Ανδρέας Καρακόκκινος: «Ποίηση..., ένας έρωτας που δεν θα σβήσει ποτέ…» - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*

Άρωμα άνοιξης

Το πρώτο άρωμα της άνοιξης

ήρθε και μ’ αγκάλιασε

ένα βράδυ τ’ Απρίλη.

Εκεί, δίπλα στη θάλασσα

βούτηξα την ψυχή μου

ξαναγεννήθηκα

ξαναντίκρυσα τ’ αστέρια και το φεγγάρι

σαν πρώτη φορά.

Έψαξα τη χαμένη μου

παιδική αθωότητα χωρίς ντροπή.

Εκεί δίπλα στη θάλασσα,

γυμνός, βούτηξα στα μαύρα νερά

ξέπλυνα τα ανομήματά μου

ξαναβαφτίστηκα

στο όνομά σου.

(Από τη συλλογή «Πνοή της Άνοιξης»).

Ο Ανδρέας Καρακόκκινος γεννήθηκε στην Κύπρο το 1952, και από το 1972 ζει στη Θεσσαλονίκη, την οποία θεωρεί ως «δεύτερη πατρίδα» του. Έχει σπουδάσει Νομικά, όμως η μεγαλύτερη αγάπη της ζωής του είναι η Ποίηση, αφού ήδη από τα παιδικά του χρόνια διάβαζε κι έγραφε ποιήματα.

“Τ’ αηδόνια δε σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες”.

Δακρυσμένο πουλί, στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη

που έταξαν για να μου θυμίζει την πατρίδα…

Αυτό το υπέροχο απόσπασμα από την «Ελένη» του Γιώργου Σεφέρη έχει γράψει ο Ανδρέας Καρακόκκινος στον… ουρανό της Θεσσαλονίκης, λίγο πριν δύσει ο ήλιος στη θάλασσα του Θερμαϊκού· σ’ αυτή τη θαυμάσια φωτογραφία που έχει αναρτήσει ως προμετωπίδα του ιστολογίου του, με τίτλο «Πνοή της Άνοιξης» (http://www.and33andreas.blogspot.com/). Ο ίδιος μάλιστα αναφέρει: «Διαβάζοντας αυτούς τους στίχους, στα δεκαπέντε μου χρόνια, νομίζω πως ερωτεύτηκα την ποίηση… Ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1960, τότε που ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Σπανός μελοποιούσαν στίχους του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου. Από τότε άρχισα να διαβάζω και στη συνέχεια να γράφω ποίηση. Ένας έρωτας που δεν θα σβήσει ποτέ…».

Τα τελευταία χρόνια, ο Ανδρέας Καρακόκκινος μεταφέρει στο διαδίκτυο ποιήματα νέων κυρίως ποιητών αλλά και δικά του. Μπορώ, λοιπόν, να πω με βεβαιότητα πως ο Ανδρέας Καρακόκκινος ανήκει σ’ αυτό το σπάνιο πια είδος Ανθρώπων, που – πέρα και πάνω από τις προσωπικές ενασχολήσεις και φιλοδοξίες τους – στοχεύουν στην εμψύχωση και την ανάδειξη των νέων χαρισματικών ανθρώπων. Τον Φεβρουάριο του 2007 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του, με τον τίτλο «Πνοή της Άνοιξης», η οποία περιλαμβάνει ένα μόνο μέρος της ποιητικής δημιουργίας του των τελευταίων χρόνων. Το ίδιο έτος (2007) συμμετέσχε στην έκδοση της κοινότητας Ελλήνων πεζογράφων και ποιητών του διαδικτύου «εικονική λογοτεχνία και www.ποίηση.gr». Είναι μέλος του Δ.Σ. της «Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Λογοτεχνών» και συμμετέχει στην επιτροπή σύνταξης του Περιοδικού «Ρωγμές», το οποίο εκδίδει η Ομοσπονδία. Επίσης, είναι μέλος της «Εταιρείας Συγγραφέων Βορείου Ελλάδος» και της λογοτεχνικής ομάδας «Ιδεοκύματα», με την οποία συμμετέχει ενεργά σε διάφορες ποιητικές εκδηλώσεις. Ποιήματά του έχουν δημοσιευθεί στο Περιοδικό «Ρωγμές» και σε διάφορες ιστοσελίδες.

