ΗΓΕΤΕΣ ΚΑΙ ΗΜΙΟΝΗΓΟΙ - Κυβερνητικές Προοπτικές και Μιζέρια - Του Γιώργου Βλαχόπουλου*
Η κρίση την οποία διερχόμαστε σε όλα τα επίπεδα, τόσο στα στενά ελληνικά όρια όσο και πανευρωπαϊκά ή παγκόσμια, δεν είναι μόνο – ή μάλλον πολύ λίγο – οικονομική. Πολύ περισσότερο είναι κρίση θεσμών και προσωπικοτήτων, είναι κρίση πνευματική και ηθική, με την ευρύτερη έννοια των όρων. Και φυσικά αποτελεί αντανάκλαση της γενικότερης φτώχειας που μαστίζει τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Η μοναδική προστασία του ατόμου και των κοινωνιών σε τέτοιες κρίσεις βρίσκεται στην λειτουργία των θεσμών. Όσο πιο ευνομούμενη η πολιτειακή οργάνωση, τόσο περισσότερο δημοκρατία και κατ΄ επέκταση ατομική ελευθερία και πρόοδος. Όσο πιο εύρυθμη η λειτουργία κοινωνικών ομάδων, που στηρίζονται σε κανόνες μακρόχρονης εμπειρίας, γνώσης και προοπτικής, τόσο πιο εξασφαλισμένη η επιτυχία των συλλογικών στόχων.
‘Όμως όλα αυτά, δηλ. κανόνες, θεσμοί, όργανα, μπορούν να λειτουργήσουν μόνο σαν εργαλείο στα χέρια ηγετών. Και εδώ παρουσιάζεται το πρόβλημα. Η «λειψανδρία» που χαρακτηρίζει την εποχή μας δεν εστιάζεται μόνο στο χώρο των προσώπων αλλά πολύ περισσότερο στην έλλειψη αρχηγικών, ηγετικών ικανοτήτων. Και από την μοίρα αυτή δεν μπορούν φαίνεται να ξεφύγουν και μερικοί ελληνικοί θεσμοί και οργανώσεις, για των οποίων την φθίνουσα πορεία είμαστε όλοι , λίγο ή πολύ, μάρτυρες.
Είναι πράγματι θλιβερή η διαπίστωση, ότι π.χ. πολλές ευρωπαϊκές Χώρες, με πρώτη τη δική μας διοικούνται όχι από ηγέτες αλλά ημιονηγούς. ‘Όχι ότι οι τελευταίοι δεν είναι χρήσιμοι. Είναι το ίδιο χρήσιμοι σε μια μάχη, όσο και οι ημίονοι που αυτοί οδηγούν, φορτωμένους με εφόδια και πυρομαχικά. Αλλά δεν επαρκούν να κερδίσουν τον πόλεμο αν δεν υπάρχει ηγεσία, με όραμα, στρατηγική και μελετημένη διαχείριση ανθρωπίνων και υλικών πόρων.
Πρόβλημα ηγεσίας, λοιπόν. Αλλά τι είναι ένας «ηγέτης»;
Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Max Weber , ηγέτης είναι το άτομο εκείνο το οποίο κάνοντας συγκεκριμένες ενέργειες καταφέρνει να κάνει τα άλλα άτομα να τον «ακολουθούν εθελοντικά και πρόθυμα». Κι ακόμα, η ηγετική συμπεριφορά ενός ατόμου χαρακτηρίζεται από το σύνολο των ενεργειών και χειρισμών του, οι οποίες επιδρούν στα άλλα μέλη της κοινότητας και τα κάνουν να το «ακολουθούν εθελοντικά και πρόθυμα» χαρίζοντάς τους την εμπιστοσύνη τους.
Αν θέλαμε να συνοψίσουμε λοιπόν τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν μια ηγετική συμπεριφορά θα έπρεπε να αναφέρουμε σαν στοιχεία της
α) την σύλληψη ενός οράματος, την έμπνευση των συνεργατών πάνω σε μια βάση εμπιστοσύνης και τη νοηματοδότηση των ενεργειών τους μέσα από μια ξεκάθαρη στόχευση
β) τη διαχείριση του ανθρώπινου υλικού των συνεργατών στη βάση του σεβασμού της προσωπικότητάς τους και των επί μέρους δυνατοτήτων τους και τη διαμόρφωση με την βοήθειά τους εφικτών στόχων και την από κοινού επεξεργασία διαδικασιών και μεθόδων για την επίτευξή τους σε κλίμα φιλίας και αλληλοπεριχώρησης και
γ) τη συνεχή παρακολούθηση του περιβάλλοντος, την όσφρηση του πνεύματος των καιρών και τη δημιουργία και αξιοποίηση νέων ευκαιριών, παράλληλα προς τηναποφυγήτης απώλειας όσων προϋπάρχουν.
