Βιβλιοκριτική: "Ταραντούλα" της Ελένης Λαδιά - Γράφει η Ελένη Λιντζαροπούλου

Τίτλος: Ταραντούλα
Συγγραφέας: Ελένη Λαδιά
Εκδότης: Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Έτος: 2008
Κατηγορία: Ελληνική Λογοτεχνία
Σελίδες: 237

Ένα βιβλίο γραμμένο για ν’ απαντήσει σε ερωτήματα

ή να γεννήσει μυριάδες τέτοια;

Γράφει η Ελένη Λιντζαροπούλου

Η Ελένη Λαδιά, γεννήθηκε το 1945 στην Αθήνα. Σπούδασε αρχαιολογία και θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επίσης είναι πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ η λογοτεχνία αποτελεί την αποκλειστική της απασχόληση από τα εφηβικά της χρόνια. Μυθιστορήματα αλλά και διηγήματά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες, ενώ αρθρογραφεί και δημοσιεύει μελετήματα στον περιοδικό και ημερήσιο Τύπο.

Διάβασα την Ταραντούλα της Ελένης Λαδιά απνευστί…

Ένιωσα πουλί που πετά ανάμεσα στις σελίδες του, νύμφη που αναδύεται από τις γραμμές του και ερώτημα που γράφεται εντός του.

Με κέρδισε.

Το κύριο πρόσωπο του έργου, ο αφηγητής-συγγραφέας, ο Ευμένης, είναι ένας μεσήλικας μυθιστοριογράφος που αποφασίζει να μην ξαναγράψει λογοτεχνία.

Ο λόγος απλός: η καθολική έκπτωση, η απουσία ιδανικών, η υποκειμενικότητα και ο ξεπεσμός στο χώρο της τέχνης του.

Παρ’ όλη την απόφασή του όμως, στο ταξίδι που πραγματοποιεί στο χωριό του με σκοπό να συγγράψει το μελέτημά του για τις χριστιανικές αιρέσεις, τα πρόσωπα του μυθιστορήματος που καταπιέζει μέσα του ξυπνούν και μπαινοβγαίνουν αυθαιρέτως στην πραγματικότητά του. Δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, πρέπει να γράψει.

Το βιβλίο, φαινομενικά, ακολουθεί τον γνωστό δρόμο των παράλληλων διηγήσεων. Δεν είναι όμως έτσι. Εδώ η διήγηση ξεδιπλώνεται σε τρία επίπεδα, συμβολικά και πραγματικά, για να ενωθεί στην κορύφωση και την «από μηχανής λύση» της, σε έναν άλλο τόπο, τα απομεινάρια των ονείρων του συγγραφέα.

«Η λογική των ανθρώπων», το μελέτημα του Ευμένη για τις αιρέσεις, συγγράφεται στο πάνω πάτωμα του πατρικού του σπιτιού, όπως μας λέει ο ίδιος. Η «Ταραντούλα», το νέο του μυθιστόρημα, γράφεται στο κάτω πάτωμα. Η διήγηση του τοκετού της συγγραφής παράλληλα με την προσωπική συνάντησή του με το παρελθόν και το παρόν του «γράφεται» στον δρόμο.

Η τριαδικότητα του βιβλίου είναι το αρμόζον πλαίσιο για το θεολογικό θέμα που πραγματεύεται.

«Τρία πρόσωπα, μία ουσία, ο Θεός.»

«Τρεις διηγήσεις, ένα θέμα, ο άνθρωπος.».

