Αναζήτηση αιτίων ή αιτίας για τη μεταρρύθμιση - Του Παντελή Μακρή*
Εδώ και ένα χρόνο ξεκίνησε μια συζήτηση ή καλύτερα ένας μονόλογος από την πλευρά της κυβέρνησης για μεταρρύθμιση στο πανεπιστήμιο. Η συζήτηση όμως βασίστηκε κυρίως στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, στις ομαδικές (καμιά φορά κραυγές) για το «άσυλο», σε άναρθρες κραυγές κάποιων «αθώων» βουλευτών «ελληνοπρεπούς παιδείας», κάτω δε από αυτό το κλίμα (προσθέστε και μια σχεδιασμένη κατάληψη ή ρίψη μολότοφ για τον εγκλιματισμό του φαινομένου) ήρθε και έδεσε η ανάγκη. Θα είμουν αφελής φυσικά αν στεκόμουν στην επιφάνεια αυτών των γεγονότων, αυτά είναι μεθοδευμένα και βρίσκονται σε αρμονία με τις επιταγές της Bologna. Αυτό όμως είναι άλλο θέμα ίσως αναφερθώ μια άλλη φορά.
Σήμερα εκείνο που κυρίως με ενδιαφέρει, ως πανεπιστημιακό αλλά αι ως γιατρό είναι η αναζήτηση αιτίων, γιατί φθάσαμε εδώ. Που εδώ ; Σε μια στατική κατάσταση, που πρέπει με σύνεση και ειλικρίνεια να ενδοσκοπήσουμε, ψάχνοντας για τα αίτια ή την αιτία. Αφού μόνο έτσι θα μπορέσουμε να φθάσουμε στην θεραπεία.
Εισαγωγικά πρέπει να τονίσω ότι ο νόμος πλαίσιο του 1982 (ο 1268) αποτέλεσε σαφή πρόοδο στα εκπαιδευτικά μας πράγματα.- είχε φιλοσοφία, έδινε διεξόδους και κίνητρα προώθησης των θέσεων των διδασκόντων και κατοχύρωνε για πρώτη φορά δικαιώματα στους φοιτητές. Ακόμη (ίσως η σημαντικότερη αλλαγή που επέφερε) καταργούσε την παντοδυναμία της έδρας. Μέχρι τότε οι βοηθοί, επιμελητές αλλά και υφηγητές έκαναν αυτό που ήθελε ο καθηγητής (είναι πολύ γνωστή η φιγούρα βοηθών να κουβαλούν ακόμη και τη τσάντα του καθηγητή! )
Όλα αυτά όμως ήταν ανώδυνα και αν θέλετε επιθυμητά από όλες τις πλευρές της πανεπιστημιακής κοινότητας (εκτός ίσως ορισμένων καθηγητών που έχαναν αυτής τάξης προνόμια). Ποια ήταν η ερεθιστική άκανθα που βρήκε λυσσαλέα αντίδραση από την ηττημένη αντίδραστική μερίδα των πανεπιστημιακών ;
Η καθιέρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. και η αυτοδυναμία των μελών ΔΕΠ. Η καθιέρωση αυτή επιβλήθηκε με τη ρητή θεσμοθέτηση του ακαδημαϊκού ασύλου.
Από τις πρώτες μέρες εφαρμογής του νόμου, όλες οι συντηρητικές δυνάμεις της χώρας έστρεψαν τα πυρά τους στην κατοχύρωση του άσυλου. Όμως υπήρχαν ακόμη και πλευρές που δεν άρεσαν στο στενό καθηγητικό κατεστημένο. Με το νόμο οι διδάσκοντες απόκτησαν δικαιώματα στην διεκδίκηση της εξέλιξής τους και στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους (στη συγγραφή βιβλίων, στη αυτόνομη διδασκαλία, στο σχεδιασμό ερευνητικών προγραμμάτων και φυσικά του βιογραφικού τους). Αυτό γέννησε αντιδράσεις μέχρι που ομαδοποίησε συνδικαλιστικά αυτούς τους καθηγητές (οι οποίοι άκουγαν συνδικαλιστική οργάνωση και έβγαζαν φλύκταινες), έτσι προέκυψε ή «Ένωσις καθηγητών» που κύριο σκοπό τους είχε την μη εφαρμογή του νόμου ή στη χειρότερη περίπτωση την πλήρη απαξίωσή του εφτελίζοντάς τον.
Στο δρόμο συνεπώς της εφαρμογής προέκυψαν δυσλειτουργίες που με το πέρασμα των ετών συσσωρεύτηκαν και κινδυνεύουν να καταργήσουν ότι προοδευτικό έφερε ο νόμος πλαίσιο.