Η εκδοθείσα ποιητική συλλογή του Ανδρέα Καρακόκκινου «Πνοή της Άνοιξης» αποτελείται από δύο ενότητες: 1) «Αναζητώντας το χαμόγελο» (18 ποιήματα) και 2) «Πνοή της Άνοιξης» (16 ποιήματα). Ως κυρίαρχο θεματικό μοτίβο εμφανίζεται ο Έρωτας (είτε ως ανάμνηση είτε ως βίωμα του παρόντος είτε ως όνειρο – επιθυμία). Η συλλογή αποπνέει μιαν άφατη τρυφερότητα και μιαν υπέρμετρη ευαισθησία. Πιστεύω απόλυτα πως η τρυφερότητα και η ευαισθησία, αυτά τα δύο καίριας σημασίας χαρακτηριστικά ολόκληρου του ποιητικού έργου του Ανδρέα Καρακόκκινου, καθρεφτίζουν ολοκάθαρα τον ψυχικό κόσμο του ποιητή…

Στα μάτια σου αντίκρυσα

Στα μάτια σου αντίκρυσα

τη λάμψη των αστεριών

μιας νύχτας σιωπηλής

γεμάτης όνειρα για ένα ταξίδι.

Στα μάτια σου η ομορφιά της άνοιξης

χαμογέλασε στο μπλε της θάλασσας

και στο καράβι που αρμένιζε

σε πέλαγα απάνεμα, γαλήνια.

Στα μάτια σου η μουσική

άπλωσε τις νότες της

κι αγκάλιασε τρυφερά

τη μέρα που έρχεται.

Στα μάτια σου.

(Από τη συλλογή «Πνοή της Άνοιξης»).

Στίχοι που, με την απλότητα, την αμεσότητα και τη μουσικότητά τους, κερδίζουν αμέσως τον αναγνώστη. Μέσα σ’ αυτό το μικρό σε έκταση ποίημα, ιδιαίτερα αισθητή είναι η παρουσία στοιχείων της φύσης, μέσω των οποίων ο ποιητής εξυμνεί τα μάτια της «αγαπημένης» του: Στα μάτια σου αντίκρυσα / τη λάμψη των αστεριών / μιας νύχτας σιωπηλής / … Στα μάτια σου η ομορφιά της άνοιξης / χαμογέλασε στο μπλε της θάλασσας / … σε πέλαγα απάνεμα, γαλήνια…. Εκτός από το φυσιολατρικό στοιχείο, αξιοσημείωτη είναι επίσης η αναφορά του ποιητή στη μουσική: Στα μάτια σου η μουσική / άπλωσε τις νότες της / κι αγκάλιασε τρυφερά / τη μέρα που έρχεται. Η επανάληψη της φράσης «Στα μάτια σου», με την οποία άλλωστε αρχίζει και τελειώνει η σύνθεση, υπογραμμίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το θέμα του ποιήματος…

Η θεσπέσια εικόνα της θάλασσας δεσπόζει σ’ ένα ακόμη ερωτικό ποίημα της συλλογής «Πνοή της Άνοιξης» με τίτλο «Μέσα στην πνοή της θάλασσας».

Μέσα στην πνοή της θάλασσας

και στο χάδι των κυμάτων

ψάχνω να βρω τα μάτια σου

να τα κοιτάξω βαθιά για μέρες.

Μέρες πολλές

να σε κοιτώ και να σε κοιτώ

να σε χορτάσω.

Μέσα στην καρδιά της θάλασσας

και την ανάσα των κυμάτων

μετρώ τις μέρες μου

μετρώ τις νύχτες μου

τις ακουμπώ στα μάτια σου

και σε κοιτώ με την καρδιά, με την ψυχή

σε κάνω το χαμόγελό μου.

