ΕΒΕΑ το 55% των ερωτηθέντων εκφράζει αισιοδοξία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και το 58% για την προσωπική οικονομική κατάσταση, ενώ το 54% αξιολογεί θετικά τις προσπάθειες της κυβέρνησης για προσέλκυση επενδύσεων και για άσκηση κοινωνικής πολιτικής. Το 61% θεωρεί ότι τα μέτρα μείωσης των φορολογικών συντελεστών είναι προς τη σωστή κατεύθυνση για αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Στην έρευνα της  KAPA RESEARCH, το 55% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι η χώρα βγαίνει από την κρίση, ενώ η ψήφος καταλληλότητας για την οικονομία, τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς των οικονομικών υπουργείων είναι συντριπτική. Η ίδια έρευνα διαπιστώνει ότι η εμπιστοσύνη σε Κυβέρνηση και κρατικούς θεσμούς επιστρέφει και πως οι φιλελεύθερες πολιτικές κερδίζουν έδαφος στον τομέα της οικονομίας.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Προφανώς δεν σημαίνουν ότι, μέσα σε τρεις μήνες, έχουν αρθεί ως δια μαγείας, όλες οι παθογένειες της ελληνικής οικονομίας και οι δυσπλασίες της ελληνικής κοινωνίας. Δεν απελευθερώσαμε τις αγορές, δεν εκσυγχρονίσαμε το Δημόσιο, δεν περιορίσαμε τη φοροδιαφυγή, δεν επιλύσαμε το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δεν αποκτήσαμε συλλογική αυτογνωσία και δεν υπερνικήσαμε την ιδιοτελή συμφεροντολογική ατομικότητα και, πολύ περισσότερο, δεν εξαλείψαμε μέσα σε τρεις μήνες τις τρεις "ολοκληρωτικά λανθασμένες, υπαρξιακού χαρακτήρα αντιλήψεις, που πρυτανεύουν στο οικονομικό μοντέλο της χώρας τα τελευταία εξήντα χρόνια", τις οποίες με πολύ εύστοχο τρόπο επισημαίνουν στο πρόσφατα κυκλοφορήσαν βιβλίο τους οι εξαίρετοι οικονομολόγοι Κων/νος Γάτσιος, καθηγητής και πρώην πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, και Δημήτρης Ιωάννου.

Τα τελευταία εξήντα χρόνια, τονίζουν οι δύο συγγραφείς του βιβλίου, οι οικονομικές πολιτικές υποστηρίζουν λανθασμένα όχι τον μεμονωμένο πολίτη ως δυνητική παραγωγική μονάδα, αλλά τη συγκεκριμένη θέση εργασίας που κάλυπτε, ανεξάρτητα από την συμβολή της στην παραγωγική διαδικασία, όχι τα δικαιώματα των παραγωγών του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, αλλά αυτά των καταναλωτών, όχι την ενίσχυση του ανταγωνισμού, αλλά τη διευθέτηση της ζήτησης. (βλ. σελ. 30-32) "Αντί το σύστημα να μεριμνά να εφοδιάζει τον πολίτη με δεξιότητες και γνώσεις για την καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ….μεριμνούσε για τη διασφάλιση της "δια βίου" απασχόλησής του, ασχέτως παραγωγικής συμβολής του." (σελ. 31)

Από πού πηγάζει, λοιπόν, η αισιοδοξία επενδυτών και πολιτών; Προφανώς από τις καλές προθέσεις της Κυβέρνησης. Η τοποθέτηση τεχνοκρατών στο κυβερνητικό σχήμα, η γρήγορη κάλυψη των επικεφαλής των κρατικών οργανισμών με ανθρώπους της αγοράς, η γρήγορη νομοθέτηση για φορολογικά και επενδυτικά θέματα και οι συντονισμένες προσπάθειες άρσης των εμποδίων για την υλοποίηση των μεγάλων επενδύσεων που εκκρεμούσαν χρόνια φαίνεται πως καταγράφονται στο θυμικό επενδυτών και  πολιτών με τρόπο που επηρεάζουν θετικά την κρίση τους. Η φήμη και η ψυχολογία επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό, θετικά ή αρνητικά, αβαθείς οικονομίες και μικρού μεγέθους αγορές∙ και η ελληνική είναι μια τέτοια οικονομία: επίπεδη, με ισχνή παραγωγική βάση και ατίθαση κατανάλωση, που τροφοδοτείται από την παραοικονομία και τη φοροδιαφυγή.