Στο μελέτημα του Ευμένη, ξεδιπλώνεται καθαρά, με συμπυκνωμένο μα εύληπτο λόγο, η ανθρώπινη σκέψη, η αναζήτηση της αλήθειας, σφυροκοπημένη ανελέητα από το θεολογικό υπέρλογο. Τα πρόσωπα και οι θεωρίες τους γίνονται προσιτά μέσα από τη γραφή της Ελένης Λαδιά. Οι αγωνίες τους, διάφανες. Οι θεωρίες τους αγγίζονται άλλοτε με σκεπτικισμό και ανθρώπινη κατανόηση κι άλλοτε με ξεκάθαρη επιστημονική προσέγγιση. Ερωτήματα και απαντήσεις, ιστορικά στοιχεία και πρόσωπα, μεγάλοι αιρεσιάρχες και κινήματα, Πατέρες της Εκκλησίας και δογματικές αλήθειες της Ορθόδοξης Παράδοσης, στις σελίδες του βιβλίου, αποκαλύπτονται στον υποψιασμένο αναγνώστη που δεν είναι απαραίτητα και γνώστης του εκκλησιαστικού παρελθόντος και των δογματικών περιπετειών της χριστιανικής πίστης.

Στα βάθη της αναζήτησής του, ο Ευμένης, φτιάχνει την δική του αίρεση για να αναπαυθεί εντός της. Μάταια! Παραληρεί ψιθυρίζοντας δογματικές αλήθειες, τραγούδι και φυλαχτό του νου συγκινητικό. Σαν να ομολογεί πίστη στην «Επί τη Κρήνη του Ύλα Σύνοδο», για την αγάπη των ανθρώπων και την μαρτυρία του συνομηλίκου Χριστού.

«Η λογική των ανθρώπων», από την πλευρά της επιστημονικής πληρότητας, θα μπορούσε πράγματι να αποτελεί ένα ξεχωριστό βιβλίο. Γραμμένο με τόση επάρκεια, όση μας έχει συνηθίσει η Ελένη Λαδιά στα αρχαιογνωστικά της μελετήματα, χωρίς να χάνει στο ελάχιστο η γλώσσα του από τα ωραία ελληνικά της συγγραφέως που τόσο γοητεύουν τους λάτρεις της Λογοτεχνίας.

Το δεύτερο και ομώνυμο μέρος του βιβλίου, η Ταραντούλα, γράφεται στο κάτω πάτωμα. Στο σκοτεινό υποσυνείδητο που ανακαλείται άλλοτε γλυκά και άλλοτε οδυνηρά στη μνήμη. Εδώ πρωταγωνιστούν οι ένοικοι ενός τριώροφου σπιτιού, της πολυκατοικίας στην οποία διέμενε στο παρελθόν ο συγγραφέας.

Μια ζωγράφος και παλιά φίλη, η Στρατονίκη, αποτελεί το κύριο πρόσωπο της διήγησης. Μια γυναίκα αναλωμένη σε σαρκοβόρους έρωτες που ζωγραφίζει τρισυπόστατες θεές, σημείο αναφοράς και νοήματος. Ένας σάκος με βαριά μυστικά, τα μυστικά της, παραδίνονται στα χέρια του συγγραφέα. Γύρω, τσακισμένα πουλιά, οι άνθρωποι, κι ακόμη πιο τσακισμένη εκείνη. Εκείνη επιβαίνει στο άρμα της αδιόρατης θλίψης που όμως, παθολογικά, είναι κατάθλιψη.

Η τέχνη της γραφής αφήνει να φανούν οι αναπηρίες του έρωτα, ενός έρωτα άλλοτε σάρκινου και γήινου κι άλλοτε εκτεθειμένου και ασθμαίνοντος, χωρίς να προχωρά σε ηθικές κρίσεις. Τριγύρω πάθη πολλά. Τα πάθη των ανθρώπων. Φιλημένα στο στόμα με αγάπη, χωρίς κατάκριση. Χαϊδεμένα. Η συγγραφέας τα προσεγγίζει με την απαλότητα και την συγχωρητικότητα ανθρώπου που κατανοεί τα βάθη και τα ύψη τους, τα αναδέχεται και τα μεταμορφώνει σε λόγο.

Το τρίτο επίπεδο του βιβλίου είναι ο δρόμος. Η καθημερινότητα και η σκέψη του Ευμένη. Τα πρόσωπα από το παρόν και το παρελθόν που μπαινοβγαίνουν στη ζωή και τη μνήμη. Άλλοτε ακάλεστα κι άλλοτε ανακλημένα από την μυστική διεργασία της έμπνευσης.

