Πώς κατεστάλη το κίνημα του ΙΔΕΑ απ’ τον Παπάγο - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Από μια...κραυγή του στρατάρχη κι ένα... χαστούκι του στρατηγού Δόβα στον κινηματία ταξίαρχο που συνέλαβε τους στρατηγούς στις 31-5-1951

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Φωτο: Ο ταξίαρχος Χρηστέας

Το καλοκαίρι του 1951, τα αρχικά ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών) γίνονται ευρύτερα γνωστά, εξ αιτίας του πραξικοπήματος που εκδηλώθηκε από μικρή ομάδα αξιωματικών μελών του. Τον ΙΔΕΑ ίδρυσαν στις 15-1-1945 επτά αξιωματικοί, διαλύθηκε  τυπικά το 1949 και ουσιαστικά την 31-5-1951.

Πολιτικός αρχηγός εφέρετο ο αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων (Βλάχος) και διατηρούσε επαφές με πολιτικούς. Ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε συνδέσμους του στον ΙΔΕΑ  τους συνταγματάρχες  Μπάλα, Καραμπάτσο, Κιουρτζόγλου και Τζουβάρα. Ο Σοφούλης μίλησε με τον ΙΔΕΑ για να επιλέξει ως  αρχιστράτηγο το ΄49 τον Παπάγο, ενώ  οι Βενιζέλος, Πλαστήρας, Κανελλόπουλος, Μαρκεζίνης συνομιλούσαν με Επιτροπές του ΙΔΕΑ...

Τη νύχτα της 30ής Μαϊου 1951, ο ταξίαρχος του ΙΔΕΑ Αλ. Χρηστέας, με πρόσχημα την παραίτηση του Παπάγου απο την  αρχιστρατηγία, πήγε στο ΓΕΣ, σήμανε συναγερμό, κινητοποίησε μονάδες  και κατέλαβε αστραπιαία χωρίς αντίσταση, το Επιτελείο, το Φρουραρχείο και τους δύο ραδιοφωνικούς σταθμούς. Απο το υπασπιστήριο του Παπάγου που απουσίαζε, ο Χρηστέας διηύθυνε το κίνημα. Συνέλαβε τους στρατηγούς Γρηγορόπουλο, Μανιδάκη και Ζαϊμη και οταν ο αρχηγός ΓΕΣ τον διέταξε τηλεφωνικά  να εγκαταλείψει το Επιτελείο, ο Χρηστέας δήλωσε:

«Δεν σας υπακούω. Ο Στρατός επαναστάτησε. Μόνο στον αρχιστράτηγο (Παπάγο) θα υπακούσω»

Ταυτόχρονα, τμήματα της Φρουράς Αθηνών κατέλαβαν επίκαιρες θέσεις και φαινόταν πώς το κίνημα επικρατούσε. Στους διαδρόμους του Επιτελείου, (στεγαζόταν τότε στη Βουλή) περιφέρονταν με ομάδα ενόπλων οι συνταγματάρχες Κουρούκλης, Ταβουλάρης, Παρλαβάντζας, Καραχάλιος και χαμηλόβαθμοι, ανάμεσα τους και ο λοχαγός Δημ. Ιωαννίδης!

Εν τω μεταξύ καταφθάνει στο ΓΕΣ ειδοποιημένος, ο υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ αντιστράτηγος Κων. Δόβας, που συναντά  στο διάδρομο τον κινηματία συνταγματάρχη Αναγνωστόπουλο. Αν και  πράος, εξανέστη με το κίνημα και αγανακτισμένος επετίμησε δριμύτατα τον Αναγνωστόπουλο, που  αντιμίλησε και λογομάχησαν! Ο Δόβας δεν άντεξε, τον χαστούκισε, τον συνέλαβε και τον  έκλεισε σ΄ ενα γραφείο!

Φωτο: Ο αντιστράτηγος Δόβας  

Πριν ξημερώσει, ο υποστράτηγος Λουκάς Αλέστας και ο συνταγματάρχης Γωγούσης, μετέβησαν στην Εκάλη κι ενημέρωσαν  τον  Παπάγο για τα συμβαίνοντα  στο ΓΕΣ και στο κέντρο της Αθήνας. Ο Παπάγος εξαλλος κατεβαίνει  αμέσως στο γραφείο του και βάζει τις φωνές στους συγκεντρωμένους αξιωματικούς:

«Εμπρός! διαλυθείτε, γυρίστε στα σπίτια σας και στις μονάδες σας. Διαλυθείτε αμέσως!»