Δυστυχώς, αν παρακολουθήσει κανείς τον τρόπο λειτουργίας των κυβερνητικών μηχανισμών , όπως αυτός διαγράφεται από τις σειρές (αλλά και ανάμεσά τους) των πρακτικών των συνεδριάσεων, διαβουλεύσεων και αναγγελιών , θα διαπιστώσει ότι δεν έχουν διοίκηση με όραμα, επομένως στερούνται ηγεσίας. Τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου αναλώνονται στην προσπάθεια να πείσουν π.χ. τον Πρωθυπουργό για τα ….αυτονόητα, πολύ περισσότερο όταν αυτά τα αυτονόητα έχουν φτάσει σε σημείο που να πρέπει να…αποφασιστούν μεν, αλλά να μην τηρούνται δε, και μάλιστα κατ΄εξακολούθηση.
Και όλα αυτά επειδή υπάρχει παρεξήγηση των ρόλων, επειδή δεν έχει γίνει αντιληπτό ότι σε ένα συλλογικό όργανο δεν έχει θέση η ….ενός ανδρός αρχή, ότι όποιος τιμήθηκε με την πρωτοκαθεδρία είναι primus inter pares , δηλ. πρώτος μεταξύ ίσων και όχι δερβέναγας ιδιωτικού μικρομάγαζου. Αλλά συμβαίνει και το αντίστροφο: Ο προεξάρχων του Υπουργικού Συμβουλίου να «φοβάται» - αλήθεια προς τι ο φόβος – ότι κινδυνεύει η θέση του, ότι αν τα άλλα μέλη προσφέρουν συλλογικό έργο, ίσως αυτό να υπονοεί ότι αμφισβητείται η –ούτως ή άλλως- κλονισμένη αυθεντία του. Και θυμίζει τον πλοίαρχο του Τιτανικού, που δεν δεχόταν να ακούσει τα συνεχή μηνύματα που έφερνε ο τηλεγραφητής για την παρουσία παγόβουνων στην περιοχή. Το αποτέλεσμα είναι ιστορικά γνωστό…
Αν όμως η Κυβέρνησή μας και οι περι αυτήν θεσμοί έχουν συναίσθηση της ευθύνης τους και θέλουν να συνεχίσουν την ιστορική τους πορεία, χρειάζονται όραμα. Όραμα, που να το σηκώνουν συλλογικά όλα τα μέλη τους και ιδιαίτερα αυτά του Υπουργικού Συμβουλίου. Και πρώτα από όλα, ένας Πρωθυπουργός , μη πάσχων από «τρικυμία εν κρανίω» , με ηγετικά χαρακτηριστικά και όχι με αυτά που δίνουν τα μαύρα μανίκια της δημοσιοϋπαλληλικής αντίληψης του «προϊστάμενου».
Γιατι, μεταξύ προϊστάμενου και ηγέτη υπάρχουν θεμελιώδεις διαφορές: Ο Προϊστάμενος διορίζεται, ο Ηγέτης αναδεικνύεται. Ο πρώτος στηρίζεται στην τυπική εξουσία που του δόθηκε, ο δεύτερος πείθει. Ο Προϊστάμενος δημιουργεί ανασφάλειες και ανησυχίες και ζητά να ελέγχει, ο Ηγέτης εμπιστεύεται και εμπνέει εκτίμηση. Ο Προϊστάμενος διαχειρίζεται και μένει προσηλωμένος στις μικρόνοες διαδικασίες, ο Ηγέτης οραματίζεται και καινοτομεί..
Θα είναι ευχής έργο, αν οι κυβερνητικοί ταγοί, στο ποσοστό που δεν έχουν χάσει την έξωθεν καλή μαρτυρία, ανακαλύψουν τις όσες δυνατότητές τους και αξιοποιήσουν τα ηγετικά προσόντα τους.
Διότι αν μείνουν ημιονηγοί, τότε αλλοίμονο στο όραμα μιας Κυβέρνησης που προίσταται και κρίμα στους κόπους των ημιόνων…
* Ο κ. Γ.Βλαχόπουλος είναι δικηγόρος στο Μόναχο, μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Κοινότητας Μονάχου, του ΔΣ της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Γερμανίας και Σύμβουλος του Προέδρου ΣΑΕ
Δείτε καρέ-καρέ τη σφαγή στο Κοντομαρί Χανίων από τους Γερμανούς - Η ιστορία του Franz Peter Weixler
- Δημοφιλέστερα