Υπάρχει το τρίγωνο Αθηνών - Λευκωσίας - Τελ-Αβίβ; - του Πρέσβη ε.τ. Δρα Ανδρεστίνου Ν. Παπαδόπουλου

Το ερώτημα αυτό τίθεται λόγω της επιδείνωσης των σχέσεων Τουρκίας – Ισραήλ και της νέας ώθησης που δόθηκε στην ενδυνάμωση των σχέσεων του Ισραήλ με Ελλάδα και Κύπρο, όπως εκδηλώθηκε με τις πρόσφατες επισκέψεις του Πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανυάχου στην Αθήνα (Αύγουστος 2010) και του ΥΠΕΞ Αβιγκντόρ Λίμπερμαν στην Λευκωσία (Σεπτέμβριος 2010).

Ως γνωστόν, οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ περνούν μια βαθιά κρίση. Στο πλαίσιο της νέο-οθωμανικής θεωρίας του Τούρκου ΥΠΕΞ, Αχμέτ Νταβούτογλου, η Τουρκία επέλεξε το Αραβικό στρατόπεδο. Καταδίκασε στο Νταβός έντονα την Ισραηλινή επιδρομή στην Γάζα, δέχτηκε τον ηγέτη της Χαμάς στην Άγκυρα, διεξήγαγε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Συρία, υπ’ αριθμόν ένα εχθρό του Ισραήλ ,ενώ ακύρωσε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με το Ισραήλ σύμφωνα με την Συνθήκη Στρατιωτικής Συνεργασίας του 1996, υποστηρίζει το Ιράν, που κατηγορείται ότι επιζητεί να καταστεί πυρηνική δύναμη και τέλος προσπάθησε να παραβιάσει τον ναυτικό αποκλεισμό της Γάζας με τα γνωστά αποτελέσματα. Σκοπός των ενεργειών αυτών ήταν να προβάλλεται ως η μεγάλη Ισλαμική δύναμη που μπορεί να δημιουργεί προβλήματα στο Ισραήλ πιο αποτελεσματικά από το Ιράν, χωρίς να υπολογίζει πολιτικό κόστος και συμμαχίες, προκειμένου να το εκθέσει, μια και αισθάνεται αναβαθμισμένη.

Αυτή την κατάσταση έπρεπε να διαχειρισθεί η Ισραηλινή διπλωματία, και όπως ήταν φυσικό τα ανοίγματα έγιναν προς την Ελλάδα και την Κύπρο, που αξιοποίησαν πλήρως την ευκαιρία για προώθηση των στόχων της εξωτερικής τους πολιτικής, διπλωματική επιταγή στην συγκεκριμένη περίπτωση, μια και οι σχέσεις των δύο χωρών με το Ισραήλ είναι άριστες.

Η επίσκεψη Νετανυάχου στην Αθήνα, ένα μήνα μετά την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Ιερουσαλήμ, είναι η πρώτη επίσκεψη Ισραηλινού Πρωθυπουργού στην Ελλάδα και αποτελεί έκφραση της αμοιβαίας βούλησης για ενδυνάμωση των δεσμών ανάμεσα στις δύο χώρες. Η επίσκεψη έδωσε την ευκαιρία να συζητηθεί  ένα μεγάλο φάσμα θεμάτων διμερούς συνεργασίας, που κάλυψαν, μεταξύ άλλων, στρατιωτική συνεργασία, ασφάλεια, εξοπλισμούς, οικονομία, τουρισμό, ενέργεια, επιστημονική συνεργασία, τεχνογνωσία, επιχειρηματικές συμπράξεις και άλλα. Συγκεκριμένο αποτέλεσμα ήταν η απόφαση για ίδρυση μιας Μεικτής Επιτροπής, Ελλάδας-Ισραήλ, που θα εντοπίσει τους τομείς στους οποίους πραγματικά υπάρχει δυναμική για ταχύτερη ανάπτυξη και εντατικότερη συνεργασία.

Η επίσκεψη Νετανυάχου αναβάθμισε τον ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου η υπόθεση της ειρήνης είναι ζωτικής σημασίας. Για την Ελλάδα, ο ρόλος αυτός αποτελεί συνειδητή επιλογή, αφού λόγω των παραδοσιακών της σχέσεων φιλίας με τον Αραβικό κόσμο μπορεί να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στις προσπάθειες ειρήνευσης, Και όντως, η Ελλάδα μπορεί να διευκολύνει σε συγκεκριμένες πτυχές αυτών των προσπαθειών, αφού χαίρει της εμπιστοσύνης και των δύο μερών. Όπως τόνισε ο Έλληνας Πρωθυπουργός, η Ελλάδα θέλει να είναι χρήσιμη στην προσέγγιση Ισραηλινών και Παλαιστινίων, καθώς και του Αραβικού κόσμου με την Ευρώπη.

Εν όψει των ανωτέρω, ένα εύλογο ερώτημα τέθηκε από τους δημοσιογράφους στους δύο Πρωθυπουργούς, κατά πόσο οι σχέσεις στρατηγικής σημασίας Ελλάδος-Ισραήλ είναι ανταγωνιστικές των σχέσεων με την Τουρκία. Η απάντηση και των δύο ήταν «όχι», ενώ ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε ότι παράλληλα με την πορεία της προς την Ευρώπη, που η Ελλάδα υποστηρίζει, η Τουρκία θα πρέπει να δείξει σεβασμό προς στους λαούς και τις χώρες της περιοχής.

