Απόστολος Χατζηχρήστος (Ρεμπέτικο πορτρέτο Νο 1)

Γράφει ο Βαγγέλης Ρέτσας*

Αγαπητοί φίλοι γεια σας. 

Ας δεχτούμε, πως το νερό του λαϊκού μας τραγουδιού αρχίζει να τρέχει με την εμφάνιση της «Ξακουστής τετράδος του Πειραιώς» και τα όμορφα τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη (τουλάχιστον δισκογραφικά). 

Φυσικά απ’ το 1922 έως το 1932, (1ος δίσκος του Μ.Βαμβακάρη) μεσορανούσε το σμυρνέικο και γενικά το μικρασιάτικο τραγούδι που αναμφισβήτητα αποτελεί σημαντικότατο μέρος του λαϊκού μας τραγουδιού.

Προϊόντος του χρόνου λοιπόν, το νεράκι το γιομάτο τραγούδια, γίνεται ποτάμι που φουσκώνει και μοιραία σπάει σε άλλα ποτάμια που κι αυτά με τη σειρά τους φουσκώνουν και σπάνε σε άλλα κι άλλα. Κι όλα κυλούν με ορμή και λαχτάρα να σμίξουν με τη μεγάλη θάλασσα που δεν είναι άλλη από το κοινό που απευθύνονται. 

Τον απλό κόσμο δηλαδή, που θα κλάψει ακούγοντάς τα, που θα τα συνδέσει με τρυφερές ή και σκληρές στιγμές της ζωής του και που πάντα στο τέλος θα διασκεδάσει μ’ αυτά μέσα απ’ το λαϊκό εκτονωτικό γλέντι.

Για ένα τέτοιο τεράστιο ποτάμι θα μιλήσουμε σήμερα που καθώς κυλά με ορμή, κουβαλά τη μελωδική του πραμάτεια την οποία απολαμβάνουμε εδώ και 85 χρόνια.

Μιλούμε για τον Απόστολο Χατζηχρήστο. Έναν εμπνευσμένο λαϊκό συνθέτη, έναν συγκλονιστικό τραγουδιστή κι έναν εξαίρετο οργανοπαίχτη και στιχουργό.

Ο Χατζηχρήστος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Σμύρνη, από εξαιρετικά εύπορη οικογένεια. Η ημερομηνία γέννησης του δεν είναι ακριβής. Εικάζεται πως ήρθε στη ζωή το 1904. Άλλες πάλι πηγές, υποστηρίζουν πως γεννήθηκε το 1901.

Ο πατέρας του ήταν διευθυντικό στέλεχος μεγάλης Γαλλικής καπνοβιομηχανίας που είχε έδρα τη Σμύρνη. Φυσικά, αυτό έδινε τη δυνατότητα στον μικρό Απόστολο εκτός από μια εξασφαλισμένη κι άνετη ζωή, να έχει το προνόμιο να κάνει και αρκετές σπουδές. Καταρχήν, εκτός από Ελληνικά μιλούσε άπταιστα Γαλλικά και Τουρκικά.

Επίσης, με την προτροπή κυρίως του πατέρα του, σπούδασε μουσική και συγκεκριμένα πιάνο, βιολί και ακορντεόν.

Μετά την μικρασιατική καταστροφή ακολούθησε κι αυτός τη μοίρα όλων εκείνων των ανθρώπων που ξαφνικά βρέθηκαν χωρίς σπίτι, χωρίς υπάρχοντα, χωρίς πατρίδα.

Πριν απ' την τραγωδία, όταν ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη, ο νεαρός Απόστολος σε κατάσταση εθνικής έξαρσης κατετάγη στις τάξεις του και σε μια μάχη πιάστηκε αιχμάλωτος. Οδηγήθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης μένοντας εκεί τρία χρόνια. Καταφέρνει όμως με τη βοήθεια ενός θείου του, επίσης αιχμαλώτου, να δραπετεύσει και στη συνέχεια να διαφύγει στην Ελλάδα.

Η οικογένειά του έχοντας πάρει το δρόμο της προσφυγιάς βρισκόταν ήδη στη Τζια. Εκεί, φτάνει μετά από πολλές περιπέτειες κι ο Χατζηχρήστος και ύστερα από κάποιο διάστημα έρχονται όλοι στον Πειραιά, παίρνοντας προσφυγικό σπίτι στο Τουρκολίμανο.

Πιάνει δουλειά στα Ελληνικά σωληνουργεία ως ηλεκτροσυγκολλητής, ενώ στα μέσα της δεκαετίας του 1930 γνωρίζεται με τα μέλη της ''Ξακουστής τετράδος του Πειραιώς'' Μάρκο Βαμβακάρη, Ανέστο Δελιά, Γιώργο Μπάτη και Στράτο Παγιουμτζή.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή ασχολείται ερασιτεχνικά με τη μουσική παίζοντας ακορντεόν σε διάφορα ταβερνάκια.

Γρήγορα και με προτροπή του Παγιουμτζή αφήνει το ακορντεόν και τελειοποιείται στο μπουζούκι και στην κιθάρα.

Παλιόπαιδο (Απ.Χατζηχρήστου-Γ.Λελάκη) [Χατζηχρήστος] 1940

Video από sekarius87

Στα 1938 γραμμοφωνεί τον πρώτο του δίσκο, ο οποίος περιλαμβάνει δυο υπέροχα τραγούδια. Την «Κοκκινιώτισσα» και το «Έχω βαθιά τον πόνο».

