Erich Honecker: Ο τελευταίος ηγέτης της Ανατολικής Γερμανίας

Φωτο: Το ιστορικό φιλί μεταξύ Erich Honecker και Leonid Brezhnev.

Σαν σήμερα, το 1994, πεθαίνει στο Σαντιάγο της Χιλής όπου είχε διαφύγει, ο Ανατολικογερμανός κομμουνιστής ηγέτης Erich Honecker. Γενικός Γραμματέας του ΚΚΓ για πάνω από 18 χρόνια και υπεύθυνος για την ανέγερση του Τείχους του Βερολίνου, ο Honecker θεωρείται ένας από τους πιο ισχυρούς, αδιάλλακτους, αλλά και αφοσιωμένους κομμουνιστές ηγέτες που έζησαν ποτέ.

Γεννιέται στο Saarland το 1912, και σε ηλικία μόλις 10 ετών εντάσσεται στους Σπαρτακιστές. Περνάει από όλες τις βαθμίδες της κομμουνιστικής νεολαίας της Γερμανίας, αναλαμβάνοντας συχνά κάποιο ηγετικό πόστο, και το 1930 φεύγει για τη Μόσχα, όπου φοιτεί στη Διεθνή Σχολή Λένιν.

Επιστρέφει στη Γερμανία και το 1935 οδηγείται από το ναζιστικό καθεστώς στη φυλακή, όπου θα παραμείνει μέχρι το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου. Αμέσως μετά την αποφυλάκισή του, ο Erich Honecker αναλαμβάνει πολιτική δράση στο πλευρό του κομμουνιστή ηγέτη Walter Ulbricht, και εκλέγεται στο πρώτο κοινοβούλιο της Ανατολικής Γερμανίας.

Το 1958 είναι ήδη σταθερό μέλος της ανατολικογερμανικής Politbüro, ενώ ως γραμματέας της κεντρικής επιτροπής για θέματα ασφάλειας ηγείται της ανέγερσης του Τείχους του Βερολίνου, το 1961.

Προκαλεί μια σειρά από πολιτικές ανακατατάξεις και με την υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης, αντικαθιστά το 1971 τον Walter Ulbricht ως πρώτος γραμματέας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας και πρόεδρος του Συμβουλίου Εθνικής Άμυνας. Το 1976, ανακηρύσσεται Πρόεδρος του Κρατικού Συμβουλίου της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, αναλαμβάνοντας την de facto ηγεσία του κράτους.

Αντίθετα με τον Ulbricht ο οποίος προωθούσε ορισμένες φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, το καθεστώς του Honecker εντείνει τον έλεγχο πάνω στους πολίτες της ΓΛΔ. Προωθεί ένα νέο σύνταγμα, που περιγράφει την Ανατολική Γερμανία ως «δημοκρατία εργατών και αγροτών» και αναφέρει ελάχιστα τη λέξη «Γερμανός».

Ο Honecker υιοθετεί ένα πρόγραμμα «καταναλωτικού σοσιαλισμού», το οποίο επικεντρώνεται στη διαθεσιμότητα των καταναλωτικών αγαθών και την κατασκευή νέων κατοικιών, επιτυγχάνοντας τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης.

Ωστόσο, η ανοχή απέναντι σε οποιαδήποτε φωνή αμφισβήτησης υπήρξε μηδαμινή, με τη διαρκή παρακολούθηση, τις συλλήψεις και τις δολοφονίες πολιτών από τη διαβόητη Στάζι.

Η πίστη και η αφοσίωσή του στο κομμουνιστικό δόγμα υπήρξε παροιμιώδης, ενώ τα μέσα που χρησιμοποιούσε για να τον πραγματοποιήσει ξεπερνούσαν συχνά κάθε όριο απολυταρχισμού.

Ο Honecker αντιτάθηκε πλήρως στις προσπάθειες του Mikhail Gorbachev για τη φιλελευθεροποίηση του κομμουνισμού, απαντώντας χαρακτηριστικά: «Εμείς έχουμε κάνει τη δική μας περεστρόικα, δεν έχουμε τίποτα να αναδιαρθρώσουμε».

Με την εξάπλωση όμως των μεταρρυθμίσεων αυτών στο Ανατολικό Μπλοκ και την αδιαλλαξία που έδειχνε ο Honecker, η μαζική αντίδραση δεν άργησε να ξεσπάσει, με αποκορύφωμα τις «διαδηλώσεις της Δευτέρας» στη Λειψία, το Σεπτέμβριο του 1989. Υπό τις κοινωνικές πιέσεις, η Politbüro θα αναγκάσει τον Honecker να παραιτηθεί από το αξίωμά του, στις 18 Οκτωβρίου 1989, λίγες εβδομάδες πριν την πτώση του Τείχους.

Ο Erich Honecker θα κατηγορηθεί για μια σειρά από ψυχροπολεμικά εγκλήματα και δολοφονίες αντιφρονούντων, και θα βρει καταφύγιο στη Χιλιανή πρεσβεία της Μόσχας. Επιστρέφει προσωρινά στη Γερμανία, όπου εντάσσεται στο Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα, ενώ η δίωξή του διακόπτεται για λόγους υγείας. Θα διαφύγει με την οικογένειά του στη Χιλή και θα πεθάνει στις 29 Μαΐου 1994, σε ηλικία 82 ετών.

TVXS