Η μικρή έκταση του ποιήματος είναι αντίστροφα ανάλογη με το ποιητικό του κάλλος. Ο ερωτευμένος άνδρας, μέσα στην πνοή της θάλασσας / και στο χάδι των κυμάτων, ψάχνει τα μάτια της «αγαπημένης» του· κι εκεί, μέσα στην καρδιά της θάλασσας / και την ανάσα των κυμάτων, μετράει τις μέρες και τις νύχτες του, μετράει ολάκερη τη ζωή του, την οποία και ακουμπά στα μάτια της γυναίκας που αγαπά· κι αυτήν ακριβώς τη γυναίκα, που δεν την κοιτάζει πια με τα μάτια του, αλλά με την καρδιά και την ψυχή του, την καθιστά «χαμόγελο» και χαρά της ζωής του… Πρόκειται γι’ αυτή την αιώνια ισχύουσα πίστη του κάθε ερωτευμένου – άνδρα ή γυναίκας – πως το πρόσωπο που αγαπά αποτελεί το χαμόγελο και τη χαρά της ζωής του, και τελικά την ίδια του τη ζωή…

Στο μονοπάτι του έρωτα

Όταν έχεις περπατήσει το μονοπάτι του έρωτα

δεν κλείνεις μάτι τη νύχτα.

Μέσα στο μαύρο σκοτάδι ξαγρυπνώ

και το μόνο που υπάρχει στη σκέψη μου

είναι η μορφή σου.

Εσύ είσαι η ατέλειωτη αγάπη.

Εσύ είσαι το ουράνιο τραγούδι.

Εσύ είσαι το ταξίδι σ’ ένα άσπρο σύννεφο.

Εσύ είσαι η μοναδική.

Και τα λόγια μου είναι λόγια της καρδιάς

και της ψυχής.

Προσωπικά, πιστεύω πως η συγκεκριμένη σύνθεση αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα ερωτικά ποιήματα του Ανδρέα Καρακόκκινου. Ο λόγος κυλάει απλά, αβίαστα, αυθόρμητα. Το πρώτο δίστιχο εμφανίζεται ως μία διαπίστωση, ως μία ρήση που ανταποκρίνεται σε μιαν αναμφισβήτητη αλήθεια…: Όταν έχεις περπατήσει το μονοπάτι του έρωτα / δεν κλείνεις μάτι τη νύχτα. Στο τρίστιχο που ακολουθεί, ο ποιητής εισάγει το «εγώ» του (ξαγρυπνώ, υπάρχει στη σκέψη μου), το οποίο παράλληλα εμφανίζεται απευθυνόμενο στο αντικείμενο της σκέψης του, στη μορφή της γυναίκας που αγαπά. Ο ποιητής, στο επόμενο τετράστιχο, ο κάθε στίχος του οποίου ξεκινά με τη φράση Εσύ είσαι, κλιμακώνει την έκφραση αγάπης προς την «αγαπημένη», με τη χρήση επιθέτων που σίγουρα επιτείνουν τη διάρκεια και την ποιότητα της ερωτικής αγάπης: η ατέλειωτη αγάπη, το ουράνιο τραγούδι, το ταξίδι σ’ ένα άσπρο σύννεφο, η μοναδική. Και σ’ αυτή την ερωτική εξομολόγηση, ο ποιητής πέρα από το στοιχείο της «υπερβολής» (Εσύ είσαι η ατέλειωτη αγάπη, Εσύ είσαι η μοναδική), χρησιμοποιεί για μιαν ακόμη φορά το μοτίβο της «μουσικής» (Εσύ είσαι το τραγούδι), το οποίο μάλιστα συνδέεται τόσο αρμονικά με το φυσιολατρικό στοιχείο (ουράνιο τραγούδι, άσπρο σύννεφο). Στο καταληκτικό δίστιχο, διατυπώνεται κραυγαλέα η ανυπόταχτη ανάγκη του ερωτευμένου να πείσει το πρόσωπο που αγαπά πως τα λόγια που του απευθύνει είναι ειλικρινή (Και τα λόγια μου είναι λόγια της καρδιάς / και της ψυχής). Αξιοσημείωτη είναι, τέλος, η συνήθης εκ μέρους του ποιητή σύζευξη καρδιάς – ψυχής…

