ΛΕΥΚΑ ΚΕΛΙΑ

Το άρθρο που ακολουθεί δημοσιεύθηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στις 24/12/2000 και νομίζω ότι είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικό.

Tης IΩANNAΣ ΣΩTHPXΟY

«H αίσθηση ότι ανατινάζεται το κεφάλι σου. Η αίσθηση ότι όπου να 'ναι το κρανίο σου θα κλατάρει, θα σκάσει», έγραφε στην απομόνωση, πριν 28 χρόνια, η Ούλρικε Μάινχοφ.

Τέσσερα χρόνια αργότερα βρέθηκε απαγχονισμένη.

Τον ίδιο χρόνο, κατόπιν προσφυγής των Ενσλιν, Μπάαντερ και Ράσπε-θύματα και οι ίδιοι των λευκών κελιών της Γερμανίας- η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφαινόταν πως «η σχετική εγκληματολογική και ψυχολογική φιλολογία υποδεικνύει ότι η απομόνωση επαρκεί στον κλονισμό της φυσικής και πνευματικής υγείας».

Στη Δ. Ευρώπη αυτά τα μέλη της RAF ήταν τα τελευταία θύματα της ειδικής απομόνωσης, ενώ οι τελευταίοι νεκροί απεργοί πείνας, τον αιώνα που εκπνέει, υπήρξαν οι αγωνιστές του ΙRΑ, το 1981, που με πρώτο μάρτυρα τον Μπόμπι Σαντς πέρασαν στην ιστορία των απάνθρωπων μεθόδων κρατικής εξόντωσης και αναλγησίας.

Στην Τουρκία, μόλις στις αρχές του 1999 παραδόθηκε η πρώτη φυλακή ειδικών συνθηκών κράτησης σε κελιά απομόνωσης για πολιτικούς κρατουμένους (τύπου F όπως περιγράφονται στο άρθρο 16 του αντιτρομοκρατικού νόμου).

Στην ειδικού τύπου φυλακή Καρτάλ, μεταφέρθηκαν 60 κρατούμενοι σε συνθήκες απομόνωσης, ενώ μόνον ένας ήταν καταδικασμένος, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Τις μαρτυρίες του το Παρατηρητήριο περιέλαβε σε έκθεσή του στις 24 Μαΐου 2000, με τον δυστυχώς μη προφητικό τίτλο «Η απομόνωση στις τουρκικές φυλακές: Μια καταστροφή που μπορεί να αποφευχθεί». «Νιώθω σαν να βρίσκομαι σε έναν τάφο εδώ μέσα -ως μόνη διέξοδος μού φαίνεται να ξεκινήσω απεργία πείνας ή να αυτοπυρποληθώ», είναι τα λόγια του Γιουνούς Τσαλίς, που δεν γνωρίζουμε αν είναι ζωντανός ή νεκρός, ήταν 17 μόλις χρόνων όταν πέρσι τον Απρίλιο φυλακίστηκε στο Καρτάλ.

Στην έκθεση η ζωή στο κελί περιγράφεται ως θάνατος.

Η κατάσταση για όσους ζουν σε ομάδες των τριών ή τεσσάρων ανά κελί δεν διαφέρει, μακροπρόθεσμα. Τα κελιά δεν έχουν φυσικό φως, η πόρτα του κελιού προς το διάδρομο είναι κλειστή νυχθημερόν, σπανίως τους επιτρέπεται η έξοδος από το κελί. Δεν έχουν καμιά επικοινωνία ή έστω οπτική επαφή με κανέναν εκτός κελιού. Η αυλή είναι πολύ μικρή, χωρίς αέρα και ανήλιαγη.

Το να βγεις για μισή ώρα μια φορά τη βδομάδα για επισκεπτήριο είναι γιορτή. Οι κρατούμενοι από άλλες πόλεις, χωρίς επισκέπτες, δεν «δραπετεύουν» αυτών των ανθυγιεινών συνθήκων για σειρά μηνών. Δεν έχουν ευκαιρία για άσκηση ή περίπατο. Ο αθλητικός εξοπλισμός απαγορεύεται. Ακόμη και το σάζι (έγχορδο μουσικό όργανο) απαγορεύεται.