Παραπονιάρικο (Απ.Χατζηχρήστου-Γ.Λελάκη) [Χατζηχρήστος] 1939

Video από pankonstantopoulos: Το άπαν ρεμπέτικο

Απ' την αρχή διαφαίνεται ότι πρόκειται για δημιουργό μεγάλης στόφας κι αυτό αποδεικνύεται απ' το γεγονός πως μέχρι το 1940 όλα τα τραγούδια του, όντας αριστουργήματα, τραγουδιούνται απ' άκρη σ' άκρη σε όλο τον Πειραιά.

Το παράπονο του αλήτη (Απ.Χατζηχρήστου) [Χατζηχρήστος-Γ.Κων/νίδης] 1939

Video από sekarius87

Τον Οκτώβρη του '40 κηρύσσεται ο πόλεμος κι ο Χατζηχρήστος γράφει πατριωτικά τραγούδια τα οποία τραγουδά στους δίσκους με τον Μάρκο Βαμβακάρη σε απίστευτες διφωνίες. Μεταξύ αυτών και το πολύ σπουδαίο ''Στης Αλβανίας τα βουνά'' σε στίχους Γιώργου Φωτίδα και μουσική δική του.

Στην Κατοχή, γίνεται ενεργό μέλος της εθνικής αντίστασης και παράλληλα δουλεύει ως μουσικός όπου βρει, εξασφαλίζοντας σ΄αυτούς τους δύσκολους καιρούς το ψωμί της οικογένειας.

Είναι ήδη παντρεμένος από το 1929 κι έχει αποχτήσει δυο κόρες.

Αμαξάς (Η άμαξα μες στη βροχή) (Απ.Χατζηχρήστου-Χαρ.Βασιλειάδη) [Χατζηχρήστος-Γ.Σταμούλης] 1946

Video από Απόστολος Χατζηχρήστος-Θέμα

Έχει αξία να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο, ότι προπολεμικά, αλλά και μετά τον πόλεμο, αρκετοί συνθέτες τον χρησιμοποιούν ως τραγουδιστή σε δικές τους συνθέσεις όπως ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης, ο Παπαϊωάννου, ο Σπύρος Περιστέρης, ο Κώστας Σκαρβέλης κ.α.

Με την ιδιαίτερη φωνή του δίνει στα κομμάτια αυτά μιαν άλλη διάσταση. 

Αξεπέραστες θα μείνουν, κυρίως στα τραγούδια του Μάρκου, οι υπέροχες διφωνίες τους. Εδώ φαίνεται καθαρά πόσο ταιριαστό είναι το σμίξιμο της λυρικής τενόρικης φωνής του Χατζηχρήστου με την βαριά δωρική απέριττη φωνή του Μάρκου, δυο βασικά συστατικά της δημιουργίας του λεγόμενου Πειραιώτικου ρεμπέτικου.

Ας μη Ξημέρωνε ποτέ (Απ.Χατζηχρήστου-Κ.Μάνεση) [Απ.& Ευ.Χατζηχρήστος] 1948

Video από Fountoukos

Πολλά απ΄τα τραγούδια του έχουν ύφος καντάδας, όμως έγραψε και υπέροχα ζεϊμπέκικα, χασάπικα, σέρβικα, συρτά ως και λαϊκά βαλσάκια.

Γύρω στα 83 τραγούδια έχουν περάσει στις πλάκες γραμμοφώνου ως δικές του συνθέσεις, ενώ συνολικά η συμμετοχή του στη δισκογραφία αγγίζει τα 153 κομμάτια.

Πάμε στο Φάληρο (Απ.Χατζηχρήστου)[Χατζηχρήστος-Καλδάρας-Μάρκος] 1948

Video από sekarius87

Μετά το 1953-'54 παραγκωνίζεται κι αυτός, όπως κι άλλοι παλιοί λαϊκοί συνθέτες, από τις εταιρίες δίσκων, οι οποίες, σημειωτέον, κερδίζουν αρκετά χρήματα απ' τις δημιουργίες του, ενώ ο ίδιος αναγκάζεται να παίζει σε διάφορα μικρομάγαζα, κυρίως στην επαρχία, εξοικονομώντας τα προς το ζην.

Στα 1959 οι γιατροί διαγιγνώσκουν καρκίνο στον πνεύμονά του και μέσα σε 6 μήνες αφήνει για πάντα τούτο το μάταιο κόσμο μόλις 55 ετών.

Θεωρούμε ότι είναι από τους πιο μελωδικούς συνθέτες, ενώ φωνητικά οι δυνατότητές του είναι απεριόριστες. Το ίδιο απεριόριστες είναι κι οι δυνατότητές του ως μπουζουξής.

Η σπαρακτικότητα της φωνής του όμως, είναι τέτοια, που θαρρείς και περικλείει μέσα της όλα τα βάσανα και τις κακουχίες τούτης της πολύπαθης φυλής, ενώ ταυτόχρονα έχει τη μαεστρία μέσα απ' τα τραγούδια του, να σε οδηγεί τελικά στο ζητούμενο, που δεν είναι άλλο απ' το εκτονωτικό, λαϊκό, λυτρωτικό γλέντι.

« Ήρθαμε να γλεντήσουμε Χατζηχρήστο. Να φύγει το μαράζι.

    Κι αν φύγουν και πολλά λεφτά; Χαλάλι !!! Δεν πειράζει ».

 *Μουσικός