Η θλίψη αποτυπώνεται συχνά στα ποιήματα του Ανδρέα Καρακόκκινου. Αναφέρω ενδεικτικά ένα απόσπασμα της σύνθεσης «Η σκιά μιας θλίψης», στο οποίο ο αναγνώστης υπογραμμίζει τις εξαιρετικές προσωποποιήσεις του ανέμου (τα βήματα του ανέμου) και της νύχτας (η νύχτα / κρύβει στον κόρφο της).

Η σκιά μιας θλίψης

ακολουθεί τα βήματα του ανέμου

ως πέρα μακριά,

εκεί όπου η νύχτα

κρύβει στον κόρφο της

το τελευταίο χαμόγελο…

Μονεμβασιά Ι.

Στο κάστρο της Μονεμβασιάς

πάνω από την απεραντοσύνη της θάλασσας

και των αιώνων

βύθισα τα μάτια μου στη γαλήνη του μπλε

και της Ιστορίας.

Είδα μέσα από την ηρεμία της θάλασσας

και τη γαλήνη,

να αναδύεται μια αρχόντισσα νεραϊδόμορφη

ολόιδια εσύ.

Έφερε τα χέρια στο στόμα και φύσηξε απαλά

ένα φιλί.

Ύστερα χαμογέλασε και χάθηκε μες στις αχτίνες

του ήλιου

αφήνοντας να επιπλέει στα νερά ένα σημάδι.

Πρόκειται για το πρώτο ποίημα από την τριλογία με τίτλο «Μονεμβασιά»· ένα ποίημα που εγώ προσωπικά, όσες φορές κι αν το διαβάζω, ειλικρινά νοιώθω πάντοτε την ίδια συγκίνηση που ένοιωσα να με κατακλύζει από την πρώτη κιόλας ανάγνωση… Στίχοι ξεχειλισμένοι από την ολόφωτη ομορφιά της Μονεμβασιάς (Στο κάστρο της Μονεμβασιάς / … απεραντοσύνη της θάλασσας / … στη γαλήνη του μπλε)· και όχι μόνον, αφού, μέσα σ’ αυτό το ειδυλλιακό, σχεδόν εξωπραγματικό τοπίο, ο ποιητής «στήνει» – με τον καλύτερο δυνατό ποιητικό τρόπο – μια εξαϋλωμένη γυναικεία μορφή (… αναδύεται μια αρχόντισσα νεραϊδόμορφη). Κι αυτή ακριβώς η ιδανική γυναίκα μοιάζει τόσο πολύ (ολόιδια εσύ) με την «αγαπημένη» του (στην οποία και απευθύνεται), ώστε ο αναγνώστης, ταξιδεύοντας ανάμεσα στο «φανταστικό» και το «πραγματικό», αναρωτιέται αν η γυναίκα που αναδύεται μέσα από τη θάλασσα και η «αγαπημένη» είναι τελικά ένα και το αυτό πρόσωπο… Οι πέντε τελευταίοι στίχοι αφήνουν άφωνο τον αναγνώστη από το κάλλος των εικόνων αυτής της τυλιγμένης από την αχλύ του μυστηρίου γυναίκας, η οποία, αφού χαμογελάσει, χάνεται μέσα στις αχτίνες του ήλιου, αφήνοντας ένα σημάδι να επιπλέει πάνω στα γαλήνια θαλασσινά νερά…

Δυστυχώς, δεν έχουν ακόμη εκδοθεί δύο ποιητικές συλλογές του Ανδρέα Καρακόκκινου. Όμως, πολλά από τα ανέκδοτα ποιήματά του βρίσκονται αναρτημένα στο ιστολόγιό του «Πνοή της Άνοιξης», τα οποία διαβάζονται και σχολιάζονται με πολλή αγάπη από φίλους αναγνώστες…

Σκόρπιοι στίχοι

Μου έλειψαν

εκείνα τα τριαντάφυλλα

από πορτοκαλί χρώμα

που μύριζαν φεγγάρια

και τραγουδούσαν τις νύχτες

σε θαλασσινά πλακόστρωτα.

