Αποχαιρετώντας (και) μια εκπομπή... - Του Προκόπη Δούκα

Στην ΕΡΤ υπάρχει πράγματι, πολύ συχνά, ένα άλλο ήθος, έστω και στο φαίνεσθαι. Δεν εκδηλώνεται εύκολα το θράσος και η έπαρση που συναντάει κανείς στα ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα - ή τουλάχιστον συναντούσε, γιατί τώρα με την κρίση, δεν έχω σαφή εικόνα. Κι αυτό είναι πολύ υγιές.


Υπάρχει όμως - σε έντονο βαθμό δυστυχώς - και το πέρασμα στο άλλο άκρο. Στην υποκριτική σεμνότητα, που κρύβει τη μετριότητα. Στην τυπολατρική επίκληση των συναδελφικών κανόνων (λες και η ΕΡΤ είναι παρθεναγωγείο), με ταυτόχρονη “συνδικαλιστική” ισοπέδωση των πάντων, σε βαθμό που καταργείται η αξιοκρατία - ακριβώς για να καταργείται και από την πλευρά των εργαζομένων η αξιοκρατία, που έτσι κι αλλιώς καταστρατηγείται από τις πολιτικές παρεμβάσεις και τις αλλοπρόσαλλες κατά καιρούς και “αδιαφανείς” διοικητικές αποφάσεις.

Οι αιτίες είναι πολλές. Για παράδειγμα, ενώ στους τεχνικούς υπάρχει ένα κριτήριο σπουδών (μια σχολή, ένα πτυχίο), στα περισσότερα ραδιοτηλεοπτικά επαγγέλματα δεν υπάρχει κανένα κριτήριο: Δημοσιογράφοι και παραγωγοί είναι “μπάτε σκύλοι, αλέστε”. Ότι δηλώσει ο καθείς, ανεξαρτήτως της επάρκειας του.

Ύστερα είναι οι ανίατες ασθένειες του ελληνικού δημοσίου: Οι (υπεράριθμοι) περισσότεροι προσελήφθησαν με ρουσφέτι, χωρίς καμμία διαδικασία ΑΣΕΠ ή άλλη. Άλλοι πάλι άξιζαν όταν ήταν νέοι, αλλά με τη διαδικασία της μονιμοποίησης, μπήκαν στην ισοπέδωση, την αδιαφορία και τη λούφα. Πικράθηκαν που δεν τους χρησιμοποιούσαν πια οι επόμενοι διευθυντές, δικαίως ή αδίκως. Ανέπτυξαν “συνδικαλιστικές” άμυνες και τους βγαίνει φθόνος για άλλους που λουφάρουν ανενόχλητοι ή χολή για άλλους που ανελίσσονται, ακόμα κι αν το αξίζουν. Το να μένουν σταθεροί οι εργαζόμενοι και να αλλάζουν συνεχώς οι διοικήσεις, είναι ανθυγιεινό πράγμα. Ειδικά όταν οι διοικήσεις είναι απαράδεκτες, δικαιώνοντας πλήρως την ανάγκη της μονιμότητας. Προσθέστε τα παιχνίδια της εξουσίας, των εξυπηρετήσεων και του χρήματος - κι έχετε την εικόνα.

Πολλές φορές πρέπει να καλοπιάσεις, να παρακαλέσεις, για να κάνει ο άλλος τη δουλειά του. Ο λόγος είναι προφανής: Η λούφα ευνοείται, όταν φέρνει εμπόδια. Η ανεπάρκεια “παίρνει πόντους”, όταν κάνει τη δύσκολη. Πρέπει να είσαι απέραντα ευγενής - κάτι που δεν αντιβαίνει καθόλου στην ψυχοσύνθεση μου, φτάνει να μην πρόκειται για υποκριτική κάλυψη. Η δουλειά θέλει - κάποιες στιγμές - και γρήγορες, στακάτες κουβέντες και αποφάσεις. Και κυρίως τήρηση των κανόνων του επαγγελματισμού και της κοινής λογικής.

