Λιβύη: Μια πλούσια... φτωχή χώρα - της Χριστιάννας Λούπα

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΠΕΚ η ημερήσια παραγωγή πετρελαίου της Λιβύης τον περασμένο Ιανουάριο ήταν 1,59 εκατομμύρια βαρέλια, που ισοδυναμούν με το 8% της ημερήσιας αμερικανικής κατανάλωσης και το 36% της μέσης ημερήσιας παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Η Λιβύη ειδικότερα, είναι η όγδοη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός μεταξύ των χωρών - μελών του ΟΠΕΚ. Από την έναρξη όμως των συγκρούσεων η παραγωγή αργού πετρελαίου της χώρας έχει μειωθεί κατά 100.000 βαρέλια ημερησίως. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξ άλλου, είναι αυτή που θα υποστεί τις κυριότερες συνέπειες και κυρίως η Ιταλία, καθώς η ιταλική κρατική εταιρεία πετρελαίου διατηρεί εγκαταστάσεις στο έδαφος της Λιβύης και επί πλέον η Ιταλία εισάγει από τη Λιβύη το 1/6 του φυσικού αερίου που χρειάζεται.

Με την πρόσφατη επανάσταση ωστόσο, η Λιβύη έθεσε τα συμβόλαια πετρελαίου υπό καθεστώς ανωτέρας βίας (force majeure), ρήτρα που, κατά τη νομική επιστήμη, απαλλάσσει τα αντισυμβαλλόμενα μέρη από υποχρεώσεις λόγω εκτάκτων συνθηκών που είναι πέρα από τον έλεγχό τους. Ήδη τρεις εταιρείες – κολοσσοί η βρετανική ΒΡ και η νορβηγική Statoil ανακοίνωσαν τη διακοπή των εργασιών τους στη Λιβύη, αναστέλλοντας τις εργασίες εξόρυξης πετρελαίου στη λιβυκή έρημο και θέτοντας σε κίνδυνο συμφωνίες πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η Shell έχει ανακοινώσει την πλήρη αποχώρησή της από την αφρικανική αγορά. Οι κινήσεις αυτές των γιγαντιαίων εταιρειών έχουν ήδη αρχίσει να προκαλούν μια νέα πετρελαϊκή κρίση, η οποία αναμένεται να επιδεινωθεί, αφ’ όσον οι κοινωνικές αναταραχές συνεχίσουν να εξαπλώνονται και σε χώρες σημαντικότερης παραγωγής πετρελαίου, όπως η Σαουδική Αραβία, εκτοξεύοντας την τιμή του μαύρου χρυσού σε απίστευτα ύψη.

Όπως σχολίασε ο John Lipsky, στέλεχος του ΔΝΤ, άλλωστε, «Η παγκόσμια οικονομία μπορεί να αντέξει τη ραγδαία άνοδο των τιμών του πετρελαίου που πυροδοτούν οι αναταραχές στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, αρκεί η άνοδος αυτή να αποδειχθεί βραχείας διάρκειας». Πρόσθεσε επίσης, ότι «Είναι απίθανο η άνοδος των τιμών του πετρελαίου να επιφέρει καθοριστικής σημασίας μεταβολές στις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας».

Πώς είναι όμως δυνατόν μια χώρα τόσο πλούσια σε υπέδαφος να μαστίζεται από τη δυσπραγία και την ανέχεια;

Η Λιβύη είναι μια κλασική περίπτωση τριτοκοσμικής χώρας, με πλούσια ορυκτά κοιτάσματα κι έναν λαό που πεινά και συνθλίβεται από ένα ολιγαρχικό καθεστώς νεποτισμού και φαυλοκρατίας. Μια αραιοκατοικημένη χώρα, όπου ο πλούτος είναι συγκεντρωμένος στα χέρια των ολίγων εχόντων και κατεχόντων και τις πηγές φυσικού πλούτου καρπώνονται πολυεθνικοί κολοσσοί, που μοιράζονται τα κέρδη με την τοπική νομενκλατούρα. Όπου οι μεγάλες λαϊκές μάζες δεν αποτελούν παρά το υποζύγιο της διεφθαρμένης εξουσίας των σύγχρονων Βουρβόνων, οι οποίοι προφανώς θα αιματοκυλίσουν τη χώρα τους πριν καταλήξουν στη γκιλοτίνα.

Ήδη από το 1969, ο συνταγματάρχης Μουαμάρ Καντάφι – απόφοιτος της Ελληνικής Σχολής Ευελπίδων - ανατρέπει τον βασιλιά και βρίσκεται με πραξικόπημα στην ηγεσία της χώρας του, έχοντας έκτοτε καταστείλει και πνίξει στο αίμα σποραδικά ανατρεπτικά κινήματα. Μολονότι οπαδός της παναραβικής ιδέας, γαντζωμένος γερά στο θώκο του, κατάφερε να απομονωθεί όχι μόνο από τον χειμαζόμενο από τη φτώχεια λαό του, αλλά τελικά και από τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. Η πολιτική φιλοσοφία του Καντάφι περιλαμβάνεται στο «Πράσινο Βιβλίο», το οποίο εκδόθηκε το 1976. Οι σχέσεις του με τη Δύση εντάθηκαν τις δεκαετίες του ' 70 και του ' 80, καθώς το όνομά του ταυτίστηκε με την τρομοκρατία. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 ωστόσο, ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με την Ελλάδα, ως «αδελφός Καντάφι», στην προσπάθεια του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου να κάνει άνοιγμα προς τις αραβικές χώρες.

Είναι απορίας άξιον πάντως, πώς ο στυγνός αυτός δικτάτορας, υπήρξε (και εξακολουθεί να είναι) τόσα χρόνια μέλος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, όπως άλλωστε και ο Μπεν Αλί και ο Χόσνι Μουμπάρακ, με δεδομένα τα ανύπαρκτα ανθρώπινα δικαιώματα στις χώρες τους και το κάθε άλλο παρά λαϊκό έρεισμα των κυβερνήσεών τους. Ποια είναι τελικά τα κριτήρια εισόδου στη Σοσιαλιστική Διεθνή; Τι συνέβη με τις σοσιαλιστικές χώρες επιτέλους; Όλο αυτό το διάστημα, κανείς δεν είχε αντιληφθεί τι γινόταν εκεί κάτω;

Κύριε Παπανδρέου, ως πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, θα περιμένετε πολύ ακόμα για να διαγράψετε τον «αδελφό Καντάφι»; Γιατί τόση αναβλητικότητα; Περιμένετε να τελειώσει τη γενοκτονία την οποία διαπράττει και μετά να διαχωρίσετε τις πρακτικές αυτού του παρανοϊκού δολοφόνου από τις αρχές του σοσιαλισμού; Εκτός κι αν υπάρχει κάποιος λόγος που βραδυπορείτε. Όσο βέβαια κι αν ψάξει κανείς μάλλον είναι αδύνατον να βρει κάποιο λόγο σημαντικότερο από τις ανθρώπινες ζωές που χάνονται καθημερινά και από το αίμα που ρέει πιο άφθονο κι από το πετρέλαιο στη λιβυκή έρημο.

Χριστιάννα Λούπα