Μου έλειψαν

οι νότες της σιωπής

από την κιθάρα

που ποτέ δεν αγόρασες

να συντροφέψει τη μοναξιά

της αμέριμνης περιπλάνησης.

Μου έλειψαν

οι μέρες που ζωγράφιζα

τις λέξεις σου

στους άχρωμους τοίχους

με το δάκτυλο βουτηγμένο

στο λυκαυγές των ματιών σου.

Μου έλειψαν

οι ασήμαντες στιγμές

που έκρυβαν στα συρτάρια τους

σκόρπιους στίχους

ενάντιους στη θέληση των θεών

που όρισαν τα πεπρωμένα.

Απ’ αυτό και μόνο το ποίημα, για την ανάλυση του οποίου θα μπορούσε να γραφεί ένα εκτενές άρθρο, πιστεύω πως διαφαίνονται τόσο η ευαισθησία του Ανδρέα Καρακόκκινου ως Ανθρώπου, όσο και η εκπληκτική δεξιοτεχνία του ως Ποιητή. Και στη σύνθεση αυτή, όπως άλλωστε και στις περισσότερες της συνολικής ποιητικής του δημιουργίας, κυριαρχεί το ερωτικό στοιχείο, το οποίο – τις περισσότερε φορές – συνδυάζεται με την μελαγχολία της νοσταλγίας και την πίκρα του χωρισμού…

Άσε με να γίνω

Άσε με να γίνω

μια φλόγα έρωτα

να φέγγω τα σκοτάδια σου,

φάρος στις θάλασσες

που απλώνεσαι

κι απάνεμο λιμάνι.

Άσε με να γίνω

πυξίδα στους λαβύρινθους

που χάνεσαι,

ίσκιος να ξαποσταίνεις

στις περιπλανήσεις

της ψυχής.

Άσε με γίνω

δίχτυ αγκαλιάς ατσάλινο

όταν ακροβατείς

στο σύρμα των ονείρων,

στο γλίστρημα να είμαι κει

να σβήνω εφιάλτες.

Και μόνον ο τίτλος αυτού του ποιήματος, ο οποίος επαναλαμβάνεται ως επωδός στην αρχή της κάθε στροφής, μοιάζει με μαγικό εισιτήριο, με το οποίο ο καθένας μας ξεκινά ένα ονειρικό ταξίδι στην απέραντη θάλασσα μιας άμετρης τρυφερότητας. Άσε με να γίνω: μια ικεσία εκ μέρους του ερωτευμένου· μια έκφραση που δηλώνει την «υποταγή» στο πρόσωπο – αντικείμενο της αγάπης· μια παράκληση που δηλώνει την ανυπόταχτη ανάγκη αυτού που αγαπά να γίνει ο «φύλακας – άγγελος» του αγαπημένου προσώπου· μια κραυγή λατρείας που – πέρα και πάνω απ’ ο,τιδήποτε άλλο – προκαλεί πληρότητα και συγκίνηση της ψυχής… Κι αυτό το φως (μια φλόγα του έρωτα, να φέγγω…, φάρος στις θάλασσες…), που κυριαρχεί στην πρώτη στροφή, πόσο άρρηκτα συνδέεται με το αναλλοίωτο φως της αληθινής ερωτικής αγάπης!