Η ΕΡΤ είναι καταφύγιο αξιοπρέπειας, για πολλά πράγματα. Αλλά είναι και “μαγειρείο” συμπλεγμάτων - σε μια ούτως ή άλλως, αστάθμητη και ανταγωνιστική δουλειά, στην οποία σχεδόν κανείς δεν θέλει να βάλει κριτήρια. “Γιατί εγώ παίρνω χίλια κι αυτός τα διπλά”; λέει η δακτυλογράφος που δουλεύει ελάχιστες ώρες (και δεν το λέει αυτή που είναι επαρκής και ικανή). “Μας ήρθε από την τηλεόραση και μας παριστάνει τη φίρμα”, αρχίζει η γκρίνια από αυτόν που δεν θα έπρεπε καν να κρατάει μικρόφωνο. “Ποιός είναι αυτός που μας κουνάει το δάχτυλο;” λέει κάποιος άλλος, ανεξαρτήτως αν λες το αυτονόητο. “Σιγά τον παραγωγό! Γιατί έχει δίωρη ζώνη κι εγώ τόσα χρόνια είμαι στο περιθώριο”, λέει αυτή που παίζει Zamfir (!) και κάνει ραδιόφωνο της δεκαετίας του ’70 - δεν θα την προσελάμβανε ποτέ κανένας ιδιώτης. “Και γιατί ξέρει αυτός κι όχι εγώ”, λέει μια άλλη, που νομίζει οτι ραδιόφωνο κάνεις με 200 δίσκους, χωρίς να ξέρεις ούτε ρεπερτόριο, ούτε να έχεις βάθος μουσικής παιδείας - κι οτι εκπομπή είναι να βάζεις μισή ώρα τραγούδια του ίδιου καλλιτέχνη...

Ο τρόμος να μη χάσεις τη δουλειά σου (απολύτως σεβαστό) ή τη “θεσούλα” σου (όχι και τόσο, αν δεν την αξίζεις), οδηγεί σε τραγελαφικές καταστάσεις. Όλοι να παίρνουμε περίπου τα ίδια. Όλοι να κάνουμε από λίγο “εκπομπούλα- μπάλωμα”, ανεξαρτήτως του παραγόμενου αποτελέσματος. Όλοι να είμαστε - ισοπεδωτικά - ίσοι. Μην τυχόν και ξεφύγει κανείς, γιατί μας χαλάει την πιάτσα. "Οι ζώνες είναι δημιούργημα των διαφημιστικών εταιρειών". “Α, εμείς εδώ δεν κοιτάμε τα νούμερα, δεν μας ενδιαφέρει ο ανταγωνισμός”. Μέχρι και η άποψη "να μην γίνει πολύ πετυχημένος ο σταθμός, γιατί θα τον πουλήσουν" ακούστηκε, σε μια έξαρση του παραμορφωτικού δημόσιου διαλόγου, σε αυτή τη χώρα...

Πράγματι, ένα μέρος της “υγείας” των κρατικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων είναι το οτι αγνοεί την κατρακύλα του κίτρινου και φτηνιάρικου ιδιωτικού ανταγωνισμού. Αλλά η όποια διοίκηση ή διεύθυνση δεν οφείλει να ακολουθεί κριτήρια επαγγελματικά και κυρίως διαφανή και αντικειμενικά; Δεν οφείλει να προστατεύει με κάθε τρόπο την επιτυχία και τον χαρακτήρα ενός μέσου, που αποτελεί δημόσια περιουσία (και το οποίο προφανώς δεν είναι "μαγαζάκι" του θείου του, ώστε να υφίσταται μόνον αυτός τις συνέπειες αστήρικτων αποφάσεων); Δεν οφείλει να μην “χαρίζεται” στον ανταγωνισμό, με αποφάσεις που τον συμφέρουν; Δεν οφείλει να αξιοποιεί τα στελέχη του (ιδίως τα πιο προβεβλημένα και με έμπρακτη απήχηση), με τον καλύτερο δυνατό τρόπο - ειδικά όταν προσφέρονται αφιλοκερδώς; Τι είναι πιο σημαντικό, το να απασχοληθούν όλοι, ακόμα κι αυτοί που κάνουν ζημιά στο μέσο ή να διατηρηθεί η αξία του στην αγορά;