Ποιες ήταν οι δυσλειτουργίες που προοδευτικά επήλθαν με την εφαρμογή του νόμου πλαίσιου του 1982??
Α- Σε επίπεδο ΔΕΠ
1. Άρχισε ένα κυνήγι εργασιοθεραπείας (αφού η προοδευτική ανέλιξη στις βαθμίδες των ΔΕΠ περνούσε και από το ευπαρουσίαστο κυρίως ποσοτικά βιογραφικό). Αυτό δεν είναι αναγκαστικά κακό αρκεί να μη γίνεται αυτοσκοπός
2. Τα μέλη ΔΕΠ άργησαν να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που παρείχε ο νόμος σε ότι αφορά τα διδακτικά βιβλία. Έτσι τις περισσότερες φορές ακολούθησαν την πεπατημένη (κοινό βιβλίο με τον καθηγητή της 1ης βαθμίδας (αυτό όμως στην πράξη τους αφαιρούσε μέρος της αυτοδυναμίας του έργου των λοιπών βαθμίδων).
3. Στην ίδια λογική έμμεσα πλην σαφώς τον πρώτο καιρό είχε αποστερηθεί η δυνατότητα των λεκτόρων να παρακολουθούν και να καθοδηγούν διδακτορικά. (πάλι περιορισμός των δυνατοτήτων που παρείχε ο νόμος για αυτοδύναμο έργο- εδώ ερευνητικό).
4. Η προοδευτική υπολειτουργία και τελικά η εγκατάλειψη της λειτουργίας της βασικής λειτουργικής μονάδας (κλινικής ή εργαστηρίου) και έμμεσα κυριαρχία της 1ης βαθμίδας.
5. Απουσία πλήρους καθηκοντολογίου των μελών ΔΕΠ και η αντικατάστασή του από τα εβδομαδιαία reports της κλινικής ή του εργαστηρίου (συμπληρωνόταν άπαξ –συνδικαλιστικώ τω τρόπω- και στη συνέχεια γινόταν ένα copy-paste για κάθε εβδομάδα υποχρεώσεων).
6. Η απαξιωτική συμπεριφορά μελών ΔΕΠ προς τους φοιτητές (σε επίπεδο προετοιμασίας των μαθημάτων –γνωστή η φοιτητική έκφραση των μαθημάτων κονέρβας-. καθώς επίσης και σε επίπεδο συμμετοχής (δικαίωμα) των φοιτητών στην παιδευτική διαδικασία- νοοτροπία του παντογνώστη! Αυτό προέκυψε στην πορεία κυρίως από τις μεγαλύτερες βαθμίδες από κατάχρηση του δικαιώματος της αυτοδυναμίας.
7. Η διατήρηση χαλαρών ορίων μεταξύ των μελών ΔΕΠ πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και των μερικής απασχόλησης. Οι προσπάθειες που έγιναν για τη μη συμμετοχή σε θέσεις διοικήσεως έμειναν στα χαρτιά.
8. Η πρακτική κατάργηση χρηματοδότησης της έρευνας εκτός αυτής που ίσως θα έκανε ο καθηγητής αφού για ένα μεγάλο διάστημα την επιχορήγηση της κλινικής ή του εργαστηρίου τη διαχειριζόταν κατ’ αποκλειστικότητα ααυτός.
9. Η πρακτική κατάργηση της χρηματοδότησης των μελών ΔΕΠ για τη συμμετοχή τους σε συνέδρια του εξωτερικού – άνοιξε το δρόμο της διαπλοκής. Θυμάμαι πόσο χαρήκαμε όλοι μας όταν για πρώτη φορά είχαμε δικαίωμα να πάρουμε 90.000δραχμές για συμμετοχή σε συνέδρια το χρόνο. Αυτό όμως κράτησε μια χρονιά την επόμενη έγινε 75, την μεθεπόμενη 50, και κάποια στιγμή 15. Έτσι πλήθαιναν τα «εκπαιδευτικά» συνέδρια – ταξιδάκια τουρισμού. Να θυμίσω ότι στις άλλες χώρες οι σύνεδροι πληρώνονται τα έξοδα μετάβασης –διαμονής και του συνεδρίου ενώ παράλληλα έχουν και ημερήσια αποζημίωση. Αυτός είναι ο δρόμος που κατοχυρώνει την αξιοπρέπεια των μελών ΔΕΠ.
10. Η αποτυχία του εξεταστικού συστήματος. Εν πολλοίς συνεχίζεται η νοοτροπία της αποστήθισης που διακατέχει όλη την παιδεία μας. Ταυτόχρονα ο μεγάλος αριθμός των φοιτητών ουσιαστικά μετέτρεπε την κλινική ή το εργαστήριο σε εξεταστική μονάδα.