Πρόσωπα πραγματικά, πρόσωπα πλεγμένα με την αλληγορία και το μύθο, άλλα αλλοπαρμένα, συχνά αλλόκοτα, φιγούρες δύσμορφες. Άλλοτε πάλι πρόσωπα αγαπημένα, τρυφερά γνωστά, από τον συγγενικό, τον ερωτικό ή τον φιλικό κόσμο μιας παράξενης, μυστικής σχεδόν, φωτοσκίασης.

Τέλος δεν υπάρχει εδώ. Τα τρία επίπεδα του βιβλίου ενώνονται. Τα πρόσωπα του εισβάλουν στη ζωή του συγγραφέα. Οι πραγματικότητες των ηρώων σμίγουν σ’ έναν μυστηριακό και μανιώδη χορό γνώσης και λύτρωσης.

Η «λογική» και τα «πάθη» των ανθρώπων συμπλέκονται. Παρόν και παρελθόν αλληλοπεριχωρούνται σε έναν ατέρμονο κύκλο.

Καθένας μας έχει θέση εκεί αν το θελήσει, μα και αν το μπορεί…

* Η Ελένη Λιντζαροπούλου είναι Θεολόγος και Ποιήτρια

Λίγα λόγια για την Ελένη Λαδιά:

ΕΛΕΝΗ ΛΑΔΙΑ, πεζογράφος, (1945-         )

Βιογραφικά στοιχεία

Η Ελένη Λαδιά, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945 και είναι πεζογράφος.

Σπούδασε Αρχαιολογία και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ασχολείται αποκλειστικά με την λογοτεχνία από την εφηβική ηλικία ως σήμερα.

Έχει τιμηθεί με Β' Κρατικό Βραβείο (1981) για τον «Χάλκινο ύπνο» και με το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1991) για την «Ωρογραφία» βιβλίο που ήταν υποψήφιο για το Ευρωπαϊκό βραβείο του 1993, καθώς και με το κρατικό βραβείο 2006 για το βιβλίο «Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι».

Εργογραφία

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΤΙΚΑ

* (2010) Οι Έλληνες παίδες στην αρχαιότητα, Gema

* (2009) Η Χάρις, Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (2008) Ταραντούλα , Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (2007) Μυθολογικά παράδοξα και ένα διήγημα, Gema

* (2006) Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι, Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (2005) Ο Μαύρος Ερμής, συγκεντρωτικός τόμος των τριών συλλογών διηγημάτων Ο Μαύρος Ερμής - Παραστάσεις κρατήρος - Ο σχιζοφρενικός θεός, Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (2005) Τα Ψυχομαντεία και ο υποχθόνιος κόσμος των Ελλήνων, Gema

* (2003) Tinella Kallinike! , Gema

* (2003) Θεών και ανθρώπων συναντήσεις , Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (2003) Τήνελλα Καλλίνικε! , Gema

* (2002) Ποταμίσιοι έρωτες, Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (2000) Η Χάρις, Πατάκη

* (1998) Ο έτυμος λόγος, Αρμός

* (1997) Τα άλση της Περσεφόνης, Αρμός

* (1995) Εξ Αιγύπτου, (Άγιοι των Κοπτών)Αρμός

* (1994-1996) Η θητεία, Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (1992) Φυσιογνωμίες τόπων, Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (1991) Φρειδερίκος και Ιωάννης, Αστρολάβος, (2003) Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (1990) Ωρογραφία, Καστανιώτης, (1995) Αρμός

* (1986) Χι ο Λεοντόμορφος, Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (1983) Ποιητές και αρχαία Ελλάδα, (Σικελιανός - Σεφέρης - Παπαδίτσας), Εκδόσεις των Φίλων

* (1983) Ο αγαπημένος του Όντος (δοκίμια για την ποίηση του Δημήτρη Παπαδίτσα), Imago

