Η Νότια Αφρική πίσω από τη βιτρίνα του Μουντιάλ - της Χριστιάννας Λούπα

Η χώρα αυτή που καταλαμβάνει το νότιο τμήμα της Μαύρης Ηπείρου και αριθμεί περίπου 47.900.000 κατοίκους, μπήκε πρόσφατα στα σπίτια μας επί καθημερινής βάσεως, λόγω του Μουντιάλ ασφαλώς. Όμως, πόσα γνωρίζουμε γι αυτό το κράτος με την πολυτάραχη ιστορία και πόσα για τις σχέσεις του με την Ελλάδα;

Η Νότια Αφρική, λόγω του ορυκτού της πλούτου, έχει μία ιδιαιτερότητα συγκριτικά με τις άλλες χώρες της αφρικανικής ηπείρου. Υπήρξε πόλος έλξης και ανεξάντλητη πηγή εκμετάλλευσης για τη Δύση, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ενός πολυφυλετικού κράτους με τον μεγαλύτερο πληθυσμό Εγχρώμων, Ευρωπαίων και Ασιατών σε όλη την Αφρική. Οι μαύροι Νοτιοαφρικανοί διαμορφώνουν το 75% του συνολικού πληθυσμού, ενώ σήμερα, ακόμα και μετά την τυπική πτώση του απαρτχάιντ, η φτώχεια φτάνει το 57%, κυρίως βέβαια ανάμεσα στους μαύρους, οι οποίοι εξακολουθούν να διαμένουν σε παραγκουπόλεις – γκέτο στα περίχωρα των μεγάλων αστικών κέντρων.

Όπως ήταν αναμενόμενο, με την εγκατάσταση των Δυτικών, δημιουργήθηκαν συγκρούσεις λόγω φυλετικών διακρίσεων - καθ’ ότι οι λευκοί προσπαθούσαν, ως συνήθως, να κρατήσουν τους μαύρους υπό την εξουσία τους - που οδήγησαν στο επαίσχυντο καθεστώς του απαρτχάιντ, που διήρκεσε από το 1948 έως το 1990 περίπου. Στο κίνημα κατά του απαρτχάιντ διακρίθηκαν, διώχθηκαν και φυλακίστηκαν εξέχουσες προσωπικότητες, όπως ο Νέλσων Μαντέλα και ο αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου, στον οποίο οφείλεται και ο χαρακτηρισμός της χώρας ως Έθνος - ουράνιο τόξο, με τον οποίο ο αρχιεπίσκοπος επιχειρούσε να τονίσει τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Ν. Αφρικής, σε αντίθεση με την ρατσιστική ιδεολογία του απαρτχάιντ.

Οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες ωστόσο, εγκαταστάθηκαν στη Νότια Αφρική από τον 19^ο αιώνα και τα μεταγενέστερα χρόνια έφτασαν τις 120.000. Σήμερα, λόγω των φυλετικών αναταραχών, που οδήγησαν πολλούς στην εγκατάλειψη της χώρας, ο αριθμός αυτός συρρικνώθηκε στις 50.000. Παρ’ όλα αυτά, ελληνικές εταιρείες έχουν πραγματοποιήσει κατά το παρελθόν επενδύσεις στη Ν. Αφρική, όπως οι Frigoglass, Γερμανός Α.Ε., Πετζετάκις, ΦΑΓΕ –ΕΒΓΑ, Bank of Athens και άλλες, αφού, εκτός από το μεγάλο μέγεθος της αγοράς της, η Ν. Αφρική μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για διείσδυση στις αγορές της Υποσαχάριας Αφρικής.

Στην Πρετόρια βρίσκεται η έδρα του Συντονιστή του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού για την Αφρική και Μέση-Εγγύς Ανατολή, ενώ στο Γιοχάνεσμπουργκ εδρεύει η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων που έχει ως μέλη 77 οργανώσεις.

Η Ιερά Μητρόπολις Ιωαννουπόλεως και Πρετορίας, καθώς και η Ιερά Μητρόπολις Καλής Ελπίδος, πέρα από το ποιμαντικό έργο και την ιεραποστολική αποστολή τους, δραστηριοποιούνται επίσης στον φιλανθρωπικό τομέα. Οι πολυάριθμες εκκλησίες των Ελληνικών Κοινοτήτων ανά τη Νότιο Αφρική εξυπηρετούν και τους Ορθοδόξους από χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης.

Επίσης, τα Ελληνόπουλα μπορούν να σπουδάσουν στην πρότυπη Ελληνο-Νοτιοαφρικανική Σχολή SAHETI, στο Γιοχάνεσμπουργκ, στην οποία φοιτούν περισσότεροι από 900 μαθητές.

Η συμπερίληψη της ελληνικής γλώσσας ως μαθήματος επιλογής στο απολυτήριο του Λυκείου (matric) στα σχολεία της Νοτίου Αφρικής από τον Ιούνιο 2006, αποτελεί γεγονός μεγίστης σημασίας για το μέλλον της διατήρησης της ελληνικής γλώσσας από τους ομογενείς της Νοτίου Αφρικής.

Αξιοσημείωτο πάντως είναι ότι σήμερα στη χώρα υπάρχει Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ, Έδρα Αρχαίων Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Cape Town και Stellenbosch, η ΕΠΝΕΚ (Ελληνική Πνευματική Κίνηση Νοτίου Αφρικής), χορωδία αποτελούμενη από άτομα ελληνικής καταγωγής αλλά και άλλους Νοτιοαφρικανούς, το Λύκειο των Ελληνίδων και η Νοτιοαφρικανική Εταιρεία Ελληνικής Φιλοσοφίας και Ανθρωπιστικών Επιστημών.