«Οι αισθήσεις της γεύσης, όσφρησης, ακοής, όρασης και αφής χάνονται σιγά σιγά. Δεν μπορείς να γελάσεις με τίποτα και κλαις με το παραμικρό. Απομονώνοντας ένα άτομο τού στερείς κάθε έννοια προσωπικής ασφάλειας. Νιώθεις ότι μπορεί να σε σκοτώσουν κάθε στιγμή. Στόχος τους είναι να σε φοβίσουν και να σε σπρώξουν να αυτοκτονήσεις, ή τουλάχιστον να σε σπάσουν ψυχολογικά», έγραψε στο δικηγόρο του ο Αλί Οζμάν Ζορ, που βρίσκεται, αν ζει ακόμη, σε απομόνωση από τον Ιανουάριο.

Kακομεταχείριση

Ο κίνδυνος της αύξησης των κρουσμάτων κακομεταχείρισης των πολιτικών κρατουμένων -οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι υπόδικοι- σε συνθήκες απομόνωσης, είναι αυξημένος, σύμφωνα με την έκθεση του Παρατηρητηρίου, με την οποία έκρουσε ήδη από τον περασμένο Μάιο τον κώδωνα του κινδύνου, προμηνύοντας την τραγωδία που τελικά δεν απεφεύχθη.

Αλλωστε τα βασανιστήρια είναι η απτή πραγματικότητα και χωρίς τις ειδικές φυλακές: 420 άνθρωποι στις φυλακές της Τουρκίας πέθαναν σε 15 χρόνια, σύμφωνα με το βιβλίο «Φάκελος βασανιστήρια: 1980-1994», το οποίο απαγορεύτηκε μόλις κυκλοφόρησε, ενώ οι συγγραφείς του κατηγορήθηκαν με βάση τον «αντιτρομοκρατικό» νόμο...

Σε αυτό το έσχατο έγκλημα εκ προμελέτης, το αιμοβόρο καθεστώς της γείτονος ωστόσο είχε και συνεργούς, έστω και διά της παραλείψεως.

Ολα αυτά γίνονται εγκαίρως γνωστά στην πολιτισμένη Ε.Ε. κι εκείνη κωφεύει, συναινώντας σιωπηρά στη σφαγή και ηχηρά στην υποκρισία, καθώς την ίδια ώρα διαρρηγνύει τα ιμάτιά της ως θεματοφύλακας των ανθρώπινων αξιών: συζητά για τη Xάρτα των Θεμελιωδών Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων πρόσφατα στη Νίκαια, στο άρθρο 4 της οποίας απαγορεύει τα βασανιστήρια και τις απάνθρωπες, εξευτελιστικές ποινές ή τη μεταχείριση αυτού του είδους.

Για τα αυτονόητα δικαιώματα αλλά και τις ευθύνες που απορρέουν από την καταστρατήγησή τους μας μίλησε ο αντιπρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Δημήτρης Παξινός, που βρέθηκε την περασμένη βδομάδα στην Τουρκία στο πλαίσιο ελληνικής αποστολής συμπαράστασης στον αγώνα των απεργών πείνας μέχρι θανάτου:

«Με την πρόσφατη διακήρυξη της Χάρτας των Δικαιωμάτων στη Νίκαια, επαναλήφθηκαν τα αυτονόητα που περιλαμβάνονται στις διεθνείς συμβάσεις και συνθήκες, κατακτημένα από χρόνια στον πολιτισμένο κόσμο.

Kελιά τύπου F

»Ο εγκλεισμός στα λευκά κελιά τύπου F, σε πλήρη απομόνωση, οδηγεί αργά αλλά σταθερά στην αυτοκτονία, είναι ένα νέο είδος απάνθρωπης και βάρβαρης συμπεριφοράς: ο σύγχρονος ορισμός του βασανιστηρίου που οδηγεί στο θάνατο, χωρίς την άμεση μεσολάβηση ανθρώπινου χεριού, χωρίς τιμωρία.

»Στην είσοδο του 2001, με τον αέρα της πολιτισμένης Ευρώπης να διαπερνάει επιφανειακά στο διάβα της τα πάντα, το στίγμα της απάθειας, δεν θα έλεγα της πώρωσης, εξακολουθεί να διαχέεται, για να μας υπενθυμίζει ότι ο πολιτισμός και η δημοκρατία, η ανθρώπινη ευαισθησία, είναι πράγματα που σε κάποιες περιπτώσεις βάναυσης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σφυρηλατούνται και δοκιμάζονται. Δοκιμάζεται το χρέος μας απέναντι στην κοινωνία, σ' αυτό το σύντομο πέρασμά μας από τη ζωή».