* (1983) Ο σχιζοφρενικός θεός, Imago

* (1981) Χάλκινος ύπνος, Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (1977) Ο Μαύρος Ερμής

* (1974) Αποσπασμαστική σχέση , Ιωλκός, (1979) Εγνατία, (1983) Βιβλιοπωλείον της Εστίας

* (1974-1975) Άρθρα για την καβαφική ποίηση, Εκδόσεις Φέξη

* (1973) Παραστάσεις κρατήρος

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

* Ορφικοί ύμνοι –μετάφραση, πρόλογος και σχόλια, με τη συνεργασία του Δ.Π.Παπαδίτσα – Imago (1983), Καρδαμίτσα (1984), Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1997-2002-2003-2005-2006)

* Ομηρικοί Ύμνοι –μετάφραση, πρόλογος και σχόλια, με τη συνεργασία του Δ.Π.Παπαδίτσα –Καρδαμίτσα (1985), Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1997-2002-2003-2005-2006)

* Νέκυια (λ της Οδύσσειας) μετάφραση σε συνεργασία με τον Δ.Π.Παπαδίτσα, Αρμός (2004)

* Η φύση του Χριστού, έργο του πατριάρχου των Κοπτών Σενούντα Γ’ –μετάφραση από αραβικό και αγγλικό σε συνεργασία με τον κόπτη ιερομόναχο Πόλα άμπα Μπισόι.

* Σημειώσεις από το Υπόγειο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι – μετάφραση από τα ρωσικά με τη συνεργασία της Τατιάνας Ντίκο– Το επίμετρο από το Υπόγειο είναι της Ελένης Λαδιά.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΤΗΣ

Διηγήματά της έχουν μεταφρασθεί στα σλοβένικα, γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, γεωργιανά. Το μυθιστόρημά της «Χι ο Λεοντόμορφος» στα σέρβικα και «Η Χάρις» στα ρουμάνικα. Οι «Ομηρικοί Ύμνοι» σε μετάφραση Δ. Π. Παπαδίτσα - Ελένης Λαδιά έχουν μεταφραστεί στα φινλανδικά. Απόσπασμα από το βιβλίο της «Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι» έχει μεταφραστεί σε 10 γλώσσες ενώ όλο το βιβλίο μεταφράστηκε στα ρουμάνικα. Άρθρα και μελετήματά της έχουν δημοσιευθεί σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες της χώρας.

Πηγές

* Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica τόμος 32 λὴμμα Λαδιά Ελένη σ.123

* Εγκυκλοπαίδεια Δομή τόμος 16 λήμμα Λαδιά Ελένη σ.376-7

* Χἀρη Πάτση, Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικῆς Λογοτεχνίας τόμος 15 λήμμα Λαδιά Ελένη σ,114-5

* Ρένου Ήρκου καί Στάντη Αποστολίδη Ανθολογία τῆς Νεοελληνικής Γραμματείας. Τό διήγημα ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰ. μέχρι σήμερα. Λαδιά Ελένη σ. 158-170

* Δημήτριος Τσάκωνας Επίτομη Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας ἐκ. Κάκτος 1999 λήμμα Λαδιά Ελένη σ.682

* Γιάννης Σολδάτος-Πηνελόπη Μασούρη "διά τοῡ κατόπτρου" ἐκ. Κοχλίας 2002 λήμμα Ελένη Λαδιά σ.326 κε

* Ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων γιά το Άγιον Όρος Ι.Μ. Χατζηφώτης ἐκ. Ιωλκός 2000

* Internasional Authors and writerw Who"s Who 1993-4 Ladia Eleni σ. 483-4

* Who's who ἐπίτομο βιογραφικό λεξικό έκ. Μέτρον 1992 λήμμα Λαδιά Ελἐνη σ.284

* Λεξικὀ νεοελληνικής Λογοτεχνίας, πρόσωπα, ἔργα, ρεύματα, ὅροι ἐκ. Πατάκη 2007 λήμμα Ελένη Λαδιά σ΄1205-6