Ανασχηματισμός: Από τον Κωλέττη στον Ανδρέα - του Παναγιώτη Γαλιατσάτου

Στις 14 Ιανουαρίου του 1847, ο κόντε Ανδρέας Μεταξάς, αρχηγός τότε του «ρωσικού κόμματος», μετακόμισε στο υπουργείο Ναυτικών, στην πλατεία Κλαυθμώνος. Τη θέση του στο υπουργείο Οικονομικών κατέλαβε ο Νικόλαος Πονηρόπουλος, ενώ ο Λυκούργος Κρεστενίτης, αντικατέστησε στο Δικαιοσύνης τον Ζηνόβιο Βάλβη. Λεπτομέρεια: Αυτά συμβαίνουν στην πρώτη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της Ελλάδας, την κυβέρνηση Κωλέττη (1844-47). Ο ανασχηματισμός εμφανίζεται στα πολιτικά μας ήθη ταυτόχρονα με την κοινοβουλευτική δημοκρατία, και 28 ολόκληρα χρόνια πριν από την «αρχή της δεδηλωμένης».

Του Π. Γαλιατσάτου στην Καθημερινή της 5/9/2010

Εκτοτε, σχεδόν καμία κυβέρνηση με σοβαρή διάρκεια δεν αντιστάθηκε στον πειρασμό. Στη μεταπολίτευση μόνο, έγιναν συνολικά 26 μικροί και μεγάλοι ανασχηματισμοί, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να κατέχει το απόλυτο ρεκόρ, αφού στην τετραετία 1985-89 ανασχημάτισε την κυβέρνησή του συνολικά 7 φορές! Ιδιοφυΐα στο πολιτικό μάρκετινγκ, ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ εφεύρισκε κάθε φορά έναν τρόπο για να αιφνιδιάζει το πανελλήνιο (ιστορική έχει μείνει η πρωτόγνωρη παύση του υφυπουργού Εξωτερικών Α. Φωτήλα εν πτήσει από τις Βρυξέλλες, τον Ιανουάριο του 1982), ή μια ερμηνεία για να εμφανίζει τις κινήσεις του σημαντικότερες στα μάτια των ψηφοφόρων του από ό,τι πράγματι ήταν: Από την «αναδόμηση» τον Ιούλιο του 1982, την αντικατάσταση του οικονομικού Επιτελείου Δρεττάκη - Λάζαρη, ως την «αλλαγή στην αλλαγή» τον Φεβρουάριο του 1987 που έβγαλε από την κυβέρνηση, για 7 μήνες, τους δελφίνους Α. Τσοχατζόπουλο, Α. Κουτσόγιωργα και Γ. Γεννηματά.

Λιγότερο εντυπωσιακοί, πιο πολιτικοί όμως, ήταν οι ανασχηματισμοί του Κωνσταντίνου Καραμανλή, από τους οποίους ξεχωρίζουν δύο: Του Σεπτεμβρίου 1976, με τον οποίο αντικαθίστανται στελέχη της προδικτατορικής ΕΡΕ από νέα πρόσωπα, που θα βάλουν τη σφραγίδα τους τις επόμενες δεκαετίες (Μ. Εβερτ, Α. Τσαλδάρης, Ι. Κεφαλογιάννης, Β. Κοντογιαννόπουλος, Α. Ανδριανόπουλος) και του Μαΐου 1978, που σηματοδοτεί τη διεύρυνση της Ν.Δ. προς το κέντρο. Στην κυβέρνηση μπήκαν οι Αθ. Κανελλόπουλος και Κ. Μητσοτάκης ως υπουργός Συντονισμού. Για να γίνει όμως αυτό, έπρεπε να μετακινηθεί ο Γ. Ράλλης από το Συντονισμού στο Εξωτερικών. Ηταν στον χαρακτήρα του Καραμανλή να λύνει τέτοια ζητήματα στο γήπεδο του γκολφ. Εκείνο το Πάσχα, κάλεσε τον Γ. Ράλλη να γιορτάσουν μαζί στη Ρόδο και τη Μεγάλη Πέμπτη το μεσημέρι, την ώρα του παιχνιδιού, του ζήτησε να τον διευκολύνει μετακινούμενος στη Βασιλίσσης Σοφίας.

Το όπλο του ανασχηματισμού, οι πρωθυπουργοί το χρησιμοποιούσαν σχεδόν πάντα με δική τους απόφαση και πρωτοβουλία, ακολουθώντας κάποιο πολιτικό σχέδιο ή επιδιώκοντας πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη. Στη μεταπολίτευση ο μόνος που υποχρεώθηκε εκ των πραγμάτων σε ανασχηματισμό ήταν ο Κ. Σημίτης, μετά το φιάσκο της υπόθεσης Οτσαλάν, που τον ανάγκασε να αποπέμψει από την κυβέρνηση τους Θ. Πάγκαλο (Εξωτερικών), Α. Παπαδόπουλο (Εσωτερικών) και Φ. Πετσάλνικο (Δημόσιας Τάξης). Ο ανασχηματισμός της 19ης Φεβρουαρίου 1999 είχε πάντως συνέπειες, καθώς οι Γ. Παπανδρέου και Μ. Χρυσοχοΐδης μετακινήθηκαν στα υπουργεία Εξωτερικών και Δημόσιας Τάξης αντίστοιχα, τα εφαλτήρια για την περαιτέρω ανέλιξή τους. Γενικά πάντως, ο Κ. Σημίτης δεν είχε τύχη με τους ανασχηματισμούς. Ο ανασχηματισμός του 2001 που είχε προαναγγελθεί ως «σαρωτικός» και κορωνίδα των κινήσεων του πρωθυπουργού ώστε να αποκαταστήσει την τραυματισμένη του κυριαρχία μετά την κρίση του ασφαλιστικού, κατέληξε σε ανούσια εναλλαγή των κορυφαίων στα υπουργεία, και έμεινε στη συλλογική μνήμη του Κινήματος με τον δηκτικό χαρακτηρισμό, «ο ανασχηματισμός της Ροδούλας Ζήση».

Ο Κώστας Καραμανλής δεν πίστευε στους ανασχηματισμούς και υπήρξε εξαιρετικά φειδωλός στη χρήση τους, έκανε μόνον δύο. Ο δεύτερος, τον Ιανουάριο του 2009 είχε μια σημασία, αφού χαρακτηρίστηκε από τους συμβούλους του «κομβικός» στην προσπάθεια μεταστροφής του εξαιρετικά αρνητικού κλίματος για την κυβέρνηση μετά το Βατοπέδι, τη ΔΕΘ του ’08 και τα γεγονότα του Δεκεμβρίου. Είχαν προηγηθεί μετρήσεις που έδειχναν ότι ο κόσμος ήθελε σαρωτικές αλλαγές και οι εισηγήσεις των κ.κ. Σουφλιά και Λούλη στην ίδια κατεύθυνση. Τελικά, όμως, ο κ. Καραμανλής απομάκρυνε μόνο τον κ. Γ. Αλογοσκούφη, τον οποίο αντικατέστησε με τον Γ. Παπαθανασίου. Η είσοδος στην κυβέρνηση του Α. Σαμαρά ήταν προσωπική απόφαση…

TVXS