Το πανεπιστημιακό άσυλο και η χρησιμότητά του - της Χριστιάννας Λούπα

Στο άρθρο που ακολουθεί δεν θα εξεταστεί το θέμα των μεταναστών που έχουν εγκατασταθεί στη Νομική ζητώντας νομιμοποίηση, αλλά ο ρόλος του πανεπιστημιακού ασύλου στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα. Όσον αφορά τους ταλαίπωρους και αξιολύπητους αυτούς ροβινσώνες που έχουν έρθει από την άκρη της Γης αναζητώντας στον ήλιο μοίρα, θεωρούμε ότι το κράτος πρέπει επιτέλους να σοβαρευτεί και να ακολουθήσει μια ενιαία πολιτική, που θα βάλει τέλος στον εμπαιγμό τους και την εκμετάλλευσή τους από κάθε πλευρά.

Το πανεπιστημιακό άσυλο καθιερώθηκε επίσημα στην Ελλάδα με τον επίμαχο νόμο - πλαίσιο 1268 του 1982 κι από τότε δεν έχει πάψει ούτε στιγμή να πυροδοτεί διαμάχες περί του αν πρέπει να διατηρηθεί, να καταργηθεί ή να τροποποιηθεί. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο άσυλο έχει πλέον απογυμνωθεί εντελώς από τον πραγματικό σκοπό του, που αποτελεί άλλωστε και το λόγο της νομοθετικής κατοχύρωσής του.

Κατ’ αρχάς, λέγοντας άσυλο εννοούμε άσυλο ιδεών και μάλιστα επιστημονικών, γιατί ο σκοπός του είναι να προστατέψει την απρόσκοπτη λειτουργία του Πανεπιστημίου, που δεν είναι παρά ένας ιερός ναός γνώσης και έρευνας. Και ο ναός αυτός πρέπει να είναι απαραβίαστος, έτσι ώστε από κανέναν και με κανέναν τρόπο να μην παρεμποδίζεται η ελεύθερη διδασκαλία εκ μέρους των καθηγητών αφ’ ενός, αλλά και η συμμετοχή των φοιτητών αφ’ ετέρου. Επίσης κανένας κρατικός φορέας δεν μπορεί να παρέμβει στις έρευνες, μελέτες, διαλέξεις, βιβλιοθήκες και προγράμματα της πανεπιστημιακής κοινότητας. Αυτός - και μόνο αυτός - είναι ο σκοπός του ασύλου, αναμφίβολα σημαντικότατος για την απρόσκοπτη επιστημονική αναζήτηση και διδασκαλία, αλλά και εντελώς άσχετος με τον κάθε εξωπανεπιστημιακό, που θεωρεί ότι στον πανεπιστημιακό χώρο μπορεί να δρα ανενόχλητος.

Σε καιρούς χαλεπούς και σκιώδεις, όπως της επταετίας, το πανεπιστημιακό άσυλο δεν αποτελούσε παρά ψιλά γράμματα για τους ιθύνοντες, που δεν δίσταζαν να το παραβιάζουν απροκάλυπτα και ποικιλοτρόπως. Όταν ψηφίστηκε ο νόμος 1268, βρισκόμασταν ακόμα στον απόηχο της μεταπολίτευσης – μόλις 8 χρόνια μετά – και η επιρροή ήταν ολοφάνερη.

Όμως, πώς έχει καταντήσει σήμερα το άσυλο; Μα απλούστατα δεν είναι τίποτα άλλο από μια ασπίδα προστασίας κάθε παράνομου ή βάνδαλου που θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα να καταστρέφει την περιουσία του Πανεπιστημίου κατά βούληση. Γιατί ας μην ξεχνάμε πως έχουμε δημιουργήσει έτσι μια νησίδα μέσα στην πόλη όπου καταργείται κάθε αστυνόμευση.

Αν λάβει δε κανείς υπ’ όψη του, πόσο δυσκίνητη και χρονοβόρα είναι η λήψη της απόφασης να επέμβει δημόσια δύναμη, σύμφωνα με το νόμο, σε στιγμές που τα γεγονότα τρέχουν με ταχύτητα φωτός, απειλώντας ανθρώπινες ζωές και προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές, τότε θα μπορέσει και να καταλάβει γιατί κάθε χρόνο στην επέτειο του Πολυτεχνείου, στις φοιτητικές εκλογές και όχι μόνο, γίνονται αυτά που γίνονται.

Έτσι λοιπόν, πανεπιστημιακά συγγράμματα, μελέτες, βιβλιοθήκες, έργα τέχνης, τεχνολογικός εξοπλισμός, εργαλεία, εργαστήρια, ερευνητικά στοιχεία καταχωρημένα στους υπολογιστές, όλα είναι στη διάθεση των κανίβαλων και έτοιμα να γίνουν – όπως έχουν ήδη γίνει πάμπολλες φορές - θυσία στο βωμό του ασύλου.

Αυτούς λοιπόν προστατεύει το άσυλο, για να ρημάζουν τα Πανεπιστήμια; Μήπως τελικά κατασκευάσαμε μία λούμπεν ελευθερία, ένα νομοθετικό εξάμβλωμα, που έχουμε μπλεχτεί στα γρανάζια του και δεν μπορούμε να αποδεσμευτούμε; Τι είναι τελικά το άσυλο και ποιους προστατεύει; Μήπως τελικά δεν είναι παρά ένα νεκρό φορτίο, κατάλοιπο άλλων εποχών, από τις οποίες αδυνατούμε να απογαλακτιστούμε; Μήπως δεν είναι παρά το κληροδότημα μιας ες αεί παρατεινόμενης μεταπολίτευσης, που δεν μας αφήνει να κόψουμε τον ομφάλιο λώρο με το παρελθόν και να κάνουμε την υπέρβαση;

Επιβάλλεται επομένως «να συμφωνήσουμε πρώτα τι είναι το άσυλο και πώς θα το προστατέψουμε», είχε παρατηρήσει παλιότερα ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Χρίστος Κίττας. Αυτό πάντως που χρειάζεται πάνω απ’ όλα είναι πολιτικό θάρρος για να μπουν τα πράγματα στη θέση τους. Χρειάζεται παρρησία εκ μέρους της οποιασδήποτε κυβέρνησης, που θα προχωρήσει σε ρηξικέλευθες αλλαγές, παραβλέποντας το πολιτικό κόστος.

Κλείνοντας, μεταφέρουμε τα λόγια του Πάσχου Μανδραβέλη από το άρθρο του «Αναζητώντας το σχήμα του τροχού» (Καθημερινή, 16/1/2011): «Σε μια δημοκρατική κοινωνία υπάρχει ελευθερία λόγου παντού. Και στις πλατείες και στα πανεπιστήμια. Σε μια δικτατορική κοινωνία δεν υπάρχει πουθενά. Δηλαδή, αν κάποιος καταλύσει το Σύνταγμα, υπάρχει περίπτωση να σεβαστεί το πανεπιστημιακό άσυλο;»

Χριστιάννα Λούπα