Ο μύθος της «αναπτυξιακής πολιτικής» - του Τάκη Μίχα

Όπως είναι γνωστό το Μνημόνιο μεταξύ της Ελλάδας και του ΔΝΤ-ΕΕ προβλέπει μια σειρά μέτρων περιστολής των δαπανών και αύξησης των κρατικών εσόδων που έχουν ως στόχο την μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και κατά συνέπεια του δημόσιου χρέους.

Την πολιτική αυτή αντιπαλεύουν το ΚΚΕ, ο ΣΥΝ και η ΝΔ. Στη θέση της πολιτικής της «λιτότητας» , όπως την χαρακτηρίζουν, το ετερόκλητο αυτό πολιτικό μέτωπο προτείνει μια πολιτική «ανάπτυξης». Όμως «ανάπτυξη» μπορεί να σημάνει διαφορετικά πράγματα. Μπορεί να σημάνει π.χ. την λήψη διαρθρωτικών μέτρων (π.χ. άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων, ιδιωτικοποιήσεις) που στοχεύουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας και κατά συνέπεια στην ανάπτυξη της οικονομίας της.

Όμως οι αντιμνημονιακοί δεν έχουν αυτή την «ανάπτυξη» στο μυαλό τους. Θέλουν μια «ανάπτυξη» στην οποία η ομελέτα θα γίνει χωρίς να σπάσουν αυγά. Αυτό το οποίο εννοούν με αυτό τον ορο είναι η λήψη μέτρων τόνωσης της ζήτησης μέσω της αύξησης τω κρατικών δαπανών(προσλήψεις στο δημόσιο, δημόσια έργα).
Για το θέμα της αποτελεσματικότητας της αύξησης των κρατικών δαπανών έχει χυθεί πολύ μελανι και δεν έχω να προσθέσω τίποτα.Οπως είναι γνωστό υπάρχουν δυο σχολές και προσεγγίσεις εκαστη των οποιων έχει τα επιχειρήματα της.
Ορισμένοι , όπως ο οικονομολόγος Robert Barro πιστεύουν ότι οι επιπτώσεις αυτών των μέτρων στην π.χ. απασχόληση είναι μηδενική. Στην άλλη όχθη η Christina Romer, που ήταν επικεφαλής της Επιτροπής Οικονομικών Συμβούλων του Προέδρου Ομπάμα πιστεύει ότι το πακέτο μέτρων τόνωσης της ζήτησης ύψους 787 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ψηφίσθηκε από το Κογκρέσο τον περασμένο Φεβρουάριο θα δημιουργούσε στο τέλος του 2010 3.7 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας.

Πάντως θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ακόμα και οι πιο θερμοί υποστηρικτές της «ανάπτυξης « μέσω της τόνωσης της ζήτησης ,όπως π.χ. ο αριστερός νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman έχουν καταστήσει σαφές ότι οι προτάσεις τους δεν αφορούν τόσο υπερχρεωμένες χώρες οπvς η Ελλάδα. Εδώ εκείνο που προέχει είναι η περιστολή των κρατικών δαπανών.

Μεταφέροντας το θέμα από το επίπεδο της αφηρημένης ανάλυσης στο επίπεδο της εμπειρικής πραγματικότητας οι Αμερικανοί οικονομολόγοι Εnrique Mendoza και Carlos Vegh μελέτησαν τις επιπτώσεις μέτρων τόνωσης της ζήτησης σε 44 χώρες. Τα συμπεράσματα τους παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Σύμφωνα με την μελέτη τα μέτρα αυτά είναι ελάχιστα αποτελεσματικά όταν μια χώρα είναι ανοικτή στο διεθνές εμπόριο και όταν έχει υψηλά επίπεδα χρέους.

Όσον αφορά το πρώτο θέμα ,το πόσο ανοικτή είναι μια οικονομία παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στην αποτελεσματικότητα των μέτρων τόνωσης της οικονομίας. Σε σχετικά κλειστές οικονομίες τα μέτρα είναι πιο αποτελεσματικά σε σχέση με τις οικονομίες που είναι ανοικτές στο εμπόριο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στις χώρες που είναι ανοικτές στο εμπόριο ένα μεγάλο μέρος των κεφαλαίων που δαπανά το κράτος για να τονώσει την ζήτηση διοχετεύονται στο εξωτερικό οδηγώντας στην αύξηση των εισαγωγών. Με άλλα λόγια τονώνεται η ζήτηση σε ξένες χώρες και όχι στην χώρα που εφαρμόζει τα μέτρα. Αυτό φυσικά ισχύει ιδιαίτερα στην Ελλάδα μια χώρα ιδιαίτερα προσηλωμένη στις εισαγωγές όπως δείχνει το έλλειμμα του 14% στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας-ένα από τα υψηλότερα του κόσμου.

Όμως ακόμα πιο σημαντικό για αποτελεσματικότητα των μέτρων είναι η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας και ιδιαίτερα το δημόσιο χρέος. Όπως έδειξε η έρευνα σε χώρες όπου το δημόσιο χρέος υπερέβαινε το 50% του ΑΕΠ ,(στην Ελλάδα υπερβαίνει το 100%) η αύξηση των δημοσίων δαπανών μετά από ένα χρόνο είχε ως αποτέλεσμα μηδενική αύξηση του ΑΕΠ και το επόμενο διάστημα αρνητική! Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το κράτος δαπανά δανεικά τα οποία δεν έχει την δυνατότητα να ξεπληρώσει –με αποτέλεσμα ότι οι επιχειρήσεις, φοβούμενες ότι αργότερα η νωρίτερα θα αντιμετωπίσουν μια κρίση χρέους η υψηλότερους φόρους, δεν επενδύουν και δεν δημιουργούν θέσεις εργασίας.

Καταλήγοντας για την περίπτωση της Ελλάδας δεν υπάρχει ούτε ένα επιχείρημα που να στηρίζει τον λογική μιας λεγόμενης «αναπτυξιακής πολιτικής»-με την έννοια της αύξησης των δημοσίων δαπανών. Και προφανώς η Αριστερά (ΚΚΕ και ΣΥΝ) ελάχιστα ενδιαφέρονται για αυτά τα επιχειρήματα καθ όσον ο μοναδικός στόχος τους είναι να οδηγήσουν την χώρα στην ολοκληρωτική οικονομική καταστροφή και την αποκοπή από την Δύση. Ομως η ΝΔ ,η οποία δεν έχει έλλειψη οικονομολόγων, πως μπορεί να υιοθετεί τα ίδια επιχειρήματα όταν γνωρίζει πόσο προβληματικά είναι;

*Ο Τάκης Μίχας είναι δημοσιογράφος.

protagon.gr