Σινεμά: Προτάσεις για ταινίες

Γράφει ο Ορέστης Ανδρεαδάκης

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ

Η κατοχή της Αλγερίας, η ωμή βία των γαλλικών δυνάμεων και η δράση του FLN (του Εθνικού Μετώπου για την Απελευθέρωση) τοποθετούνται στο πλαίσιο ενός οικογενειακού δράματος με κεντρικές φιγούρες τρία αδέλφια που εμπλέκονται στα δραματικά και ηρωικά γεγονότα των δεκαετιών 40, 50 και 60.

Η αρχή της ταινίας ωστόσο ξεσήκωσε θύελλα (ακροδεξιών) διαμαρτυριών  στην Γαλλία διότι εικονογραφεί την σφαγή στο Σετίφ το 1945- τότε δηλαδή που ο γαλλικός αποικιοκρατικός στρατός έπνιξε στο αίμα μια διαδήλωση Αλγερινών.

«Οι νέοι θα βλέπουν αυτό το φιλμ και θα βγαίνουν γεμάτοι μίσος, πεπεισμένοι ότι ο γαλλικός στρατός είναι ένας στρατός δολοφόνων» δήλωσε βουλευτής του κυβερνόντος κόμματος αποδεικνύοντας πόσο δύσκολη τελικά είναι η εθνική αυτογνωσία και η αυτοκριτική.

Όπως και να έχει πάντως η ταινία του Ρασίντ Μπουσαρέμπ βρέθηκε μια ανάσα πριν τα Όσκαρ στην κατηγορία των ξενόγλωσσων κι έχασε, όπως εξάλλου και ο ανταγωνιστής του «Κυνόδοντας», από την δανέζικη υποψηφιότητα.

Ρεαλιστική, ακαδημαϊκή και, αρκετές φορές επική, η αναπαράσταση του Αλγερινού δημιουργού καλύπτει τρεις δεκαετίες, παραμένει όμως πάντα επικεντρωμένη στο προσωπικό δράμα και θυμίζει μια καθωσπρέπει τηλεταινία, χωρίς επικίνδυνες αφηγηματικές ή ιδεολογικές αιχμές.

ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ

ΑΤΙΘΑΣΗ ΛΙΛΥ

Κάποιοι πιστεύουν ότι η Λίλυ (Λουντιβίν Σανιέ) είναι καθυστερημένη, προβληματική, νευρασθενική. Σίγουρα πάντως είναι ελεύθερη και ασυμβίβαστη, ζει στην εξοχή και ο μόνος άνθρωπος που την καταλαβαίνει και την προσέχει είναι η μητέρα της. Όταν αυτή πεθαίνει ξαφνικά η Λίλυ βρίσκεται αντιμέτωπη με την πραγματικότητα, ενώ η μεγαλύτερη αδελφή της, η Κλάρα (Ντάιαν Κρούγκερ), σπεύδει να την βοηθήσει.

Και καθώς οι δύο γυναίκες ξαναβρίσκουν την επαφή που είχαν στα παιδικά τους χρόνια συνειδητοποιούν, με τρόμο αλλά και ανακούφιση, ότι οι διαφορετικοί τους χαρακτήρες δεν είναι παρά οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Η χαμηλών τόνων ταινία της Φαμπιέν Μπερτό -η οποία διασκεύασε με τον σεναριογράφο Πασκάλ Αρνόλντ ένα δικό της, σχεδόν αυτοβιογραφικό, μυθιστόρημα- βασίζεται κυρίως στις εξαιρετικές ερμηνείες της Σανιέ και της Κρούγκερ.

Εκρηκτική η πρώτη, συνεσταλμένη η δεύτερη χτίζουν τους χαρακτήρες τους συμπληρωματικά, παίζοντας η μία με τα κενά που ηθελημένα αφήνει η άλλη. Μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή διαδικασία-μάθημα για το πώς πρέπει να πλάθεται και το πώς  πρέπει να ερμηνεύεται ένας σύνθετος κινηματογραφικός χαρακτήρας.

ΚΟΜΜΟΥΝΑ

Και πάνω που είχαμε ξεχάσει ότι κάποτε (εκτός από τα εμπορικά σκουπίδια) υπήρχε και το σινεμά των μεγάλων ιδεών, ιδού μια ταινία η οποία αναλύει, με τρόπο συγκλονιστικό, τα γεγονότα της «Κομμούνας του Παρισιού» του 1871 και επιχειρεί να ερμηνεύσει τις επιπτώσεις τους σε ολόκληρη την Ιστορία.

