Τατόι: Ένα κομμάτι Ιστορίας που σαπίζει! - της Χριστιάννας Λούπα

Είναι γεγονός ότι η αντιμετώπιση της νεότερης Ιστορίας από ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων είναι όχι μόνο συμπλεγματική, αλλά και φοβική. Αυτό κατά καιρούς γίνεται εμπόδιο στην υπέρβαση του παρελθόντος και τροχοπέδη σε κάθε υποψία προόδου και εξέλιξης.

Δεκαπέντε μόλις χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, ένας πραγματικός κατάφυτος παράδεισος απλώνεται εγκαταλελειμμένος στους πρόποδες της Πάρνηθας, περιφρονημένος από λαό κι εξουσίες, σαν να πρόκειται, περιδιαβαίνοντας τα μονοπάτια ανάμεσα στα πεύκα, τις κουμαριές, τα πουρνάρια και τα ελαιόδεντρά του να κολλήσουμε κάποια λοιμώδη νόσο. Στολίδι, ωστόσο,  μέσα στο πανέμορφο τοπίο των 42.000 στρεμμάτων,που θυμίζει αγγλική εξοχή, ξεπροβάλλει το ανάκτορο της τέως βασιλικής οικογένειας, αλλά και όλα τα βοηθητικά κτίρια,  όπως κατοικίες προσωπικού, στρατώνες, αποθήκες, σταύλοι, βουτυροκομείο, κτηνοτροφικές και γεωργικές μονάδες, φυλάκια κλπ. Όλα μαζί συνέθεταν κάποτε μια μικρούλα πολιτεία, η οποία μάλιστα παρήγαγε και δικά της προϊόντα τα οποία, εκτός βέβαια από την τέως βασιλική οικογένεια για την οποία προορίζονταν, διατίθονταν προς πώληση και στο κοινό σε συγκεκριμένα καταστήματα.

Η ιστορία του Τατοΐου ξεκίνησε το 1871 με τον βασιλιά Γεώργιο Α' και τη βασίλισσα Όλγα. Το ανάκτορο θεμελιώθηκε το 1884 και συνολικά δημιουργήθηκαν σαράντα κτίρια, το τελευταίο το 1954. Μετά την κατάργηση της βασιλείας, η τύχη του βασιλικού κτήματος Τατοΐου, εξαρτήθηκε από μια πολύχρονη διελκυστίνδα ανάμεσα στην τέως βασιλική οικογένεια και το ελληνικό δημόσιο, το οποίο, παρ' όλο που τελικά το συμπεριέλαβε στην κυριότητά του, αποδείχθηκε (ως συνήθως) εντελώς απρόθυμο και ανίκανο όχι μόνο να το αξιοποιήσει, αλλά και να το συντηρήσει.

Η σημερινή του κατάσταση είναι τραγική. Πολλά κτίρια έχουν μισογκρεμιστεί, το δε ανάκτορο, περιστοιχισμένο από αγριόχορτα, αφού καταλεηλατήθηκε από διάφορους επιτήδειους και αποψιλώθηκε από οποιοδήποτε ιστορικό κειμήλιο, χάσκει ετοιμόρροπο, με τρύπιες στέγες και σπασμένα παράθυρα, καθώς η υγρασία και οι αποικίες τρωκτικών αποτελειώνουν τα λιγοστά εναπομείναντα στο εσωτερικό. Ο εισαγγελέας άραγε γιατί δεν παρεμβαίνει για τα ανεκτίμητης αξίας αυτά αντικείμενα που εκλάπησαν; Οι ένοχοι δεν πρέπει να τιμωρηθούν και να αποζημιώσουν;

Μετά πολλά, τα κτίσματα του κτήματος κηρύχθηκαν διατηρητέα το 2003, τίποτα απολύτως όμως δεν έχει αλλάξει έκτοτε.