Οι οιωνοί, λοιπόν, είναι θετικοί για τη χώρα, αλλά για να γίνουμε πολύφερνη νύφη διαρκείας απομένει να γίνουν πολλά ακόμα. Εάν δεν τα κάνουμε, το πιθανότερο είναι ότι οι επενδυτές θα αναχωρήσουν για άλλες πολιτείες και η Ελλάδα  θα εξελιχθεί σε ερωμένη ευκαιρίας. Για να μην συμβεί το δεύτερο, οι συγγραφείς του βιβλίου που προανέφερα προτείνουν την ενίσχυση της παραγωγής, τον εκσυγχρονισμό του Δημοσίου, την απελευθέρωση των αγορών από τις συντεχνιακές δεσμεύσεις, τη σύλληψη της φοροδιαφυγής, τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, τη δημιουργία καλοπληρωμένων θέσεων εργασίας και την εξάλειψη του πελατειακού κράτους "που συνιστά το κύριο όχημα της κοινωνικής, πνευματικής , οικονομικής και ανθρωπολογικής παρακμής της χώρας." (σελ. 199)

Η υλοποίηση όλων αυτών προϋποθέτει ισχυρή βούληση για να τεθούν οι βάσεις για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, το οποίο θα πριμοδοτεί την παραγωγική διαδικασία προς την κατεύθυνση των προταγμάτων της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, της βιώσιμης ανάπτυξης, των υποδομών logistics, του θεματικού τουρισμού και της παραγωγής και μεταποίησης ποιοτικών αγροτικών προϊόντων. Είναι αναγκαίο να βγούμε από το επαρχιακό καβούκι μας και να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο με εξωστρέφεια∙ να συνδέσουμε την παιδεία με την αγορά εργασίας και να αναδείξουμε τη δια βίου επαγγελματική κατάρτιση σε αποδοτική διαδικασία. Η Σιγκαπούρη, το Ισραήλ, η Ν. Κορέα, η Εσθονία, η Ιρλανδία, κ.α. ας γίνουν παραδείγματα προς μίμηση.

Τέλος, η υλοποίηση των παραπάνω προϋποθέτει τον εξοβελισμό όλων των εθνικών μας ελαττωμάτων που κρύβουμε σαν φυλαχτά  μέσα μας. Πρέπει να σταματήσουμε να συγκρουόμαστε για απατηλά, απολιθωμένα προτάγματα και να επαναπροσδιορίσουμε την εθνική μας ταυτότητα προς την κατεύθυνση του συνεργατικού διεθνισμού. Είναι απαραίτητο να τροποποιήσουμε τον ηθικό-αξιακό μας κώδικα, να αποκηρύξουμε την νοοτροπία του ωχαδερφισμού και της ήσσονος προσπάθειας και να εκδιώξουμε τα νέο-οθωμανικά στοιχεία από την κοινωνικοπολιτική ζωή και τη δημόσια διοίκηση. Συναίνεση, συνεργασίες για το συλλογικό καλό, σεβασμός του διπλανού μας και των θεσμών, αξιοκρατία, αξιολόγηση και η ρήση "τα αγαθά κόποις κτώνται" θα πρέπει να συνθέτουν την αρετή της εθνικής αυτογνωσίας του μέλλοντος.

Μόνο  ένα μακρόπνοο εθνικό σχέδιο, που θα διαπνέεται από αυτές τις αρχές και θα συντίθεται από αυτά τα στοιχεία, θα καταστήσει δυνατή την επιστροφή της Ελλάδας στους Έλληνες.

Κων. Γάτσιος, Δημήτρης Ιωάννου (2019): Ζήτημα εθνικής επιβίωσης. Εκδ. Κριτική.

* Ο Ανδρέας Μήλιος είναι διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, οικονομολόγος.

Capital.gr