Ερωτικό 3

Σμίξαμε

στο φέγγος απ’ τις Πλειάδες

σε απλωμένο ουρανό

ανταλλάξαμε φιλιά κι αστέρια

ο Αύγουστος μας χαμογέλασε

πίσω απ’ τα φεγγάρια του

δέσαμε κόμπο στα μαλλιά

τους όρκους της Αφροδίτης

και με το σπαθί του Ωρίωνα

χαράξαμε ένα δικό μας θόλο

του έρωτα το φτερωτό άλογο

να μας χαμογελά τις νύχτες.

Αυτό ήταν το πρώτο ποίημα του Ανδρέα Καρακόκκινου, που διάβασα πριν από λίγους μήνες, τον Σεπτέμβριο του 2010, όταν για πρώτη φορά, εντελώς τυχαία, βρέθηκα στο blog «Πνοή της Άνοιξης»…

Ομολογώ ότι το ποίημα αυτό, στο οποίο είναι διάχυτο το ερωτικό στοιχείο και ιδιαίτερα αισθητή η αναφορά στη μυθολογία (Πλειάδες, Αφροδίτη, Ωρίωνας), άγγιξε την ψυχή μου και με συγκίνησε βαθιά. Εντυπωσιασμένη από την γοητεία του κάθε στίχου, κι από τις αλλεπάλληλες συναρπαστικές εικόνες, το διάβασα ξανά και ξανά, έγραψα ένα σχόλιο, και μέσα σ’ ελάχιστο διάστημα, ο ποιητής μού απάντησε…

Η άμεση ανταπόκρισή του στο σχόλιό μου, δηλωτική της ευγένειάς του, ο λιτός αλλά τόσο περιεκτικός σε σκέψεις και αισθήματα γραπτός του λόγος, οι αναρτημένες δικές του φωτογραφίες (με τη φύση, τα ηλιοβασιλέματα και τη μαγική… Βενετία) και η αναφορά του σε στίχους του Γιάννη Ρίτσου, του Κώστα Καρυωτάκη, του Τάσου Λειβαδίτη και του Γιώργου Σεφέρη μού προξένησαν την αίσθηση ότι μ’ αυτόν τον άνθρωπο έχουμε πολλά κοινά ενδιαφέροντα, πολλές κοινές Αγάπες…

Τον Ανδρέα Καρακόκκινο δεν τον έχω συναντήσει, ούτε μια φορά, και είναι πολύ πιθανόν να μην τον συναντήσω ποτέ στη ζωή μου. Έχουμε μόνον ανταλλάξει τις ποιητικές συλλογές μας, και πολύ σπάνια επικοινωνούμε μέσω διαδικτύου. Κι όμως, έχω την ακλόνητη πεποίθηση πως αυτά τα αδιόρατα αλλά ισχυρά νήματα που μας συνδέουν δεν θα φθαρούν ούτε θα αλλοιωθούν ποτέ… Άλλωστε, η ανιδιοτελής φιλία και η ειλικρινής αλληλοεκτίμηση είναι πράγματι πολύ δύσκολο, για να μην πω εντελώς απίθανο, να σβήσουν…

Ένα μπουκέτο λουλούδια της Άνοιξης οι ευχές μου για τον δημιουργό της «Πνοής της Άνοιξης», τον Ανδρέα Καρακόκκινο: Να είναι πάντα γερός, δυνατός κι ευτυχισμένος· να χαίρεται τον «μικρό του πρίγκιπα» – τον εγγονό του· να περπατάει με τις ώρες, ξέγνοιαστος, στην παραλία του Θερμαϊκού· να εμπνέεται· να συνεχίσει να γράφει στίχους με το ίδιο πάντα μεράκι, με την ίδια πάντα αγάπη, με τον ίδιο πάντα πόθο για μια ποιοτική ποιητική δημιουργία…

Ας είναι πάντα Ευλογημένος! Ειλικρινά, του αξίζει ό,τι καλύτερο…

Γιόλα Αργυροπούλου - Παπαδοπούλου

* Η κυρία Γιόλα Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου είναι επ. καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και ποιήτρια