«Υπήρχε πάντα διαρροή σε παλαιοπωλεία των Αθηνών. Ακόμη φυγαδεύονται πράγματα από το Τατόι» δηλώνει ο κ. Κ. Σταματόπουλος, συγγραφέας του δίτομου έργου «Χρονικό του Τατοΐου» (εκδόσεις Καπόν) και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ο κ. Σταματόπουλος είναι κατηγορηματικός ως προς την κατάσταση που επικρατεί στο Τατόι: «Σε παλαιότερα χρόνια είχα επισημάνει ακόμη και την απώλεια αρχαιοτήτων. Δεν είναι δύσκολο να συμβεί αυτό σε έναν χώρο που είναι "μπάτε σκύλοι αλέστε". Εγώ έχω μπει μια φορά στην έπαυλη. Στο ισόγειο το νερό έτρεχε σαν ποτάμι. Τα χαλιά σκίζονταν διότι είχαν σαπίσει από την υγρασία. Το υπόγειο ήταν γεμάτο άλμπουμ και παλαιά έγγραφα τα οποία ήταν βρεγμένα από το νερό που έτρεχε». (ΤΑ ΝΕΑ, 28/1/2007, "Γιατί ρημάζουν τα βασιλικά κτήματα;" Β. Νέδος).

Το Τατόι ρημάζει και μαζί του χάνεται και ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής Ιστορίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Μεγάλα γεγονότα διαδραματίστηκαν στο καταταλαιπωρημένο αυτό ανάκτορο, που αρχικά χρησίμευσε ως θερινή κατοικία των τότε βασιλέων, από το 1948 και μετά όμως, έγινε μόνιμη. Εκεί διαδραματίστηκε η έξωση του βασιλιά Κωνσταντίνου, το 1917, ο θάνατος του βασιλιά Αλέξανδρου, ο θάνατος του βασιλιά Παύλου, οι ιδιαίτερα βαρύνουσες διαβουλεύσεις του θέρους του 1915, καθώς και οι συσκέψεις εν όψει της γερμανικής επιθέσεως τον χειμώνα του 1941 ή λόγω της καταρρεύσεως του μετώπου τον επόμενο τραγικό Απρίλιο. Τρεις κυβερνήσεις ορκίσθηκαν στο Τατόι: του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον Αύγουστο του 1915, του Δημητρίου Ράλλη, τον Νοέμβριο του 1920, και του Γεωργίου Παπανδρέου, τον Φεβρουάριο του 1964.

Ύστερα απ' όλα αυτά αναρωτιέται κανείς, γιατί οι Γάλλοι δεν άφησαν τις Βερσαλλίες να ρημάξουν, οι Ρώσοι τα ανάκτορα των τσάρων, ή οι Ιταλοί τη Διεθνή Έκθεση του Μουσολίνι; Μα γιατί αυτοί φαίνεται ότι έχουν απογαλακτιστεί από το παρελθόν τους, ενώ εμείς αδυνατούμε να κόψουμε τον ομφάλιο λώρο και ζούμε ακόμα ανάμεσα σε φαντάσματα, που φαίνεται ότι θα μας στοιχειώνουν για πολύ ακόμα!

Επισημαίνουμε εδώ την εκδήλωση δημοσίου διαλόγου που διοργανώνει η Ομάδα του Facebook "Οι Φίλοι του Κτήματος Τατοΐου" με θέμα «Τατόι: Μια Πρόκληση Πολιτισμού» και ομιλητή τον κ. Κώστα Σταματόπουλο, Ιστορικό, Συγγραφέα του έργου «Το Χρονικό του Τατοΐου» και μέλος ΔΣ της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 15 Νοεμβρίου και ώρα 19:00 στο χώρο εκδηλώσεων του δισκοπωλείου Μetropolis (Metropolis Live Stage, Πανεπιστημίου 54 & Εμ. Μπενάκη, 4ος όροφος) στην Αθήνα.

Στόχος της εκδήλωσης είναι η εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών σε ένα ζήτημα που την αφορά, ώστε να ενισχυθεί η μέχρι τώρα ανεπαρκής προσπάθεια της πολιτείας να προστατέψει, να αποκαταστήσει και να αξιοποιήσει το Κτήμα και να το αποδώσει στο κοινό ως ένα χώρο αναψυχής και πολιτισμού, από τους ωραιότερους στη χώρα μας.

Ε, εκεί, στο Υπουργείο Πολιτισμού! (Ο Θεός να το κάνει!). Ακούει κανείς;

Χριστιάννα Λούπα

Πολύ όμορφες φωτογραφίες από το κτήμα Τατοΐου εδώ