11. Ο ετσιθελισμός στις εξετάσεις του εξεταστή συχνά στερούσε τη δυνατότητα του φοιτητή να ξαναδεί τα ενδεχόμενα λάθη του.
12. Η ανυπαρξία ενδιαφέροντος για το περιεχόμενο των σπουδών και έλλειψη ανησυχίας για την απόδοση του προγράμματος των σπουδών. Το μόνο ενδιαφέρον που εκδηλώνεται συχνά είναι κατά πόσο μπορεί να αναδομηθεί το ωρολόγιο πρόγραμμα και όχι η λογική και προοδευτική ανέλιξη στο επίπεδο των γνώσεων. Η κατάσταση αυτή τουλάχιστον στην Ιατρική οδηγεί τα παιδιά στα καφενεία αντί στις αίθουσες διδασκαλίας.
Β- Σε επίπεδο Φοιτητών.
1. Από πολύ νωρίς έγιναν παραχωρήσεις (συχνά αντιεκπαιδευτικές π.χ. άρνηση παρουσιών στα μαθήματα του αμφιθεάτρου), εύκολες υποχωρήσεις από αδυναμία ελέγχου ή σωστού σχεδιασμού του προγράμματος (επιτρέποντας επικαλύψεις μαθημάτων- κλινικών ή εργαστηριακών ασκήσεων). Αυτό για την Ιατρική είναι ο κανόνας (μετακινήσεις φοιτητών προς Παπανικολάου, ή προς το Δερματολογικό ή προς το Ιπποκράτειο κλπ.)
2. Η ανυπαρξία σωστού φοιτητικού κινήματος οδήγησε στην καταστρατήγηση της θεωρητικά σωστής συμμετοχής των φοιτητών στα διάφορα όργανα (π.χ. στη ΓΣ των Τομέων, της Σχολής, της Συγκλήτου). Η συμμετοχή τους πρακτικά μετατράπηκε σε μια στείρα υπεράσπιση δικαιωμάτων όπως παράταση εξεταστικής περιόδου, προεξεταστικής περιόδου κά.. Χρησιμοποιήθηκαν όμως επάξια και πλήρως κομματικά στις κρίσεις μελών ΔΕΠ από οργανωμένες δυνάμεις. Πρακτικά υπάρχει απουσία συμμετοχής στα προβλήματα της διδασκαλίας, της οργάνωσης σεμιναρίων, ή συμμετοχής στα μείζονα προβλήματα των σχολών και του πανεπιστημίου- για αυτά υπάρχει πλήρης αδιαφορία από τη μεριά των φοιτητών.
3. Καταστρατήγηση ουσιαστική του θεσμού των μαθημάτων επιλογής. Αυτά επιλέγονται όχι με βάση το γνωστικό αντικείμενο αλλά με βάση την εύκολη υψηλή βαθμολογία.
Γ- Σε επίπεδο Οργάνων διοίκησης.
1. Από πολύ νωρίς ο νόμος αλλοιώθηκε αφού στη ΓΣ εξ officio προστέθηκαν οι Διευθυντές Τομέων στη ΓΣ του Τμήματος. Έτσι η αρχή της αναλογικότητας σχεδόν εξαφανίστηκε (αφού π.χ. στην Ιατρική τα 30 μέλη που εκλέγονται με εκλογές έγιναν 39 και έτσι άλλαξαν οι συσχετισμοί. Αυτό οδήγησε πολύ νωρίς επίσης με απόφαση της ελεγχόμενης πλέον ΓΣ να μεταφερθούν αρμοδιότητες της ΓΣ στο ΔΣ (δηλαδή στους 9 διευθυντές τομέων).
2. Η μεταφορά (δυστυχώς) των συνδικαλιστικών πρακτικών στη λειτουργία των οργάνων διοίκησης. Έτσι θεσπίστηκε η ερμηνεία της έλλειψης απαρτίας με πάρα πολλά τερτίπια ώστε οι ΓΣ να λειτουργούν με απίθανα μικρό αριθμό μελών
3. Η ίδια λογική εφαρμόστηκε κάθε φορά που «έκρινε» το «κονκλάβιο» ότι έπρεπε να κηρυχτεί μια θέση άγονη (δεν μας άρεσε ο υποψήφιος). Η έλλειψη απαρτίας μάλιστα κάποτε είχε γίνει μέθοδος για την καθυστέρηση των κρίσεων τόσο που χρειάστηκε να θεσμοθετηθούν και πειθαρχικές ποινές. Από εδώ γεννήθηκε το πρόβλημα της Ιατρικής- όπου οι εξελίξεις είναι πλήρως ελεγχόμενες από διάφορα κέντρα, μεταξύ των οποίων και των κυρίαρχων οικογενειών.