Την στιγμή που ο Πρωθυπουργός Νετανυάχου βρισκόταν στην Ουάσιγκτον για τις απ’ ευθείας συνομιλίες με τους Παλαιστινίους, ο Ισραηλινός ΥΠΕΞ Αβιγκντόρ Λίμπερμαν επισκεπτόταν την Κύπρο, μετά από πρόσκληση του ΥΠΕΞ Μάρκου Κυπριανού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή την χρονιά υπήρξαν αρκετές συναντήσεις των δυο Υπουργών, πράγμα που υποδηλώνει την βούληση Λευκωσίας και Τελ Αβίβ για περαιτέρω ενδυνάμωση των σχέσεων των δύο χωρών, που βασίζονται στην αμοιβαία επωφελή στενή τους συνεργασία σε πολλούς τομείς.

Από τα θέματα που συζητήθηκαν συγκρατούμε τα ακόλουθα:

Κατ’ αρχήν, αναφέρουμε την συγκεκριμένη πρόταση που υπέβαλε η Κύπρος μαζί με την Ελλάδα για αύξηση της ροής ανθρωπιστικής βοήθειας προς την Γάζα, με το σκεπτικό ότι η Κύπρος γειτνιάζει με την περιοχή και διατηρεί καλές σχέσεις με όλες τις πλευρές. Σχετικά σημειώνουμε ότι το Ισραήλ την βρίσκει πολύ θετική και σκοπεύει να την συζητήσει. Μάλιστα, γίνεται λόγος διερεύνησης του ενδεχομένου να τεθεί υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πράγμα που θα προσδώσει ουσία στον ρόλο της στην περιοχή.

Οι σχέσεις Ισραήλ-Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν άλλο μεγάλο θέμα που συζητήθηκε. Για το Ισραήλ η Κύπρος είναι η πλησιέστερη πύλη προς την Ε.Ε. και επομένως ανάπτυξη της συνεργασίας σε όσο περισσότερους τομείς θα είναι υποβοηθητική. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι τώρα το Ισραήλ είναι πρόθυμο να αρχίσει διάλογο για καθορισμό των συνόρων της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών. Επιπλέον, μετά την επιδείνωση των σχέσεων με την Τουρκία, το Ισραήλ πιστεύει ότι η Κύπρος μαζί με την Ελλάδα, την Βουλγαρία και την Ρουμανία θα μπορούσαν να καταστούν η γέφυρα προς τις Βρυξέλες, οι συνήγοροι της θα λέγαμε στην Ε.Ε.. Την ίδια ακριβώς πεποίθηση έχει και η Κύπρος, που θέλει να καταστεί γέφυρα μεταξύ Ε.Ε. και Μέσης Ανατολής. Ήδη, ισχυρός σύμμαχος του Ισραήλ στην Ε.Ε. είναι η Γαλλία. Σε ομιλία του στην Κνεσέτ τον Ιούνιο του 2008, ο Πρόεδρος Σαρκοζί διαβεβαίωνε το Ισραήλ ότι μπορεί να υπολογίζει στην Ευρώπη για βοήθεια στις προσπάθειες για τελική λύση του Παλαιστινιακού, και ότι η Γαλλία είναι έτοιμη να οργανώσει στο έδαφος της οποιεσδήποτε συνομιλίες, Ισραηλό-Παλαιστινιακές, Συρό-Ισραηλινές και Λιβανό–Ισραηλινές, προκειμένου να εξευρεθεί τελική λύση. Εντούτοις, δεν είναι μόνο η Ε.Ε. που ενδιαφέρει το Ισραήλ. Στο δόγμα Νταβούτογλου ο Ισραηλινός ΥΠΕΞ αντιτάσσει το δικό του δόγμα, που θέλει το Ισραήλ κυρίαρχη δύναμη στην Μεσόγειο, μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, με επιρροή στην Αφρική και ειδική σχέση με τα Βαλκάνια. Στην Κύπρο πάντως η κοινή γνώμη δεν βλέπει αρνητικά την σύσφιξη των σχέσεων Κύπρου Ισραήλ, της μόνης μη μουσουλμανικής χώρας στην περιοχή.

Συμπερασματικά , παρατηρούμε ότι η ανάγκη αντιμετώπισης της νέας κατάστασης που δημιουργήθηκε από τις νέο- οθωμανικές βλέψεις της Τουρκίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, και που είχαν σαν αποτέλεσμα την επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ, οδήγησε στην αναζήτηση νέων ισορροπιών για την εξασφάλιση της σταθερότητας στην περιοχή. Για την επίτευξη τους το Ισραήλ επεζήτησε την εμβάθυνση των σχέσεων του με Κύπρο και Ελλάδα. Σήμερα, αυτή η θέση ενισχύεται ακόμη περισσότερο, λόγω της περίτρανης νίκης του Ταγίπ Ερντογάν στο δημοψήφισμα της 12ης Σεπτεμβρίου 2010, που ασφαλώς θα περιστείλει τις εξουσίες του στρατού, προασπιστή των στενότερων σχέσεων με το Ισραήλ. Αν, λοιπόν, αυτή η εμβάθυνση δημιουργεί ένα νέο τρίγωνο Αθηνών-Λευκωσίας-Τελ Αβίβ είναι θέμα ερμηνείας των δεδομένων που αναλύσαμε.

Ανιχνεύσεις