Στα 23 χρόνια που κάνω ραδιόφωνο, δεν έχω κάνει ποτέ κάτι καλύτερο και δεν έχω δεχτεί ποτέ τόσο ενθουσιώδη, κολακευτικά, σχεδόν “λατρευτικά” σχόλια για μια εκπομπή. Ίσως είναι η συγκυρία, το οτι ο Kosmos 93,6 κατάφερε τόσα χρόνια να κρατήσει μακριά του τις ανίατες ασθένειες της ΕΡΤ και έφτασε το 6%, ίσως είναι η ωρίμαση ενός παραγωγού σε σχέση με μια δισκοθήκη 35 ετών, ίσως είναι η πλήρης αφιέρωση που έρχεται σε κάποιες στιγμές της ζωής μας. Το δίωρο 6-8μμ του Kosmos είναι, με τις μετρήσεις του τελευταίου μήνα, η πιο δημοφιλής εκπομπή όλων των σταθμών της ΕΡΤ. Κι επειδή ο σταθμός έχει εξαιρετικά δημογραφικά, σε πολλούς από τους κοινωνικούς χώρους, με τους οποίους έχω οικειότητα, ήταν απλώς το “talk of the town”.

Δεν έχω περάσει ποτέ τόσο καλά - και είχα να συναντήσω τέτοια ραδιοφωνική επιτυχία, από την εποχή που έκανα, στα πρώτα μου βήματα, το “Διαμαρτύρομαι” στον Antenna. Νομίζω, γιατί ακριβώς πήγαζε από το ανόθευτο κέφι μου. Δεν είχα καμία υποχρέωση (και καμία απολαβή), για να ανεβαίνω κάθε μέρα στην Αγία Παρασκευή - παρά μόνο την πηγαία ευχαρίστηση του λόγου και της μουσικής, σε μια δική μου προσωπική συνταγή - και την ανταπόκριση του κοινού, που άκουγε από τα πέρατα της γης.

Γι αυτό και η μη αναγνώριση της προσφοράς και της επιτυχίας, είναι πια κουραστική - και δεν την μπορώ να την "καταπιώ". Δεν θα μου μειώσει όμως την ωραία γεύση, από τις 11 Οκτωβρίου, έως σήμερα. Ο Kosmos, που φέτος κλείνει τα 10 χρόνια του είναι το "διαμαντάκι" της ΕΡΤ (γι αυτό και πολλοί θέλουν να "ασελγήσουν" επάνω του, ακόμα κι αν δεν σκαμπάζουν γρυ από το ρεπερτόριο του) - και από μόνο του αξίζει τα 50 ευρώ ετήσια συνδρομή. Εύχομαι να παραμείνει σε αυτή την αξία...

Έτσι λοιπόν, μετά από ένα δελτίο, απόψε αποχαιρετώ και μια εκπομπή. Αφήνω πίσω μου τη μετριοκρατία, τη συνδικαλιστική καμαρίλα και τα υπερτροφικά “εγώ”, που δυστυχώς (διαχρονικά) είναι όσο πιο έντονα, όσο περισσότερη ανικανότητα υπάρχει. Και κρατάω την γλύκα και την ικανοποίηση από την ενθάρρυνση και τη συγκίνηση των άξιων συναδέλφων και των ακροατών. Σας ευχαριστώ πολύ, για ένα υπέροχο δώρο...

Your painted smile