Κάπου ανάμεσα στο πειραματικό ντοκιμαντέρ και την πρωτοποριακή μυθοπλασία, ο 75χρονος σήμερα Βρετανός σκηνοθέτης Πήτερ Γουάτκινς καταθέτει ένα έργο ποταμό 345 λεπτών και συνδέει το σημερινό πολιτικό γίγνεσθαι με το ιστορικό παρελθόν.

Προφανώς η «Κομμούνα» ΔΕΝ είναι ένα έργο για να «περάσεις καλά», αλλά ένα κινηματογραφικό δοκίμιο που απευθύνεται σε ιδιαίτερα ενημερωμένους θεατές και απαιτεί μεγάλη προσήλωση.

Γυρισμένο το 2000 και μέσα σε 13 μόλις ημέρες, σε ένα παλιό εργοστάσιο έξω από το Παρίσι, το έργο του Γουότκινς στηρίζεται πάνω σε 220 ερασιτέχνες ηθοποιούς, αρκετοί από τους οποίους είναι οικονομικοί μετανάστες από την Βόρειο Αφρική. Επίσης δεν έχει καθόλου ντεκόρ (τα κοστούμια πάντως είναι εντυπωσιακά) ενώ η δομή του θυμίζει κάποιες φορές ένα άλλο θρυλικό ιστορικό –ιδεολογικό δράμα: το «1789» της Αριάν Μνούσκιν.

Δείτε το. Λατρέψτε το. Ή μισείστε το. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι κάτι που δεν έχετε ξαναδεί ποτέ.

ΜΑΥΡΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ

Η αληθινή ιστορία της Νοτιοαφρικανής Σάρκι Μπάρτμαν η οποία, τον 19^ο αιώνα, πουλήθηκε ως σκλάβα, εξευτελίστηκε, έγινε δημόσιο θέαμα και «επιστημονικό αξιοπερίεργο» στην Αγγλία και την Γαλλία και, μετά τον θάνατό της, αναγορεύθηκε σε διαχρονικό σύμβολο εναντίον της εκμετάλλευσης.

Σκληρό και ρεαλιστικό το φιλμ του, γεννημένου στην Τυνησία, Αμπντελατίφ Κεσίς («Κους Κους και Φρέσκο Ψάρι») με την πρωτοεμφανιζόμενη Κουβανή, Γιαχίμα Τόρες, μπορεί να ειδωθεί και ως μια διεισδυτική αλληγορία για τους μηχανισμούς και τις σχέσεις εξουσίας καθώς και για ολόκληρο το δουλοκρατικό σύστημα που επέβαλε η (δήθεν πολιτισμένη) Δύση στην (δήθεν απολίτιστη και συγγενική με τον πίθηκο) Αφρική.

ΠΙΝΑ ΜΠΑΟΥΣ

Αυτό το παράξενο 3D ντοκιμαντέρ του Βιμ Βέντερς είναι τελικά μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς- ένας ύμνος στο έργο της μεγαλύτερης χορογράφου του 20^ου αιώνα, της Γερμανίδας Πίνα Μπάους.

Φίλος και συμπατριώτης της, ο Βέντερς σχεδίαζε εδώ και χρόνια μια ταινία για/ ή με την Μπαους, ο ξαφνικός της θάνατος όμως, τον Ιούνιο του 2009, ακύρωσε τα πάντα. Ή μάλλον τα έβαλε σε μια άλλη βάση, αφού ο σκηνοθέτης των «Φτερών του Έρωτα» αναζήτησε την βοήθεια της 3D τεχνολογίας και ξαναζωντάνεψε την θρυλική χορογράφο μέσα από το έργο της.

Πήρε δηλαδή τις τέσσερις πιο διάσημες χορογραφίες της, («Ιεροτελεστία της Άνοιξης», «Καφέ Μίλερ», «Kontakhof», «Vollmont/ Full Moon») και τις ξαναδούλεψε με την υποστήριξη των συντελεστών του Χοροθεάτρου του Βούπερταλ.

Το αποτέλεσμα είναι μαγευτικό. Όσοι δεν είχατε την τύχη να δείτε ζωντανά κάποιες από τις παραστάσεις της Πίνα Μπάους (έχουν παρουσιαστεί και στο Ηρώδειο) μην χάσετε την ταινία του Βέντερς. Θα σας παρασύρει.