4. Στις αρμοδιότητες των οργάνων διοίκησης είναι και οι προκηρύξεις θέσεων. Εδώ δυστυχώς έχουμε μια παραμόρφωση που στη διάρκεια των ετών που πέρασαν (30) οδήγησε Τμήματα ολόκληρα σε γηρασμό. Ο λόγος οι εξελίξεις που επιβάλλονται εκ των κάτω (με τη διεκδίκηση της εξέλιξης) οδηγούν σε έλλειψη των κατώτερων βαθμίδων. Εδώ φυσικά κύριος είναι ο λόγος της υποχρηματοδότησης του υπουργείου.
5. Οι αρμοδιότητες που απόκτησε προοδευτικά το ΔΣ των σχολών (βέβαια με αποφάσεις νόμιμες των ΓΣ) άλλαξαν το χαρακτήρα του ΔΣ και το κατέστησαν κυρίαρχο όργανο όλων των αποφάσεων.
6. Η λειτουργία του νομικού συμβούλου του πανεπιστημίου συχνά πυκνά «υπάκουε» σε επιταγές των διαφόρων οργάνων κόντρα στα δικαιώματα των μελών ΔΕΠ.
Όλα αυτά όμως δεν προήλθαν γιατί ο νόμος ήταν κακός, αλλά γιατί επέτυχαν ορισμένοι κύκλοι (που σήμερα κόπτονται για μεταρρύθμιση) την κάκιστη εφαρμογή του. Θυμάμαι ακόμη τις προσπάθειες που έκανε η περίφημη ¨Ενωση Καθηγητών¨ την περίοδο 84-86 για την κακή εφαρμογή του νόμου. Ένα απλό παράδειγμα προκειμένου να εφτελιστεί ο θεσμός των αναπληρωτών καθηγητών επεδίωξαν και πέτυχαν την εκλογή μέλους ΔΕΠ στη βαθμίδα του αναπληρωτή με 3 εργασίες και 5 «υπό κατασκευή».
Όλος ο καυγάς ήταν να μην επενδυθεί με αξία όχι μόνο ο βαθμός του αναπληρωτή αλλά και του επίκουρου και στη συνέχεια και αυτού του καθηγητή.
Προσπάθησα με το κείμενο αυτό να περιγράψω τις παθογένειες του νόμου πλαίσιου. Μπορεί κάποιος άλλος να έχει να προσθέσει και άλλα, είναι βέβαιο όμως ότι αν δεν προσεγγίσουμε το πρόβλημα στη βάση του τι έφταιξε δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στις επιθυμητές λύσεις και όπως πολύ σωστά κάποιος φίλος μου συμπλήρωσε «..δεν χρειάζεται να κάνει τίποτε άλλο κανείς για να πειστεί, παρά να διαβάσει το νέο σχέδιο νόμου και να προβάλει όλες τις κακές πρακτικές που έχουν συμβεί στο παρελθόν σε αυτόν, για να δει πόσο ευκολότερα και πιο νομιμοποιημένα μπορούν να συμβούν τα ίδια και πολύ χειρότερα.
Μια τελείως διαφορετική μεταρρύθμιση από αυτήν της Διαμαντοπούλου χρειάζεται λοιπόν στον Ν 1268 του 82, όχι για να τον καταργήσει αλλά για να τον θωρακίσει από τα αρνητικά φαινόμενα που εμείς και το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας διαπιστώνουμε.
Κάποια στιγμή θα επανέλθω με προτάσεις για τη νέα μεταρρύθμιση.
*Παντελής Ε ΜΑΚΡΗΣ
Ομότιμος Καθηγητής Αιματολογίας Αιμόστασης
Επικτήτου 3
Θεσσαλονίκη
τηλέφωνο 2310 906950 κινητό : 6972601976
Άλλα άρθρα από Χριστιάννα Λούπα
Σχολιάστε το άρθρο:
συνολικά:
| προβολή:
Δείτε καρέ-καρέ τη σφαγή στο Κοντομαρί Χανίων από τους Γερμανούς - Η ιστορία του Franz Peter Weixler
Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος.
Η Μάχη της Κρήτης είναι γνωστή σε όλους.Μετά την κατάληψη του νησιού από τους ναζί ωστόσο, άρχισαν τα αντίποινα.
Στις 2 Ιουνίου 1941, στο χωριό Κοντομαρί Χανίων, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 23 (;) άνδρες, ως αντίποινα για τις εκτελέσεις και τη σφαγή πολλών Γερμανών αλεξιπτωτιστών, που είχαν πέσει μέσα στους θάμνους. Πτώματα Γερμανών είχαν εντοπιστεί κοντά στο χωριό. Οι Γερμανοί όρμησαν ...
Διαβάστε το άρθρο
- Δημοφιλέστερα
Αξιολογήστε αυτο το άρθρο