Μέσα σε δύο λεπτά  το ΓΕΣ  είχε αδειάσει!  Οι αξιωματικοί αποχώρησαν και ο Χρηστέας συνελήφθη.

Φωτο: Ο στρατάρχης Παπάγος

Οταν ξημέρωσε, επικρατούσε παντού ησυχία, σα να μη συνέβη το παραμικρό. Ομως τα γεγονότα διαδόθηκαν αστραπιαίως. Η κυβέρνηση  Βενιζέλου αδράνησε σκοπίμως κι άφησε να αιωρούνται υπονοούμενα οτι τάχα το κίνημα εγινε για τον Παπάγο, επειδή θ’ αποχωρούσε απο το στράτευμα.

Το πρωί ο βασιλεύς Παύλος μαθαίνει τα συμβάντα, και πηγαίνει στο γραφείο του Παπάγου για να ενημερωθεί. Δεν τον βρίσκει εκεί  γιατί ο Παπάγος επέστρεψε στην Εκάλη μετά την καταστολή του κινήματος και ο βασιλιάς νόμισε  οτι  αυτός ήταν ο ηγέτης του.  Ο Γωγούσης με την οικειότητα που είχε ως παλιός υπασπιστής του, του λέει:

«Μεγαλειότατε, αν ήθελε ο στρατάρχης να καταλάβει την  αρχήν, θα ημπορούσε να το επιτύχη με μίαν Ημερήσιαν Διαταγήν ή μέ ένα νεύμα του!»

Φωτο: Ο βασιλεύς Παύλος

Ο Βενιζέλος  αντί να παραπέμψει τους κινηματίες στο Στρατοδικείο τους εθεσε εις ολιγοήμερο περιορισμό στην Κηφισιά με την δικαιολογία, οτι «λόγω κινδύνου προκλήσεως ανωμαλιών υπο αναρχικών στοιχείων εκινήθησαν  τμήματα του στρατού...». Οταν μετά απο 4 μήνες  η εφημερίδα “Ακρόπολη” αποκάλυψε το Κίνημα του ΙΔΕΑ, η κυβέρνηση Βενιζέλου έπεσε, ορκίσθηκε πρωθυπουργός ο Πλαστήρας  και μετά απο παλινοδίες και αναβολές, άρχισαν ανακρίσεις απο τον στρατηγό Βασιλά  που  παρέπεμπε  τα παρακάτω στελέχη του ΙΔΕΑ στο Στρατοδικείο:

Φωτο: Ο συνταγματάρχης Γωγούσης

Ταξίαρχοι: Αθ. Φροντιστής Αλέξ. Χρηστέας, Συν/τάρχες: Νικ. Γωγούσης, Στ. Ταβουλάρης, Κ. Αναγνωστόπουλος, (ο...ξυλοκοπηθείς!), Στυλ. Τζουβάρας, Κ. Καραβίτης, Ηρ. Κοντόπουλος,  Αλ. Νάτσινας,  Γ. Κουρούκλης, Ν. Παρλαβάντζας, Μιχ.  Κιουρτζόγλου, Δ. Καραχάλιος.

Την φορά αυτή ο Πλαστήρας έσπευσε  να χορηγήσει αμνηστία λέγοντας, ότι «η κυβέρνηση δεν μπορεί να ρίξει στις φυλακές πολεμιστές αξιωματικούς που έδρασαν κατά του κομμουνισμού» Η αμνηστία εκνεύρισε τον στρατάρχη Παπάγο, ο οποίος  στις 17-3-1952 σε ομιλία του στη Βουλή είπε: «Η πράξις της αμνηστίας αποτελεί το πλέον εξευτελιστικόν τέλος της σκευωρίας», γιατί η κυβέρνηση ελεγε οτι θα γίνει δίκη  για να λάμψει η αλήθεια και τελικά τα κουκούλωσε...

Το κίνημα Χρηστέα ήταν η ταφόπλακα του ΙΔΕΑ, την αρχιστρατηγία ανέλαβε ο βασιλιάς που έδιωξε απο το στρατό όσους είχαν αναμιχθεί.