Ο ΜΥΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΤΑΥΡΟΣ

Μυθοπλασία, ντοκιμαντέρ, φαντασία, πολιτική αλληγορία και καλλιτεχνικό δοκίμιο. Μια από τις πιο παράξενες ταινίες των τελευταίων χρόνων. Μια απλή (αλλά καθόλου απλουστευτική) και εξόχως εμπνευσμένη  ανάλυση ενός διάσημου αναγεννησιακού πίνακα.

Το 1564 ο Φλαμανδός  ζωγράφος Πίτερ Μπρέγκελ ζωγράφισε τον «Δρόμο προς τον Γολγοθά», έναν από τους πιο εντυπωσιακούς, αλλά και πιο αινιγματικούς πίνακες της Ιστορίας. Αναπαριστά βεβαίως την πορεία προς την Σταύρωση, ο ίδιος ο Ιησούς όμως «Ο Φέρων τον Σταυρό» (όπως είναι ο άλλος τίτλος του πίνακα) παρουσιάζεται ως μια μικρή φιγούρα χαμένη σε μια τεράστια σύνθεση 500 ανθρώπων.

Τεμαχίζοντας λοιπόν αυτό το εκπληκτικό ταμπλό ο Πολωνός σκηνοθέτης (και ποιητής, και ζωγράφος και μουσικός) Λεχ Μαγέφσκι προσπαθεί να ερμηνεύσει και να αναδείξει μερικές από τις μικρές ιστορίες που πλαισιώνουν την πορεία του Χριστού.

Με πρωταγωνιστές τον Ρουντγκερ Χάουερ, τον Μάικλ Γιόρκ και την Σαρλότ Ράμπλινγκ, ο Μαγέφσκι εστιάζει σε μικρά ανθρώπινα πάθη και ξαναζωγραφίζει με την κάμερα τον πίνακα, βάζοντας τον θεατή στην θέση του ζωγράφου και αφήνοντάς τον να παρακολουθήσει όλα τα μυστικά της κατασκευής του.

Ενδυματολογικός πλούτος, ζωγραφιστά ντεκόρ που διαχέονται μέσα στα ψηφιακά εφέ  και πανέξυπνες κινηματογραφικές εκπλήξεις. Ένα σπάνιο και συναρπαστικό δοκίμιο κινούμενων εικόνων.

ΚΑΡΛΟΣ

Η βιογραφία του Κάρλος, του γεννημένου με το όνομα Ιλιτς Ραμίρεζ Σάντσεζ, διασημότερου τρομοκράτη των ημερών μας που σκηνοθέτησε ο Ολιβιέ Ασαγιάς μοιάζει περισσότερο με φιλοσοφικό δοκίμιο. Αναζητώντας την ηθική δύσκολων πολιτικών διλημμάτων, ο πολύ καλός Γάλλος σκηνοθέτης («Καθαρή», «Στιγμές Αγάπης»), αδιαφορεί για τα κλισέ και εντυπωσιάζει με την εξαιρετική ερμηνεία του Εντγκαρ Ραμίρεζ στον ομώνυμο ρόλο. Η ταινία του όμως έχει κι ένα σοβαρό πρόβλημα:

Γυρίστηκε αρχικά για την γαλλική τηλεόραση, σε μια μίνι σειρά 330 λεπτών κι η μετατροπή της σε ταινία 165 λεπτών γέννησε αφηγηματικά χάσματα και ιστορικά και δραματουργικά κενά.

Πέρα από όλα αυτά όμως ο «Κάρλος» είναι και ένα ντοστογιεφσκικό δράμα για την άνοδο, τον θρίαμβο, την μοναξιά και την πτώση ενός ανθρώπου που έζησε ανάμεσα στις σκιές.

Έτσι αν αφήσουμε στην άκρη τα αφηγηματικά προβλήματα δεν έχουμε παρά να εντυπωσιαστούμε από το πολιτικό πλαίσιο και την ιστορική έρευνα που ερμηνεύει χωρίς να κρίνει. Όσο για τον Ραμίρεζ (όπως και ο Κάρλος είναι κι αυτός από την Βενεζουέλα)  θυμίζει τον Ντε Νίρο καθώς παθιάζεται, παχαίνει και αλλάζει μορφή για να γίνει ένα με τον ήρωα που ερμηνεύει.

aixmi.gr